Dit zijn alle 17 Nederlandse seriemoordenaars

Hoeveel seriemoordenaars kent Nederland? Goede vraag. Het enige antwoord dat mogelijk is: we weten het niet precies. We kennen namelijk alléén de seriemoordenaars die zijn gepakt. Lopen er dan seriemoordenaars vrij rond in ons land? De vraag stellen, is ’m beantwoorden. Maar, ter geruststelling, heel erg veel kunnen het er niet zijn. Seriemoordenaars lopen bijna allemaal vroeg of laat tegen de lamp. Juist omdat ze meerdere moorden plegen, gaat er altijd wel een keer iets mis. Ook kan het zijn dat er mensen in Nederland vastzitten voor ‘slechts’ één moord – terwijl het er in werkelijkheid meer zijn geweest.

Seriemoordenaars komen in Nederland niet heel veel voor. Volgens Marieke Liem, hoogleraar Geweld en Interventies aan de Universiteit Leiden, heeft dat een simpele oorzaak: “In Nederland is de kans dat iemand vermoord wordt relatief heel klein.” Een veilig land, zijn we dus. Maar er is ook een reden om te vermoeden dat er meer seriemoordenaars in de polder actief zijn dan we weten. Criminoloog Jasper van der Kemp van de Vrije Universiteit in Amsterdam stelt dat herkennen van een seriemoordenaar voor de politie lastig is. Reden: “Ze kiezen vaak voor hen onbekende slachtoffers, met wie ze geen enkele relatie hebben.” Ga dan maar eens een verband zoeken. En: Nederland kent ongeveer 1800 cold cases… Tussen die zaken kunnen ook seriemoordenaars zitten.

Welke seriemoordenaars kennen we wel?

Gerard Spruit

Bijnaam: De Donald Duck-colporteur

Aantal moorden: minstens 3 kinderen

Gerardus Cornelis Spruit (1922-1989) werkt in Amsterdam als tijdschriftencolporteur. In ruil voor Donald Ducks speelt hij, zo blijkt achteraf, seksuele spelletjes met jonge jongetjes. Soms neemt hij ze mee naar zijn huis – en dat is dan het laatste wat de jongetjes meemaken. In elk geval Basje, Heleentje (Spruit vergist zich in het jongensachtige uiterlijk van het kind) en Isaac kunnen het niet navertellen. In 1974 wordt Spruit gelinkt aan de kindermoorden en in 1975 krijgt hij 25 jaar celstraf. Omdat hij na die straf wordt bestempeld als ‘onverminderd delictgevaarlijk’ wordt op 11 december 1989 definitief besloten om hem vast te blijven houden. Een dag later pleegt Spruit zelfmoord in de tbs-kliniek Veldzicht.

Over Gerard Spruit en zijn zoon schreef Peter R. de Vries de bestseller Een moord kost meer levens. Spruit schreef vanuit de gevangenis een briefje naar de ouders van een van zijn slachtoffertjes: “Geachte mevrouw, bij deze mijne oprechte deelneming met U zoon. Het kost mij moeite om u te schrijfen maar mijn geweten geef dat aan. Ik ben de moordenaar en ik heb er o zo spijt van. Het was zo’n lieve jongen.”

Frans Hooijmaijers

Bijnamen: De Spuitreus / De Broeder des Doos / Dikke Frans

Aantal moorden: misschien 259 (!)

Opmerkelijk: heeft een hazenlip en een IQ van 93; zit maar elf jaar vast

Hoofverpleger Frank Hooijmaijers (1935-2006) is hoogstwaarschijnlijk de seriemoordenaar die in Nederland de meeste moorden heeft gepleegd. Hij wordt verdacht van 259 moorden, hij bekent er dertien en wordt veroordeeld voor vijf. Hij moordt door patiënten op de afdeling De Nachtegaal van de Lückerheidekliniek in Kerkrade, waar hij werkt, vol te spuiten met insuline – vandaar zijn bijnaam De Spuitreus. Te veel insuline kan bij verzwakte mensen leiden tot hartritmestoornissen, tot een coma en uiteindelijk tot de dood. Op afdeling De Nachtegaal liggen veel oude, zieke mensen. In 1977 veroordeelt de rechter De Spuiter tot ‘slechts’ achttien jaar celstraf. Daar zit de seriemoordenaar elf jaar van uit. In 1988 wordt hij vrij man, op zondag 20 augustus 2006 sterft hij een natuurlijke dood.

