De meest spectaculaire ontsnappingen van de eeuw

Vleierij werkt

WIE: de cipier & de moordenaar
WAAR: Alabama, VS
HOE: verboden liefde

Keurige gevangenisbewaakster wordt verliefd op meedogenloze moordenaar. Bewaakster helpt moordenaar te ontsnappen. Bewaakster gaat dood, moordenaar vliegt opnieuw de bak in. Het is ruwweg de verhaallijn van een nieuwe Netflix-hit, genaamd Jailbreak: Love on the Run. Klein detail: dit is geen over-the-top Hollywood-film, maar een waargebeurde documentaire. Hoofdrolspeelster is Vicky White, een 56-jarige cipier die in 2020 haar leven vergooit voor een manipulatieve crimineel. White is dan al vijftien jaar een voorbeeldig bewaakster van een gevangenis in Alabama. Al vier keer werd zij Employee of the Year. Een collega zal White later omschrijven als “de moeder die iedereen in deze gevangenis nooit heeft gehad.”

Als Casey White, een koelbloedige moordenaar die toevallig haar familienaam deelt, in de gevangenis arriveert, verandert alles. Deze Casey is 36 jaar, 2,06 meter lang en zit onder de neonazistische tatoeages. Hij moet maar liefst 75 jaar brommen voor het doodsteken van een oudere dame, meerdere pogingen tot moord én een hele reeks overvallen. Bepaald geen lieverdje. Toch valt de heilige Vicky als een blok voor deze gevaarlijke gek. De bewaakster blijkt gevoelig voor Casey’s complimentjes over haar lichaam, waar hij dagelijks mee strooit vanachter de tralies. Zo begint een onwaarschijnlijke romance, die steeds verder uit de hand loopt. “Beloof mij dat jij met mij trouwt als ik eenmaal vrijkom,” zegt Casey in een uitgelekt telefoongesprek tussen de twee. Vicky, halsoverkop verliefd, gaat hartelijk in op dat aanbod. En daarop wil zij niet 75 jaar wachten.

Ergens in april 2022, twee jaar nadat Casey White arriveerde in Lauderdale County Jail, verrast Vicky vriend en vijand door vroegtijdig haar pensioen in te dienen. Nota bene in het jaar waarop zij voor de vijfde keer Employee of the Year zou worden. Nog vreemder is de wijze waarop Vicky haar laatste werkdag, op 29 april 2022, wenst in te vullen. Niet met de gebruikelijke toeters en bellen, maar wel door Casey White naar de rechtbank te vervoeren, voor ‘een evaluatie van zijn geestelijke gezondheid.’ Haar baas stemt daarmee in.

Vicky en Casey rijden die dag weg, maar niet naar de rechtbank. In de Lauderdale County Jail daalt het besef na enkele uren in: Vicky is er vandoor met de beruchte killer. Verbazing alom. “Ik had alle vertrouwen in Vicky White. Wat heeft haar in hemelsnaam geprovoceerd, wat heeft haar ertoe aangezet om een stunt als deze uit te halen? Ik weet het niet. Ik weet niet of we het ooit zullen weten,” verzucht sheriff Rick Singleton op de persconferentie. Wat hij wel weet: “Deze ontsnapping was duidelijk goed gepland en berekend. Ze hadden voldoende middelen: geld, voertuigen en alles wat ze nodig hadden om dit voor elkaar te krijgen. Er is veel voorbereiding aan vooraf gegaan.” Kort na de uitbraak blijkt dat Vicky haar huis vlak voor de ontsnapping heeft verkocht. Met het geld kocht zij een oranje Ford Edge en meerdere vuurwapens…

Diezelfde Fort Edge wordt op 5 mei 2022, zes dagen na de ontsnapping, aangetroffen langs de kant van een weg in Tennessee. De klopjacht is internationaal nieuws en gaat al snel door drie staten. Na tien dagen on the run komt er een einde aan het duistere sprookje van Casey en Vicky. Politieagenten hebben het stel gelokaliseerd met beveiligingscamera’s in Indiana en er volgt een high speed car chase in het buitengebied. Door een beuk van opzij vliegt de auto van Casey en Vicky in de greppel van de weg. Vicky wordt levenloos uit de auto geplukt en aangetroffen met kogel in haar hoofd. De lijkschouwer spreekt van zelfmoord. Haar liefje Casey White wordt in 2023 opnieuw veroordeeld tot levenslang.

