De zaak Oscar Pistorius

Donderdag 14 februari 2013.

Valentijnsdag. Het 29-jarige Zuid-Afrikaanse model Reeva Rebecca Steenkamp ontwaakt rond half drie ’s nachts in de slaapkamer van haar vriend Oscar Leonard Carl Pistorius.

Reeva heeft de drie jaar jongere Zuid- Afrikaan enkele maanden eerder leren kennen en de twee hebben sindsdien een relatie. Dat haar nieuwe partner beide onderbenen mist omdat deze vanwege een zeldzame botziekte in zijn babytijd zijn geamputeerd mag wat haar betreft de pret niet drukken. Reeva weet hoe het is om gehandicapt te zijn. Enkele jaren eerder viel ze zelf van haar paard en brak daarbij haar rug, waarna ze een half jaar bezig is geweest om opnieuw te leren lopen. Bovendien is Oscar niet iemand die bij de pakken neerzit.

Geholpen door speciale sportprotheses die hij zijn blades noemt, heeft Pistorius zichzelf opgewerkt tot de beste paralympische sporter die de wereld ooit gekend heeft. Tot de dag van vandaag is Blade Runner, zoals zijn bijnaam luidt, wereldrecordhouder op de 100,200 en 400 meter sprint en daarmee ’s werelds snelste man zonder benen. In 2012 mag hij als allereerste gehandicapte sporter zelfs deelnemen aan de reguliere Olympische Spelen in Londen en hoewel hij er geen eremetaal pakt, geldt zijn deelname als uniek in de sportgeschiedenis.

Een bebloede Pistorius vlak na de moord.

Reeva Steenkamp in betere tijden.

Wanneer Reeva ontwaakt, kijkt ze naast zich en ziet de slapende Oscar in bed liggen. Zijn protheses zijn af en staan tegen het nachtkastje naast het bed. Reeva en Oscar wonen niet samen en het is niet vaak voorgekomen dat ze de nacht doorbrengt in zijn villa in Pretoria, maar omdat Reeva die avond geen zin meer heeft om de 45 minuten durende trip naar haar woning in Johannesburg te maken, is ze blijven slapen. Reeva is gelukkig met Oscar en ze hebben zelfs al plannen om in de toekomst samen te wonen in een grotere villa in Johannesburg, waar Reeva haar meeste modelklussen heeft. Hoewel Pistorius al een eerste aanbetaling heeft gedaan voor de aankoop van die 750 vierkante meter grote woning met privézwembad en meer dan 2000 vierkante meter grond, zouden de twee er nooit één nacht samen doorbrengen. Voor Reeva is deze Valentijnsnacht zelfs haar allerlaatste nacht op aarde...

03.00 uur

Terwijl Reeva in bed ligt en op haar iPad kijkt, ontwaakt Oscar Pistorius eveneens.

Hij heeft hoofdpijn, een voorloper van wat de volgende ochtend vrijwel zeker een flinke kater zal zijn. Oscar is de laatste maanden meer gaan drinken, grotendeels vanwege de voor hem teleurstellend verlopen Spelen in Londen. Het is mooi dat hij mee heeft mogen doen, maar met een achtste plaats in de halve finale van de 400 meter sprint en een laatste plaats in de finale van de 4x400 meter estafette is het olympisch toernooi in de Britse hoofdstad voor hem geëindigd in een deceptie. Op de Paralympische Spelen wint hij hierna wel goud op beide loopafstanden, maar het maakt alleen maar pijnlijk duidelijk dat hij wel een buitengewoon paralympisch sporter is, maar geen reguliere sporter van betekenis. Het knaagt aan hem en maakt Pistorius onzeker, maar hij is vastbesloten om op de volgende Spelen in 2016 in het Braziliaanse Rio wél te laten zien dat hij ook als ‘normaal’ sporter op topniveau kan presteren. Lukt het niet met keihard trainen, dan maar met hulp.

Sinds enkele maanden is de dan 26-jarige Pistorius begonnen met het gebruik van anabole steroïden om op illegale wijze extra spiermassa te kweken en de eerste resultaten zijn veelbelovend. Een van de bijwerkingen is dat de combinatie van alcohol en anabolen op zijn zachtst gezegd niet bevorderlijk is voor zijn rust. Oscar slaapt al weken slecht en oogt volgens vrienden de laatste tijd opvliegender dan gebruikelijk. Zelf merkt hij ook dat hij minder lekker in zijn vel zit, maar hij wijt het aan stress. Gelukkig gaat het wel goed tussen hem en Reeva, die hij als een lot uit de loterij ziet. De 1,71 meter lange blondine is niet alleen aantrekkelijk, maar ook een goed mens met het hart op de juiste plaats. Het haalt een nieuwe angst in hem naar boven, Oscar is doodsbang dat ze hem ooit verlaat voor een ander. Reeva’s ex-vriend, Francois Hougaard, is een succesvol rugbyspeler en wél in het bezit van vier natuurlijke ledematen. Dat zal hij haar nooit kunnen bieden.