Michel Stockx

Aantal moorden: minstens 3

Opmerkelijk: vloog zelf in brand

Vrachtwagenchauffeur Stockx (1942-2001) is in België geboren, maar woont in Assen. Op 27 juli 1991 lokt hij de 11-jarige Jessica Laven uit het Noord-Hollandse Blokker mee uit een zwembad in het nabijgelegen Zwaag. Het meisje wordt bij Nieuweschans gewurgd teruggevonden. Stockx wordt aan de moord gelinkt en bekent tijdens verhoren ook twee Duitse jongens (de 13-jarige Marco en de 10-jarige Salim) te hebben misbruikt en vermoord.

In 2001 vliegt de seriemoordenaar in brand tijdens handenarbeid in de Penitentiaire Inrichting Scheveningen. Hij overlijdt aan zijn brandwonden. De ouders van Jessica Laven reageren zeer verheugd op het nieuws over het ongeluk: ze hangen de vlag uit.

Afgelopen mei onthulde zijn toenmalige advocaat dat Stockx hem decennia geleden had toevertrouwd ook de sinds 1986 spoorloos verdwenen Cheryl Morriën (7) te hebben vermoord. Daarnaast zou Stockx nog tientallen andere kinderen hebben misbruikt en gedood.

Koos Hertogs

Aantal moorden: minstens 3 kinderen

Opmerkelijk: hoewel hij kinderen verkrachtte en kinderporno in huis had, volgens deskundigen géén pedofiel

Jacobus Dirk Hertogs (1949-2015) ontvoert, misbruikt en vermoordt drie meisjes. Als de politie hem aan die moorden weet te linken, vallen ze zijn huis binnen. Op de zolder wordt een zeer goed geïsoleerde ruimte aangetroffen die is ingericht als martelkamer. Uiteindelijk wordt hij levenslang opgesloten, maar blijven er twee vragen onbeantwoord – naast de vraag of Hertogs nog meer moorden op zijn geweten heeft. Waarom liggen er sluipschutters op het dak tijdens het proces van de seriemoordenaar? En waarom had hij goed contact met de Haagse rechter Cornelis Stolk (1916-2004)?

Willem van Eijk

Bijnaam: Het Beest van Harkstede

Aantal moorden: minstens 5 meisjes en vrouwen

Opmerkelijk: was knettergek

In zijn puberteit krijgt Willem van Eijk (1941-2019) natte dromen. Die gaan veelal over het verkrachten en vermoorden van meisjes en vrouwen. Op 20 juni 1971 pikt hij Cora Mantel op, een meisje van 15 dat staat te liften. Ze wordt zijn eerste slachtoffer. Nadat hij in 1974 een tweede slachtoffer heeft gemaakt, wordt hij opgepakt en stevig opgeborgen in de Van Mesdagkliniek.

In 1990 komt hij vrij. Saillant detail: in die kliniek trouwt hij met zijn correspondentievriendin Adri. Vanaf 1993 worden er opnieuw drie lijken gevonden die kunnen worden gelinkt aan de modus operandi van Van Eijk. Hij krijgt levenslang en sterft in 2019 in de gevangenis in Vught.

Hans van Zon

Aantal moorden: minstens 2, verdacht van nog 2

Opmerkelijk: had een holle wandelstok met daarin een stiletto

Seriemoordenaar Hans van Zon (1942-1998) lijkt een keurige jongeman. Maar is dat niet. Aan de Utrechtse crimineel Arnold Rietbergen, alias Ouwe Nol, biecht hij twee roofmoorden op. Ouwe Nol loopt niet naar de politie, maar eist een deel van de buit op. Daarop berooft Van Zon met zwaar geweld een ex-vriendin van Ouwe Nol, Dora Woortmeijer. Hij laat haar voor dood achter, maar ze overleeft en kan Van Zon als dader aanwijzen. In 1986 komt Van Zon vervroegd vrij. Zijn levenslange straf wordt omgezet in 28,5 jaar en vervolgens met een derde verminderd. In 1998 overlijdt hij aan langdurig alcoholmisbruik.