Wankel op de hakjes

WIE: drugssmokkelaar Ronald Silva
WAAR: Brazilië
HOE: verkleed als vrouw

Waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan? Die gedachte zal de basis zijn geweest voor Ronald Silva, een Braziliaan die in 2012 vastzat voor drugssmokkel en fantaseerde over een uitbraak. Hij bedenkt het volgende: zodra zijn vrouw weer op bezoek komt, trekt zij haar kleding uit en overhandigt deze aan hem, hij kleedt zich vervolgens om en loopt daarna fluitend naar buiten, vermomd als zijn eigen vrouw. Wonderwel slaagt zijn plan. Nou ja, bijna...

Op de grote dag wisselen Silva en zijn vrouw tijdens het bezoekuurtje van kleding, als de cipier even niet kijkt. Als de bezoekende dames weer moeten vertrekken, voegt Ronald Silva zich tussen hen. Voor de gelegenheid heeft hij zijn armen en benen geschoren en lippenstift, nepnagels en een zwarte pruik opgedaan. “Hier kwam veel voorbereiding bij kijken,” zal de gevangenisdirecteur later verklaren. In zijn jurkje en op hakjes loopt Silva langs de bewakers, zo de gevangenis uit. Hij is bijna bij de bushalte, aan de overkant van de straat, als een alerte beveiliger alsnog opmerkt hoe ongemakkelijk de drugsdealer zich voortbeweegt op die hoge hakjes. Een half uur na zijn ontsnapping komt Silva alweer terug in zijn cel, nog altijd verkleed als vrouw. De reactie van zijn vrouw, achteraf: “Ik had geen idee wat hij van plan was met mijn kleren.”

Voer voor Hollywood

WIE: ‘ontsnappingskoning’ Rédoine Faïd
WAAR: Frankrijk
HOE: bommen, afleidingsmanoeuvres & helikopters

Wij hebben Willem Holleeder, maar in Frankrijk hebben ze Rédoine Faïd. Deze 52-jarige meesterboef maakt al sinds de jaren 90 furore in de Parijse onderwereld. Faïd is net 18 jaar als hij zijn eerste bankoverval pleegt. Als kopstuk van een criminele bende specialiseert hij zich daarna in gewapende overvallen, juwelenroven en afpersingen.

Wat maakt de gewiekste Fransman zo goed? Heel veel films kijken, als we Faïd zelf moeten geloven. In interviews geeft hij regelmatig aan zich te laten inspireren door Hollywood. Als Faïd regisseur Michael Mann, bekend van misdaadklassieker Heat, tegen het lijf loopt op een filmfestival, spreekt de beruchte crimineel de legendarische woorden: “Bedankt, jij bent mijn technisch adviseur.”
In 1998 loopt ‘Koning van de Kalashnikovs’ tegen de lamp en krijgt hij, voor zijn vele misdaden, 30 jaar cel. Wegens goed gedrag zit hij daar slechts een derde van uit.

Het is dan 2008 en de vrije vogel Faïd zweert vanaf nu alleen nog maar het rechte pad te bewandelen. Nog geen twee jaar daarna pleegt Faïd echter alweer een brute bankoverval, waarbij een jonge politieagente de dood vindt. De strafeis: 25 jaar cel. De Fransman komt wederom vervroegd vrij, maar deze keer door zijn eigen inspanningen. Vanuit zijn gevangenis beraamt hij een spectaculaire ontsnapping, die hij uitvoert op 13 april 2013. Faïd gijzelt vier bewakers en blaast vijf gevangenisdeuren op met explosieven. Achter de poort wacht zijn compagnon, die Faïd richting vrijheid rijdt. Het hele spektakel duurt amper een half uur.