Wanneer hij zich omdraait naar Reeva ziet hij haar door de iPad opgelichte gezicht in de pikdonkere kamer. Ze heeft een glimlach op haar gezicht. Nieuwsgierig richt hij zichzelf op en kijkt over haar schouder mee. Reeva schrikt op en legt haar tablet weg op het nachtkastje, maar niet voordat Oscar heeft gezien dat ze een sms heeft ontvangen van Hougaard. Wat wil haar ex met zijn vriendin? Waarom heeft ze hem nog in haar contactpersonen staan? Wat staat er in het berichtje en vooral: waarom moet ze er zo om glimlachen?

Pistorius confronteert Steenkamp met het sms’je en ontsteekt in woede. Reeva, die in eerste instantie denkt dat Oscar een grap maakt, raakt steeds meer geïntimideerd door zijn gedrag en zegt hem dat ze naar huis gaat. Ze staat op uit bed en begint zichzelf aan te kleden. Het verergert Oscars woede alleen maar meer. Hij springt uit bed, loopt op zijn stompjes naar zijn nachtkast en haalt een luchtdrukpistool uit een van de laden.

“Jij gaat nergens heen,” maakt hij duidelijk. Reeva kent de proppenschieter waar 4.5 millimeter loden balletjes in zitten. Een treffer is pijnlijk, maar bij lange na niet dodelijk. Ondanks de waarschuwing kleedt ze zich verder aan, wanneer ze opeens een plop hoort en een stekende pijn in haar linkerbovenarm voelt. Pistorius heeft op haar geschoten en ze voelt het metalen balletje in haar bloedende arm zitten. Bang rent ze de kamer uit – waarbij Pistorius nog een schot lost, maar in plaats van Reeva te treffen, verdwijnt het tweede metalen balletje in de houten slaapkamerdeur.

Fatale fout

Juist op dit moment maakt Steenkamp een, naar later blijkt, fatale beslissing. In plaats van naar de voordeur te rennen, in haar auto te stappen en met een rotgang te maken dat ze daar wegkomt, rent Reeva naar de badkamer om de verwonding aan haar arm te behandelen. Ze slaagt erin het balletje uit haar arm te peuteren, waarna het in de gootsteen verdwijnt. Op het moment dat ze in het medicijnkastje zoekt naar verband, komt Oscar, strompelend op zijn stompjes de badkamer binnen, met een cricketknuppel in zijn handen. “Jij gaat helemaal nergens heen,” herhaalt hij voordat Pistorius tot twee keer toe hard uithaalt met de knuppel die Reeva twee bloedende wonden op haar rug opleveren.

Omdat de uitgang van de badkamer door Oscar is geblokkeerd, rest haar weinig anders dan naar het toilet te rennen en de deur op slot te doen. In tranen zit ze daar op de porseleinen pot, met haar hoofd in haar handen. Ze hoort hoe Oscar aan de andere kant van de deur in zijn door alcohol en steroïden gevoede razernij met zijn knuppel een metalen plaat stukslaat, maar dan begint hij opeens met hetzelfde wapen op de deur in te slaan. Reeva gilt minutenlang om haar leven, zo verklaren buren die op dat moment de politie bellen, terwijl de houten toiletdeur beetje bij beetje versplintert. Ze probeert het raam in het toilet te openen, maar de villa van Pistorius is een waar fort en het lukt haar met geen mogelijkheid het slot te forceren. Oscar heeft ondertussen de badkamer verlaten, is naar zijn slaapkamer gegaan en heeft daar een ander wapen gepakt. Ditmaal geen luchtdrukpistool of een knuppel, maar een 9 mm handvuurwapen. Terug in de badkamer schreeuwt hij opnieuw dat Reeva de deur open moet doen. Pistorius ziet in zijn gedachten wellicht opnieuw het sms’je voorbijkomen en denkt aan het feit dat ze bij hem weggaat en in de toekomst met een ander door het leven gaat. Het is een ondenkbare gedachte voor de sprinter. Als hij haar niet kan hebben, dan zal niemand haar hebben. Hij staat op zijn stompen, richt het pistool op de deur van het toilet en haalt vier keer kort achter elkaar de trekker over. Bam. Bam. Bam. Bam. Bij het eerste schot meent hij nog een gil te horen, maar daarna blijft het angstaanjagend stil. Hij forceert met de knuppel alsnog de deur en ziet het ineen gezakte levenloze lichaam van Reeva Steenkamp liggen. Wanneer de politie niet veel later ter plaatse arriveert treffen ze in de woonkamer beneden de onder het bloed zittende Oscar staand boven het lichaam van Reeva aan. Hij draagt nu wel zijn protheses en heeft haar vanuit de badkamer naar beneden getild. Wanneer een agent vraagt wat er is gebeurd, zegt hij: “Mijn baba. Ik heb mijn baba vermoord. God haal me weg van deze plek.”