Aalt Mondria

Aantal moorden: minstens 4

Opmerkelijk: buit van een roofmoord bedraagt 10 gulden

Op 30 juli 1978 vermoordt Mondria (1956-2011), die dringend geld nodig heeft, drie mensen. Een ouder echtpaar en hun 38-jarige dochter. Voor een tientje. Want zoveel bedraagt de buit. Mondria moet vijftien jaar zitten en krijgt tbs. Omdat hij ineens tijd genoeg heeft, schrijft hij tijdens zijn detentie een nimmer gepubliceerd boek over zijn leven, dat hij opdraagt aan misdaadjournalist Peter R. de Vries. De titel: Toevertrouwd aan de duivel. In 1996 mag hij op proef buiten het gevang gaan wonen. Dat gaat, heel verrassend, niet lang goed. Een paar maanden na zijn voorlopige vrijlating vermoordt hij, in mei 1997, de 10 jaar oude zoon van zijn vriendin. In de zomer van 2011 overlijdt de seriemoordenaar in tbs-kliniek Veldzicht, waar hij op de longstay-afdeling woont.

Ludo de B.

Bijnaam: Het Monster van Woensdrecht

Aantal moorden: minstens 2 meisjes

In december 1991 ontvoert, misbruikt, vermoordt en begraaft Ludo de B. het 14-jarige schoolmeisje Inge Breugelmans. In april 1992 ondergaat de 16-jarige Inès Van Muylder hetzelfde lot. De meisjes leven misschien nog als ze begraven worden in de bossen nabij Putte. Daarnaast verkracht Ludo de B. nog zes andere tienermeisjes of doet een poging daartoe. De B. krijgt in 1992 twintig jaar cel plus tbs en zit nog altijd vast.

Sjonny W.

Aantal moorden: minstens 3

Opmerkelijk: hakt een slachtoffer in stukken

In hoger beroep wordt de Amsterdamse huisschilder Sjonny W. (1973) vorig jaar veroordeeld tot negentien jaar en elf maanden plus tbs voor het doden en dumpen van drie vrouwen. Het gaat om de – in stukken gehakte –drugsverslaafde prostituee Mirela Mos (30) in 2004, prostituee Monique Roossien (26) in 2003 en de in 2017 verdwenen Sabrina Oosterbeek (30). Saillant is dat de lagere rechtbank eerder ‘slechts’ twee moorden bewezen acht. Er wordt nog steeds gekeken of W. gelinkt kan worden aan tot nu toe niet opgehelderde moorden.

Rahiied A.

Bijnaam: De Insulinekiller

Aantal moorden: minstens 4

Eind 2019 wordt Rahiied A. veroordeeld voor vier moorden en zes pogingen tot moord. Hij is dan 23 jaar oud. A. werkte als leerlingverpleegkundige in verschillende verzorgingstehuizen in Rotterdam. In 2016 en 2017 heeft hij in vier verschillende instellingen bejaarde mensen met insuline ingespoten: “Ik leefde in een fantasiewereld en waande mij een arts,” bekent hij. Hij krijgt twintig jaar cel en tbs.

Wanneer ben je een seriemoordenaar?

1 Een seriemoordenaar is de dader van een reeks moorden. Als er een heel lange tijd tussen twee moorden zit, wordt er doorgaans niet gesproken over een seriemoordenaar.

Volgens een definitie die sinds 2005 gebruikt wordt door de FBI, is een seriemoordenaar:

Iemand die ondubbelzinnig gelinkt kan worden aan meerdere moorden die hij of zij heeft gepleegd. Als iemand die gelinkt wordt aan een aantal moorden alleen de opdracht daartoe heeft gegeven, wordt niet gesproken van een seriemoordenaar. Willem Holleeder is dus géén seriemoordenaar.

2 Een seriemoordenaar maakt dodelijke slachtoffers in een reeks van minimaal twee geweldsmisdrijven die niets met elkaar te maken hebben. Hebben de moorden wel direct met elkaar te maken, dan spreken we niet van seriemoorden, maar van massamoorden. Massamoorden vinden altijd plaats op één locatie. Anders Breivik die eerst een bom liet ontploffen in Oslo (acht doden) en later op de dag op het eiland Utøya 69 mensen doodschoot, is dus geen seriemoordenaar. Maar: hij is ook geen massamoordenaar. Wat is hij dan wel?

Als er geen of heel weinig killer. Volgens de overlevering komt het woord seriemoordenaarspreetijd zit tussen opeenvolgende slachtpartijen, spreekt de FBI van een – serial killer – niet uit Amerika, maar uit het Duits: Serienmörder.