In de weken erna verstopt het voortvluchtige duo zich in hotels door heel Frankrijk, vaker wel dan niet vermomd met pruiken, brilletjes en vlassige baardjes. Na anderhalve maand wordt Faïd gevonden en terug in zijn cel gegooid. Maar vijf jaar later is het wéér raak. Zijn ontsnapping van 2018 past zo in een, jawel, Hollywood-film. Op de ochtend van 1 juli melden zich drie zwaarbewapende mannen bij de ingang van de gevangenis. “Laat Rédoine Faïd vrij, of anders...” Het blijkt een afleidingsmanoeuvre. Op datzelfde moment daalt een helikopter neer op de binnenplaats van de gevangenis. Handlangers van Faïd houden de piloot onder schot terwijl twee commando’s uitstappen en rookbommen op de binnenplaats gooien zodat bewakingscamera’s niet kunnen vastleggen hoe ze de deuren naar de bezoekkamer opensnijden met een slijpmachine. Daar wachten Faïd en z’n broer Brahim die op bezoek is. Ze rennen door de rookwolken naar de helikopter en even later vliegt de meestercrimineel zijn vrijheid tegemoet. De helikopter zal kort daarna uitgebrand teruggevonden worden.

Drie maanden lang blijft ‘De Ontsnappingskoning’, op vrije voeten, ondanks de 2900 politieagenten die hem actief zoeken. “Ik was altijd op mijn hoede, gestrest, angstig,” blikte hij vorige maand terug op die klopjacht. “De waarheid is dat je op niemand kunt rekenen. Zelfs als ze het goed bedoelen, als ze je niet willen verraden, kunnen ze om je heen fouten maken.” In oktober grijpt de Franse politie Faïd in zijn nekvel, vlak buiten Parijs. Voor zijn tweede ontsnapping krijgt hij 14 jaar celstraf, boven op zijn eerdere veroordelingen. Vooralsnog komt de Franse Holleeder pas in 2060 vrij, op 88-jarige leeftijd. Tenzij hij ontsnapt natuurlijk.

Soepel in de heupen

WIE: yogaleraar Choi Gap-bok
WAAR: Zuid-Korea
HOE: via een voedselsleuf

De creatiefste ontsnapping aller tijden vindt plaats in Zuid-Korea in 2012. De 53-jarige yoga-leraar Choi Gap-bok zit dan in de bak voor diefstal. Op het politiebureau van metropool Daegu wordt Choi in een tijdelijke cel geplaatst. Als de Koreaanse yogameester de sleuf in de celdeur opmerkt waar zijn eten door naar binnen geschoven wordt, ziet hij zijn kans schoon. Choi wacht tot de drie bewakers in slaap sukkelen, smeert zich dan in met huidolie en wringt zich vervolgens door de krappe opening van 15 bij 45 centimeter. Eerst zijn hoofd, dan zijn armen en schouders. En de rest glibbert er soepeltjes achteraan. Alleen voor zijn achterwerk is wat extra inspanningskracht nodig, zo zal de ontsnappingsartiest achteraf bekennen.

De gladjakker weet daarna uit het gebouw te ontsnappen door zich via een klein kiepraampje naar buiten te wurmen. Hij verstopt zich vervolgens zes dagen in het nabijgelegen berggebied. Daar wordt hij gevonden in… een kartonnen doos. Terug in Daegu krijgt hij een nieuwe cel toegewezen. Zonder voedselsleuf.

Instappen en wegwezen

WIE: helikopter-veteraan Pascal Payet
WAAR: Frankrijk
HOE: met de heli (drie keer!)