‘Mijn baba. Ik heb mijn baba vermoord’

Andere waarheid

Maandag 3 maart 2014. Na meer dan een jaar onder huisarrest staat Oscar Pistorius terecht voor de dood van Reeva Steenkamp en enkele overtredingen van de wapenwet. Reeva’s ouders June en Barry Steenkamp zitten hevig geëmotioneerd helemaal vooraan in de rechtszaal, op enkele meters van de man die toegeeft dat hij verantwoordelijk is voor de dood van Reeva, maar claimt dat er van opzet geen sprake is. Het beeld dat Pistorius en zijn advocaten schetsen is dat van een ernstig gehandicapte, zwakke man die doodsbang is voor inbraken en op een nacht wakker wordt omdat hij geluid in de badkamer hoort. In pure paniek pakt hij zijn cricket-knuppel en een handvuurwapen – waar hij keurig een vergunning voor heeft – en sluipt op zijn pijnlijke stompen naar de badkamer. Wanneer Pistorius zijn protheses draagt is hij 1,86 meter lang, maar zonder haalt hij krap de 1,20 meter en is hij een weinig indrukwekkende verschijning.

Dat hij de wapens meeneemt dient puur om enigszins kans te hebben de indringer te verjagen. Hij roept iets naar de ‘inbreker’ die zich op het toilet heeft verscholen, maar krijgt geen antwoord. Wanneer hij vlak daarna op het toilet toch iets hoort bewegen, raakt hij zo in paniek dat hij vier kogels afvuurt vlak naast de deurklink op een meter hoogte, vergelijkbaar met de hoogte van Oscars gestrekte arm wanneer hij zonder protheses loopt. Hierna forceert hij de deur met de knuppel om eenmaal daar te ontdekken dat de persoon die hij voor een inbreker houdt in werkelijkheid zijn vriendin Reeva is. Hij is simpelweg vergeten dat ze is blijven logeren, dat komt immers vrijwel nooit voor, en het hele gebeuren is dus niets meer dan een tragisch ongeval. Zo claimt hij.

Hoezeer het OM probeert om te bewijzen dat er sprake is van moord waarop in Zuid-Afrika minimaal 15 jaar celstraf staat, het lukt hen niet om de andere waarheid van Pistorius helemaal onderuit te halen. Natuurlijk, er zijn de verklaringen van buren die een man en een vrouw een uur lang hebben horen ruziën, er wordt een grote hoeveelheid drank en anabolen gevonden in de woning van Pistorius, Reeva heeft verwondingen op haar rug die niet stroken met een noodlottig ongeval en het slachtoffer heeft kort voor haar dood een sms naar Oscar gestuurd waarin ze haar angst om zijn opvliegende karakter kenbaar maakt. Maar in theorie zou het verhaal van Pistorius kunnen kloppen, hoe onwaarschijnlijk ook.

Op 11 september veroordeelt rechter Thozokile Masipa Oscar Pistorius wegens doodslag. Moord kan niet bewezen worden. Zes weken later legt de rechter Pistorius een celstraf van maximaal vijf jaar op, maar in hoger beroep wordt doodslag alsnog omgezet in moord met verzachtende omstandigheden en volgt de definitieve veroordeling: zes jaar celstraf.

In augustus 2016 probeert hij met een scheermes zijn polsen door te snijden. Daarna verblijft Pistorius onder permanente bewaking op de Suicide Watch van de gevreesde en door bendeleden gedomineerde Kgosi Mampuru II gevangenis in Pretoria.

Maar daar blijft het niet bij. Na een aantal andere beroepen wordt de celstraf van de voormalig topatleet in 2017 wederom verhoogd. Dit keer legt het Hooggerechtshof hem een gevangenisstraf op van maar liefst 13 jaar en 5 maanden. De carrière van Blade Runner, de beste paralympiër die de wereld ooit gekend heeft lijkt daarmee definitief dood en begraven, net als Reeva Rebecca Steenkamp.

Op dit moment, in 2023, heeft Pistorius 10 jaar cel achter de rug. Volgens de Zuid-Afrikaanse wet mag een crimineel - ook bij ernstige delicten zoals moord - een verzoek doen tot vervroegde vrijlating. Als onderdeel van dat proces moest Blade Runner onder meer gesprekken voeren met de ouders van Reeva. Vader en moeder Steenkamp gaven daarbij aan dat ze hoopten dat Pistorius nooit meer vrij zou komen. Een eerste verzoek van Blade Runner werd afgewezen, maar bij zijn tweede poging had hij meer geluk; op vrijdag 5 januari 2024 is de Zuid-Afrikaanse olympische en paralympische hardloper voorwaardelijk vrijgelaten.