De term zou voor het eerst gebruikt zijn door de succesvolle Berlijnse rechercheur Ernst Gennat (18801931). Hij gebruikte het woord om de seriemoordenaar Peter Kürten (18811931), bijnaam De Vampier van Düsseldorf, te beschrijven.

Kürten werd tot de doodstraf veroordeeld voor negen moorden, maar claimde er tachtig op zijn geweten te hebben.

Welke seriekillers kennen we nog meer?

Maria Swanenburg, alias De Leidse Gifmengster, vergiftigt vanaf 1877 tientallen mensen. Sommige bronnen spreken zelf van ‘veel meer’ dan honderd. Ze doet dat om verzekerings- en begrafenisfondsen en erfenissen op te strijken. Op 1 mei 1885 wordt ze veroordeeld tot een levenslang verblijf in het tuchthuis.

John Opdam, moordenaar van in elk geval twee mensen. Krijgt in 1954 levenslang en in 1975 gratie. Overlijdt in 1983.

Frans B. zit in de Pompekliniek in Nijmegen vanwege doodslag in 1994 op zijn 15-jarige nichtje, als hij in 2003 een mede-tbs’er mishandelt en levend begraaft.

Henk S. brengt op Koninginnedag 1997 de 18-jarige studente Anne de Ruijter de Wildt in Groningen om het leven. Wordt later gelinkt aan nog twee moorden, waarvan er één kan worden bewezen. Zit vast in een longstay-afdeling.

Martha U., bijnaam De Engel des Doods, wordt in 1996 veroordeeld voor de moord op vier patiënten van het geriatrisch verpleeghuis Vliethoven in Delfzijl. Ze krijgt vier jaar cel en tbs. Inmiddels is ze vrij en woont ze ‘in een grote stad’, aldus haar advocaat Wim Anker.

Marianne van der E., alias De Heks van Anjum, wordt in 1998 in hoger beroep veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf met tbs. In de tuin van haar pension in het Friese Anjum zijn de lijken aangetroffen van twee mannen die op gruwelijke wijze zijn vermoord. Marianne van der E. is sinds 2010 vrij – ze heeft de moorden altijd ontkend.

Noot: Rudolf K. (1956), alias de Beul van Twente, is geen seriemoordenaar. Hij martelde dieren op beestachtige wijze, hij deed een poging tot een verkrachting en drie pogingen tot moord. Maar hij maakt uiteindelijk 'maar' één dodelijk slachtoffer: de zwerver Frank Storm.

Wie was Jack the Ripper?

De bekendste seriemoordenaar ter wereld is zonder twijfel Jack the Ripper. Wie was Jack the Ripper, ‘Jan die openrijt’? Dat weten we nog steeds niet. Wat weten we wel?

In 1888 worden ’s nachts in Londen vrouwen ernstig verminkt met een mes en daarna vermoord. Vijf moorden vinden plaats op loopafstand van elkaar, daarom worden ze the canonical five, de canonieke vijf, genoemd. In de Londense wijk Whitechapel worden daarnaast tot 1891 nog zes moorden gepleegd die wellicht kunnen worden toegeschreven aan Jack the Ripper. In veel gevallen waren de slachtoffers prostituee. Jack the Ripper schreef brieven aan de politie en de media over zijn daden. Maar of die brieven van de echte seriemoordenaar afkomstig zijn, weet niemand zeker.

Er is een aantal theorieën:

• Jack snijdt veelal op vakkundige wijze organen uit de slachtoffers, zoals een hart of een baarmoeder. Daarom zou Jack een chirurg of slager zijn geweest.

• Jack bestaat uit meerdere mensen – voornamelijk leden van de Britse hofhouding. Prins Albert Victor (18641892) zou een kind hebben verwekt bij een prostituee. Om het uitkomen van dat schandaal te voorkomen, zouden mensen die ervan wisten, met name andere prostituees, uit de weg zijn geruimd.

• Vrijmetselaars zitten erachter. The canonical five vormen op de kaart van Londen de vijf punten van een pentagram, een teken dat in de vrijmetselarij vaker voorkomt.

• Schrijfster Patricia Cornwell beweert in haar boek Portret van een moordenaar (2002) dat de schilder Walter Sickert (1860-1942) Jack the Ripper was. Meerdere van Sickerts schilderijen komen overeen met de toestand waarin de vermoorde vrouwen zich bevonden op het tijdstip van de moorden.

