In botsing met de wet: 'Bellen, mailen, mopperen'

Het moet behoorlijk overrompelend zijn geweest. Drie maanden geleden stond de politie bij de moeder van een voor mij toekomstige klant thuis ineens aan de deur. De boodschap? Als de moeder geen toestemming gaf om de kamer van haar 19-jarige zoon te doorzoeken zouden ze terugkomen met een huiszoekingsbevel. Het hele huis zouden ze dan overhoop halen, dat wilde ze toch zeker niet? Moeder was zeer geïntimideerd. Ze gaf toestemming die kamer te doorzoeken. Ze had er totaal geen rekening mee gehouden dat de politie in de slaapkamer van haar 19-jarige zoon spullen zou aantreffen die verboden waren of verdacht zouden zijn. Dat gebeurde helaas wel.

De politie trof in die slaapkamer een kluis aan met daarin meer dan 12.000 euro. Voor een jonge knul is dat een behoorlijke hoeveelheid contant geld. Daarnaast treffen de agenten een geldtelmachine en een paar wikkels cocaïne aan in de slaapkamer. Alles neemt de politie mee, met inbegrip van de kluis zelf. Net als een laptop en mobiele telefoon. Als de politie weg is, besluit de moeder mij in te schakelen.

Ze voelde zich rot dat door haar toedoen haar zoon werd opgepakt door wat er in zijn kamer lag. De verdenking: drugshandel en witwassen. Aan het geven van die toestemming voor de doorzoeking was 3: op dat moment niets meer te veranderen. Aan de vondst van die spullen evenmin. Dus probeerde ik haar gerust te stellen en verzekerde haar ervan dat ik er alles aan zou doen om haar zoon goed te helpen.

Na een nacht in de cel en een paar verhoren mocht die jongen naar huis. Dat was toen het belangrijkste. De in beslag genomen spullen bleven achter op het politiebureau en zouden nader worden onderzocht. Dat is op zich normaal.

Niet urgent

Zes weken later wil cliënt zijn spullen terug. Het gaat hem vooral om zijn telefoon en laptop. Dat hij daar dan al anderhalve maand niet over kan beschikken, begint zo onderhand behoorlijk onhandig te worden. Dat begrijp ik wel. Het Openbaar Ministerie wil echter die spullen nog niet teruggeven. Zicht op een inhoudelijke zitting is er niet. Als je niets doet, blijven de spullen simpelweg onder beslag. En dat kan lang duren.

De route die resteert is de rechtbank verzoeken de goederen terug te geven, in afwachting van de inhoudelijke behandeling van de strafzaak. Die procedure zet ik in werking. De zitting rondom de afwikkeling van het beslag wordt gepland. Maar dan gebeurt er iets heel bijzonders. Ons land valt ineens ten prooi aan het coronavirus en voor we het weten verkeren we in een ‘intelligente lockdown’. Voor gerechtelijke procedures houdt dat in dat ontzettend veel nieturgente zaken van de zitting worden gehaald, tot nader order. Beslagzaken worden als niet-urgent beschouwd.

De officier van justitie besluit de laptop en de telefoon terug te geven. Ik laat mijn cliënt weten dat hij deze spullen snel terugkrijgt.

Maar vervolgens gebeurt er ruim een week helemaal niets.

Mijn cliënt laat me intussen weten dat  hij die laptop dringend nodig heeft voor het digitale onderwijs dat hij moet gaan volgen, nu fysiek onderwijs door alle coronabeperkingen voorlopig niet plaatsvindt. Dat hij die laptop voor zijn studie nodig heeft, laat ik de officier van justitie vervolgens weer weten. Er zijn dan nog drie werkdagen voordat het digitale onderwijs daadwerkelijk begint. Voldoende tijd om de teruggave te realiseren, zou je denken.

Niets is echter minder waar. De politie laat me per mail weten dat de zaak nog loopt en mijn cliënt wat geduld moet hebben. In de mail staat dat ik me volgens de politie beter druk moest maken om belangrijkere zaken dan het afwikkelen van dit beslag. Inwendig ontplofte ik toen toch wel een beetje. Ik wil namelijk niets liever dan me druk maken om andere zaken die mijn tijd ook nodig hebben. Ik heb er namelijk genoeg. Maar ik heb wel te maken met een cliënt die weken eerder te horen heeft gekregen dat de officier van justitie zijn laptop en telefoon terug zou geven. Wat vervolgens niet gebeurt. Voor mijn klant is het terugkrijgen van zijn laptop en telefoon echt belangrijk. Want het digitale onderwijs is begonnen. En hij heeft geen andere computer tot zijn beschikking.

