Hondendeskundige en voormalig tv-presentator Martin Gaus: ‘Mijn vrouw dacht dat ik gestoord was geworden’

Zeventien jaar geleden vroeg je je in een column af: wie ben ik nog als mensen zich afvragen wie ik eigenlijk ben. Is dat moment al gekomen?
“Af en toe geef ik op de Martin Gaus Academie een voordracht voor beginnende studenten. Als ik daar rondloop, zie ik overal blikken van herkenning. Studenten knopen een praatje met me aan of maken een selfie met me. Maar er zijn ook veel jongeren die niet meer weten wie ik ben. Je raakt je identiteit daardoor een beetje kwijt. Dat voelt ambivalent, want het is leuk als mensen respect voor je hebben en blij zijn dat je er nog bent. Maar ik ben niet meer zo verschrikkelijk afhankelijk van mijn zichtbaarheid als vroeger.”

Hoe heb je de mediawereld in de afgelopen veertig jaar zien veranderen?
“De publieke omroep heeft nog wel idealen, maar de commerciële zenders zijn vooral bezig met geld verdienen. Bij de TROS was dat trouwens niet anders. Vanaf het moment dat het programma Dierenmanieren in 1981 op tv kwam, was het meteen een succes. Maar de TROS betaalde me niks. Letterlijk: niks! Mijn salaris moest ik zelf binnenhalen met sluikreclames, zeiden ze tegen me. Ik was als de dood dat ik werd omgekocht door producenten van dierenvoer en andere spulletjes, dus ik heb een stichting opgericht die erop toezag dat alles verantwoord gebeurde. Een deel van wat er overbleef, kreeg ik als gage.”

Wat vind je van de huidige generatie presentatoren?
“Het is vaak onecht. Ze zijn zo bezig met scoren, een bepaald effect te bereiken. Bij een goede presentator heb je het idee dat hij meent wat hij zegt, omdat hij real is. In televisieland is dat een zeldzaamheid geworden doordat ieder programma tegenwoordig aan elkaar hangt van draaiboeken. In de tijd dat wij Dierenmanieren maakten, luisterde en keek de cameraman naar wat ik ging doen en volgde mij vervolgens met de camera. Hij zei niet: kijk zus of zo in de camera, doe dit of dat. Nu wordt elk scenario van minuut tot minuut uitgeschreven: dit en dat moet gebeuren, vanuit die hoek moeten de opnames worden gemaakt. Dat maakt het onecht.”

Is er iemand die erbovenuit springt?
“Als ik Freek Vonk tegenkom, dan zegt hij altijd tegen me: Martin, ik heb het van jou geleerd, jij bent mijn inspirator geweest. Dan voel ik me achter mijn oren gekrabbeld.” Lachend: “Freek stijgt niet alleen in mijn aanzien omdat hij mij leuk vindt, hoor. Ik vind echt dat hij het goed doet. Hij heeft een serieus vak: bioloog. Daarbij is hij gaan presenteren, waarbij hij vertelt wat hij weet. Enthousiasme en gedrevenheid is wat hem maakt. Het is dezelfde uitstraling die Matthijs van Nieuwkerk ook had. Ik vroeg me bij hem nooit af of hij ergens echt in geïnteresseerd was, daar was ik gewoon van overtuigd.”

Hoe kijk je naar de afgebrokkelde heldenstatus van Matthijs van Nieuwkerk?
“Zonde en onnodig. Ik vind het hele verhaal rond grensoverschrijdend gedrag sowieso ingewikkeld. Als ik met Helly over MeToo praat, dan zegt zij: Ik ben net als veel andere meisjes vaak aangeraakt op een manier die ze aanranding zouden noemen, ze zaten allemaal aan je. Het was niet anders, je kon er wat van zeggen, maar feitelijk hoorde het er gewoon bij. Volgens haar is het enige verschil met nu dat we het tegenwoordig benoemen, maar: kerels blijven kerels. Het gaat gewoon nog onderhuids door, zegt zij. Misschien zat er diep in mij ook een MeToo-dader, maar vrouwen kwamen vanzelf wel op me af. Ik weet nog dat ik op de Huishoudbeurs handtekeningen stond uit te delen. Helly zat op een afstandje naar me te kijken en hoorde hoe vrouwen tegen elkaar zeiden: Kijk, daar zit Martin Gaus, wat is dat toch een arrogante klojo. Maar vervolgens gingen ze wel in de rij staan voor een handtekening na hun bloesje heel bewust extra ver open te hebben getrokken.”

Vind je dat we doorslaan?
“Elke ervaring is subjectief. Als vrouwen het zo voelen, dan hebben ze gelijk. Maar ik heb het idee dat de regelgeving wel te ver gaat. Het is toch belachelijk dat je eerst moet vragen: Mag ik je zoenen? In sommige landen moet je zelfs schriftelijk toestemming geven. Dat lijkt me erg onromantisch.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.