Pascal Payet ontsnapte niet één, niet twee, maar drie keer met een helikopter uit de nor. Toch een wereldprestatie. De beruchte Fransman ziet in 1997 voor het eerst de binnenkant van een gevangenis, nadat hij een gepantserde waardetransportbusje berooft en daarbij een bewaker vermoordt. De strafeis: 30 jaar. Maar na twee jaar weet Payet al te ontsnappen in een gekaapte helikopter. Zes dagen later zit hij alweer in zijn cel. Nog eens twee jaar later, in 2003, flikt Payet precies hetzelfde kunstje. Deze keer neemt de crimineel, hoffelijk als hij is, drie medegevangenen met zich mee. Alle vier de boeven worden drie weken later weer opgepakt. Payet krijgt zeven jaar cel boven op zijn originele straf.

Om zijn ontsnappingskansen te verkleinen, plaatsen autoriteiten de vluchtvogel constant in een andere gevangenis. In tweeënhalf jaar ziet Payet negen verschillende bajesen. Overal zit hij in de isoleercel. Geen crimineel ter wereld die zo streng in de gaten wordt gehouden.

En toch lukt het Payet wéér om met behulp van een helikopter uit te breken. Op 14 juli 2007 kapen vier gemaskerde mannen een helikopter op het vliegveld in Cannes. Niet veel later landt het ding op de binnenplaats van de gevangenis in het stadje Grasse. De best beveiligde crimineel ter wereld stapt in en vliegt richting de Franse kust. Daar geniet hij drie maanden van cocktails, mooie vrouwen en vrijheid. In september 2007 zet hij zijn laatste stappen als vrij man. Sindsdien zit hij vast, echt vast. Op topgeheime locaties, zodat zijn vriendjes niet weten waar de volgende helikopter moet landen. Payet is inmiddels 61 jaar en komt weer vrij als hij 84 is.

Drank maakt meer kapot dan de boef lief is

WIE: killerduo David Sweat en Richard Matt
WAAR: Clinton Correctional Facility, New York
HOE: zoals in Shawshank Redemption

Shawshank Redemption, maar dan in het echt. En nóg spectaculairder. De uitbraak van het moordenaarsduo David Sweat en Richard Matt is in 2015 wereldnieuws, en terecht. Maandenlang bereidde de twee zich voor om als eerste gevangenen ooit te ontsnappen uit de maximaal beveiligde Clinton Correctional Facility in New York. Daarvoor zagen ze een gat in de stalen muur achter hun bed, om uiteindelijk terecht te komen in het gigantische leidingstelsel. Sweat en Matt oefenen meerdere keren hun ontsnappingsroute. Bij de eerste poging steken zij hun hoofd uit bij een putdeksel in een woonwijk. Te riskant, oordeelt Sweat.

Op 5 juni 2015 is het zover: Sweat en Matt ontbreken die nacht tijdens de celcontrole. De bewakers geloven hun ogen niet als ze het gat in de stalen muur zien. Hoe hebben die twee boeven dat geflikt? Het antwoord is Joyce Mitchell, een 51-jarige kleermaker in de gevangenis. Deze dame viel als een blok voor het gevaarlijke duo en had meermaals seks met beide mannen. Toen ze haar vroegen ijzerzaagblaadjes voor hen te regelen, smokkelde Mitchell deze naar binnen in bevroren hamburgervlees. Zij riskeerde daarmee haar eigen vrijheid, dus vroeg zij Sweat en Matt om een wederdienst: dat zij haar ex zouden vermoorden. Daarna konden ze dan met z’n drieën naar Mexico rijden en nog lang en gelukkig samenleven.

Maar als Sweat en Matt eenmaal buiten staan, wachtend op Mitchell en haar vluchtauto, is ze nergens te bekennen. Ze besluiten dan maar met z’n tweeën richting Canada te trekken. Onderweg breken de ontsnapte killers in bij huizen voor kleding, eten en een radio, om zo de klopjacht die inmiddels in gang is gezet te kunnen volgen.