Ik heb de mail van de agent een uurtje laten bezinken. En vervolgens heb ik die agent uitgelegd hoe belangrijk het terugkrijgen van die spullen voor mijn cliënt is, en dat ik als advocaat dat wel serieus móet nemen. Dat dat een kernelement van mijn werk is. De reactie die volgt is begripvol. Maar ondertussen is die laptop, weer anderhalve week later, nog steeds niet terug.

Zeuren om niets

Nu zult u mogelijk ook denken: die knul is toch niet voor niets opgepakt? En eigen schuld, dikke bult, et cetera. De doorzoeking is rechtmatig gebeurd, door de toestemming van de moeder. Maar of het nou echt tot iets gaat leiden in strafrechtelijke zin, anders dan bewijs voor de aanwezigheid van een paar wikkels coke, is nog maar de vraag.

Ik maak het vaak mee dat mensen worden opgepakt en kort daarna weer worden vrijgelaten. De verdenking wordt dan geseponeerd. Dan is de strafzaak klaar. Als er goederen in beslag zijn genomen, gaat de afwikkeling ook in die zaken bepaald niet voortvarend. Denk aan telefoons, laptops en auto’s. Spullen die je nodig hebt. En dus terug wilt hebben. Ondertussen is het tegelijk zo dat als je spullen dan van het Openbaar Ministerie terug mogen, en daar een besluit over ligt van het OM, of van de rechter, de feitelijke teruggave binnen tien werkdagen concreet moet zijn gerealiseerd. En dat gebeurt te vaak niet binnen die periode. Daar kun je als advocaat vrij weinig tegen doen. Behalve bellen, mailen, mopperen, je opwinden en dat soort dingen. Je klant staat in zijn recht, maar krijgt het niet.

Niet iedereen maakt zich daar druk om. En dat is maar goed ook. Maar voor die mensen die met smart iets nodig hebben, moet je het wel proberen te regelen. En dat is een zeer tijdrovende gruwel. Het zou fijn zijn als er wat meer begrip is bij de politie en bij het OM, voor de mensen die dit overkomt. In plaats van dat je het gevoel krijgt dat je loopt te zeuren om niets.

Kern van het strafrecht is dat het gaat om mensen, niet om apparaten. En dat lijken we weleens uit het oog te verliezen. Ik zo nu en dan overigens ook.

Ik hoop dat wanneer dit artikel wordt geplaatst, mijn klant zijn telefoon en laptop eindelijk terugheeft. De desbetreffende agent heeft inmiddels laten weten ermee aan de slag te gaan… 

Geef geen toestemming

Het is goed om u te realiseren dat wanneer u wordt gevraagd om ergens toestemming voor te geven, elke vondst van verdovende middelen of verboden goederen, rechtmatig is. In deze zaak gaat het om toestemming voor het doorzoeken van een slaapkamer. Maar u kunt ook denken aan een stopteken dat wordt gegeven als u een auto bestuurt, u om uw rijbewijs wordt gevraagd en de politie bijvoorbeeld hennep ruikt en vraagt of u de achterbak open wilt doen. Wat u doet. En daarin ligt drugs, contant geld en bijvoorbeeld een wapen.

Als u toestemming heeft gegeven, kan hier geen inhoudelijk verweer meer tegen worden gevoerd. Terwijl het in dat stadium maar de vraag is of de politie deze bevoegdheid op dat moment heeft.

Dit geldt ook voor het geven van bijvoorbeeld een toegangscode voor uw telefoon, of vrijwillig afgeven van dna. In die situatie bent u doorgaans wel aangehouden en voorzien van een advocaat die u helpt en u dit allemaal uitlegt.

En zo zijn er wel meer situaties denkbaar waarin u wordt gevraagd ergens aan mee te werken.

Mijn boodschap: laat u niet gek maken, en geef niet te lichtvaardig uw toestemming ergens voor. De gevolgen kunnen heel vervelend uitpakken.

Misschien ook voor jou:

In botsing met de wet: een strafblad voor 6 pilletjes