• Er circuleren ook theorieën dat Jack the Ripper geen man maar een vrouw is geweest.

De grootste binge-killers ooit

De seriemoordenaar met de meeste moorden op zijn naam die nog leeft, is hoogstwaarschijnlijk Pedro Alonso López (1949) uit Colombia. Pedro, zoon van een prostituee, zou in Colombia, Peru en Ecuador meer dan driehonderd vrouwen en kinderen hebben verkracht en daarna vermoord. Aan sommigen toonde hij eerst het graf waarin ze een paar uur later zouden liggen. Zijn bijnaam: The Monster of the Andes. López heeft vastgezeten in Ecuador (zestien jaar slechts) en in Colombia (drie jaar!). Sinds 1998 is hij vrij en heeft geen mens hem meer gezien, behalve zijn moeder.

Een andere seriemoordenaar met een imposante staat van dienst is de Amerikaan Henry Lee Lucas (19362001), ook al een zoon van een prostituee. Rechercheur Brad Shellady beweert dat Lucas van 1975 tot aan zijn arrestatie in 1983 drieduizend moorden zou hebben gepleegd, wat gelijkstaat aan ongeveer één per dag. Dat aantal lijkt niet te kloppen, laat onder andere de Netflix-serie The Confession Killer zien.

Ook de Amerikaan Herman Webster Mudgett (1861-1896) – die zich lange tijd bedient van de naam H.H. Holmes – was een grote jongen als het op moorden aankomt. Zijn verhaal is bijna niet te geloven. In Chicago opent vastgoedmagnaat Holmes in 1893 zijn World’s Fair Hotel, een hotel dat hij speciaal heeft ontworpen om er moorden in te kunnen plegen. Een doolhof van raamloze (gas)kamers, gangen met trappen die naar niets leiden en deuren die alleen vanaf de buitenkant geopend kunnen worden. En een kelder vol martelmateriaal. Naar schatting heeft Mudgett tweehonderd mensen vermoord. Op 7 mei 1896 werd hij opgehangen.

De beruchtste seriekillers ter wereld

Ted Bundy (1946-1989) Wordt verdacht van meer dan dertig moorden in de VS, vooral op meisjes, tieners en studentes. Doodsoorzaak veelal: verwurging. Voordat Bundy daaraan toekwam, had hij zijn prooien meestal meerdere malen verkracht. Bijnaam: The Lady Killer.

Michel Fourniret (1942-2021) Wordt verdacht van minstens twaalf moorden op (heel) jonge vrouwen in Frankrijk en België, is veroordeeld voor negen moorden. Opmerkelijk is dat hij woonde in een duister, donker kasteel en van daaruit handelde. In de grote kasteeltuin zijn twee lichamen gevonden, maar er is geen agent die denkt dat er geen lichamen meer liggen. Werkte samen met zijn vrouw Monique Olivier (1948). Bijnaam van de seriemoordenaar: Het Monster van de Ardennen.

Harold Shipman (1946-2004) Wordt verdacht van, houd je vast, 215 moorden in Groot- Brittannië, is veroordeeld in 2000 tot meerdere keren levenslang voor vijftien moorden. Shipman werkt als huisarts en geeft zijn patiënten, als hij daar zin in heeft, ‘gewoon’ een dodelijke injectie, veelal morfine. Het aantal geschatte moorden is gebaseerd op statistische overwegingen en de oversterfte in zijn huisartsenpraktijk. Hangt zichzelf in 2004 op in de gevangenis. Bijnaam: Dr. Death.

Aileen Carol Pittman (1956-2002) Vermoordt in Florida, waar ze werkt als prostituee, in totaal zeven mannen. In elk geval heeft ze dat aantal bekend.

Naar schatting 5 procent van de seriemoordenaars is vrouw. Ze vroeg in de rechtbank zelf om de doodstraf. “Ik ben iemand die echt een hekel aan mensen heeft en ik zal weer gaan moorden.” In 2003 werd een Oscarwinnende film over haar uitgebracht met de treffende naam: Monster. Haar echte bijnaam was: The Damsel of Death.

Noot: Charles Manson (1939-2017) is geen seriemoordenaar. Hij was, zo acht de rechtbank bewezen, wel aanwezig bij moordpartijen van zijn sekte en hij is tevens veroordeeld voor het geven van opdracht tot moord.