Drie medewerkers vrouwenbajes vervolgd voor aanranding en verkrachting

Gisteravond werd bekend dat het OM drie mannen die werkzaam zijn in de vrouwengevangenis in Nieuwersluis worden vervolgd. Alle drie de werknemers worden verdacht van aanranding, één van hen ook nog van verkrachting.

Vier vrouwen zeggen slachtoffer te zijn geworden van het gevangenispersoneel. Zij verbleven volgens de NOS tussen februari en juni 2022 in de Penitentiaire Inrichting Utrecht: Locatie Nieuwersluis. Enkele andere aangiften leiden niet tot vervolging, onder andere door gebrek aan bewijs.

Tongzoenen, orale bevrediging en relaties in de bak

De vervolging van de medewerkers komt niet uit de lucht vallen. Eind mei 2023 verscheen er al een vernietigend rapport over de Utrechtse vrouwengevangenis. De Inspectie Justitie en Veiligheid concludeerde na onderzoek onder meer dat er 'een cultuur heerst die het mogelijk maakt dat gevangenismedewerkers niet-integer gedrag vertonen, waaronder seksueel grensoverschrijdend gedrag'.

Het gaat daarbij bijvoorbeeld om seksuele opmerkingen richting gevangenen, maar ook om 'tongzoenen, orale bevrediging en relaties tussen medewerkers en gedetineerden'. Ook wangedrag tussen medewerkers onderling komt veelvuldig voor, aldus de inspectie.

Nieuw rapport: maatregelen nodig

Inmiddels is er een nieuw rapport verschenen. Mariëtte Hamer, de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld, heeft daarvan de resultaten gepresenteerd. Haar conclusie: er zijn maatregelen nodig in vrouwengevangenissen. Vooral de scheve machtsverhoudingen en hiërarchie binnen de organisatie zijn ingrediënten die een risico vormen voor wangedrag.

Het feit dat vrouwelijke gedetineerden bovengemiddeld vaak een licht verstandelijke beperking hebben of getraumatiseerd zijn, maakt ze extra kwetsbaar, zegt Hamer. Evenals de vele een-op-een werksituaties en de afhankelijkheid van individuele beoordelingen.

De commissaris adviseert een aantal dingen. Zo moet het makkelijker worden voor vrouwen om melding te doen van wangedrag. Én de bevoegdheden van bewakers om 'privileges' toe te kennen moeten ingeperkt worden. Als een werknemer een gedetineerde kan belonen met bijvoorbeeld deelname aan activiteiten of langere beltijd, kan hij daar immers misbruik van maken.