Na ongeveer twee weken wil Sweat opsplitsen. Zijn 14 jaar oudere en dikkere kompaan Matt is namelijk vooral bezig met zuipen en drugs en kan het tempo van de vlucht niet aan. En inderdaad: op 26 juni, drie weken na hun uitbraak, komen politieagenten Matt op het spoor door een fles drank. In een bosgebied, op zo’n 45 kilometer van de gevangenis, horen zij de voortvluchtige kuchen. Matt is ziek, lam en zit onder de blaren. Maar hij heeft ook een shotgun. Als hij weigert zich over te geven, schieten de agenten hem dood.

Twee dagen later wordt ook Sweat neergeschoten, op drie kilometer van de Canadese grens. Hij belandt, via het ziekenhuis, in de Five Points Correctional Facility in New York.

Helaas pindakaas

WIE: twaalf jochies
WAAR: Alabama, VS
HOE: pindakaas. Wie is er niet groot mee geworden?

Pindakaas: lekker op je brood, maar ook handig voor een gevangenisuitbraak. Wablief? In 2017 bedenken twaalf sluwe vossen in de Walker County Jail van Alabama een manier om hun kuipjes pindakaas in te zetten voor de leukste ontsnapping ooit. Nadat de jonge boeven hun smeersels gebruiken om de nummers boven hun celdeuren te bedekken en aan te passen, vragen zij een nieuwe bewaker één van die cellen te openen. Als de bewaker de ‘cel’ opent, blijkt het de deur naar buiten te zijn. Snel rennen de twaalf gevangenen richting het buitenhek. “Een paar nummers boven de deur veranderen met pindakaas, dat klinkt misschien gek,” zegt sheriff, James E. Underwood in de lokale krant. “Maar deze mensen zijn sluw als vossen.” Binnen een uur worden alle twaalf ontsnapten alweer in de kraag gevat. Helaas pindakaas.

Op de bres tegen corruptie

WIE: Hulda ‘Tottie’ Kiel
WAAR: de Koepelgevangenis van Breda
HOE: met een verfkrabber en een lepel

Ook in Nederland vinden spectaculaire jail breaks plaats. De leukste is misschien wel van Hulda Kiel, bijnaam ‘Tottie’. De Brabantse wordt in 2006 veroordeeld tot acht jaar cel voor een dubbele poging tot moord. Na hoger beroep ging daar zes jaar vanaf, maar ook twee jaar brommen in de Bredase koepelgevangenis vindt Tottie veel te lang. En dus besluit ze te ontsnappen door een gat en tunnel uit te graven. Hoe? Met een verfkrabber en een lepel. Intensief klusje? Niks daarvan. “Het was een makkie, een lachertje,” zegt Tottie tegen RTL Nieuws. “In totaal heb ik er zes tot hooguit negen uur aan gewerkt. Dat het toch drie weken duurde, komt doordat ik iedere keer werd gestoord, bijvoorbeeld door de bewaking die langskwam.”

In 2010 kruipt Tottie haar vrijheid tegemoet. Haar vluchtauto is nergens te bekennen, dus springt ze in een taxi naar Boxtel. Een maand later komt de politie haar op het spoor. Aangezien ontsnappen in Nederland geen strafbaar feit is, is Tottie na haar resterende 21 maanden echt vrij.
Of ze spijt heeft van haar vluchtpoging? Allesbehalve. “Toen ik met die taxi aankwam in Boxtel kwam ik in een café terecht, daar ontmoette ik een man met wie ik nu een kind heb.”

In 2013 publiceert Tottie een boek over haar avontuur, vooral om andere gevoelige zaken binnen de gevangenismuren aan te kaarten. “Ik wil mensen laten zien hoeveel corruptie er is in gevangenissen. Dat bewakers drugs naar binnen smokkelen in ruil voor seks en dat sommige directeuren misbruik maken van hun macht. Omdat mijn ontsnapping spannend is, krijg ik de kans om die andere onderwerpen ook aan de kaak te stellen.”