Omgekocht door de cokemaffia: hoe Rotterdam een smokkelparadijs werd

Het is de nacht van zaterdag 2 op zondag 3 mei 2020 als Tariq S. in zijn huis in Schiedam achter zijn laptop zit. De laptop die in verbinding staat met het wifinetwerk van de werkgever waarbij hij in opleiding is: de Douane. Tariq heeft geen nachtdienst. Maar om één minuut voor half twee voert hij in het systeem van de douane toch een zoekvraag uit naar een container in de Rotterdamse haven met een specifiek nummer.

Nog geen halve dag later, zondagochtend om één minuut voor twaalf: een gebruiker van de versleutelde-berichtendienst EncroChat krijgt op zijn toestel een foto doorgestuurd van een andere gebruiker. Het is een schermafbeelding waarop hetzelfde nummer van een container te zien is als waar Tariq de voorgaande nacht naar op zoek was. Even daarna volgen er nog twee berichtjes van de ene EncroChat-gebruiker naar de ander.

Over een in aantocht zijnde container, inclusief aankomstdatum: “Dit is de bak die 12 gaat komen.” En over de gevoeligheid van de schermafdruk: “Aub die foto’s niet op straat komen.”

De Nederlandse politie maakt vier maanden later bekend dat zij een speciaal team heeft opgericht naar aanleiding van de berichten in EncroChat. Uit de hack van de politie in dat jaar is niet alleen het berichtenverkeer van een aantal grote criminelen onthuld, maar is ook ontdekt dat een aantal agenten corrupt zijn.

Naast politiemensen zijn ook douanemedewerkers en medewerkers van een groot beveiligingsbedrijf de fout in gegaan. Onder wie de 26-jarige Tariq S. uit Schiedam en zijn 53-jarige vader, Azam S., die bij Securitas werkte. Voor de rechtbank wordt Azam beschuldigd van betrokkenheid bij cocaïnesmokkel. Ook Tariq wordt in staat van beschuldiging gesteld, vanwege zijn verdachte privégesnuffel in het systeem van de Douane.

DE OFFICIER: ‘HET GEMAK WAARMEE EEN VERLIES VAN EEN HALF MILJOEN EURO WERD GELEDEN, VERBAASDE ONS, EN OOK WEER NIET’

Superman

Uit de 23 miljoen gehackte berichten van EncroChat is naar voren gekomen dat vader en zoon betrokken zijn geweest bij de activiteiten van een grote criminele bende. Justitie verdenkt twaalf mannen van tussen de 25 en 54 jaar van de illegale invoer van drugs, deelname aan een criminele organisatie, omkoping en witwassen. Ze zijn volgens het OM in wisselende samenstelling betrokken geweest bij de smokkel van zeven partijen cocaïne, tussen april en juni 2020. Bij de smokkel ging het om precies te zijn om partijen van 750 en 600 kilo in april, 300 en 325 kilo in mei, en 2013 kilo in de maand juni. In die laatste maand werden de verdachten allemaal gearresteerd.

Drie keer ging het trouwens mis met de smokkel.

Partijen in auto-onderde-len en in vaten sap werden onderschept. Ook de laatste poging om 2013 kilo coke het land binnen te smokkelen faalde, omdat drugshonden de partij ontdekten.

Aan het hoofd van die criminele groep stond de 37-jarige Erol A. De politie komt hem voor het eerst op het spoor in december 2019. Dan krijgt de Criminele

Inlichtingen Eenheid van de politie informatie dat deze figuur de Nederlandse markt overspoelt met enorme hoeveelheden cocaïne. Men ontdekt ook dat hij meerdere telefoons in bezit heeft en op die toestellen gebruik maakt van encryptie. Erol A. gebruikt hierbij de aliassen ‘Superman’ en ‘Superlegend’.

Een paar maanden later lukt het de Nederlandse politie, samen met de Franse, om Encro- Chat te hacken. De berichtendienst wordt volgens de politie vooral gebruikt door criminelen om met behulp van encryptie ongezien informatie te kunnen uitwisselen. Er vinden de arrestaties plaats. Om drugs via de haven van Rotterdam het land binnen te krijgen, gebruiken de criminelen de inmiddels bekende ‘switchmethode’. De lokale omroep Rijnmond tekent tijdens de rechtszittingen op hoe dat werkt: de drugs worden op het haventerrein door ‘uithalers’ met sporttassen uit een container gehaald en naar een container verplaatst die niet in aanmerking komt voor controle. Ze halen die later leeg, in een loods buiten de terminal.

De bendeleden treffen allerlei voorbereidingen, zoals het bestickeren van bedrijfsauto’s, het vervalsen van kentekens en het ronselen van uithalers en chauffeurs.

Dienstroosters van de beveiliging van de haventerminal en vaarroutes van schepen worden bekeken. Informatie over de locatie van containers wordt gedeeld. Ze kopen slaapzakken, matjes, sporttassen, een slijptol en zaklampen. Telefoons, simkaarten en ECT-toe-gangspassen (Europe Containers Terminal) worden onderling uitgewisseld.

Het plan slaagt niet altijd.

Maar daar zit de organisatie niet mee, stelt justitie op de zitting vast: “Het gemak waarmee een verlies van een half miljoen euro werd geleden, verbaasde ons, en ook weer niet,” aldus de officier. “Want als je weet dat de volgende dag weer 300 kilo je kant op komt, heb je geen tijd om na te denken over het verlies van 325 kilo. It’s all in the game. Ze gaan gewoon weer over tot de orde van de dag.”

Criminelen rekruteren

Tijdens de rechtszaak komt ook naar voren waarom Azam en Tariq sleutelrollen vervulden. Als beveiliger in dienst van Securitas bemande vader Azam de portiersloge bij de Europe Containers Terminal. In die functie kon hij een poort openzetten van het terrein als dat nodig was, zodat een toegangspas niet nodig was. Tariq kon op zijn beurt cruciale informatie delen uit afgeschermde computersystemen.

Het is Erol A. zelf die de organisatie in de praktijk aanstuurt. In chatgesprekken legt hij dat uit: “Ik kan van methode wisselen als het nodig is, want ik heb de hele Delta in mijn pocket.” Net als een aantal anderen die lid waren van zijn organisatie werkte Erol eerder zelf vermoedelijk ook voor containeroverslagbedrijf ECT, waar de drugssmokkel plaatsvond.

Bij ECT wordt de beveiliging uitgevoerd door het Zweedse bedrijf Securitas. Medewerkers van dat bedrijf lekten eerder bij het Algemeen Dagblad over de corruptie bij collega’s in de containerhaven. Tot op het hoogste niveau. “Iedereen weet dat ze scheef zijn,” vertellen ze over een manager en een planner van het bedrijf in de haven. “Zij bepalen wie waar werkt. Ze hebben overal mannetjes voor.” Die mannetjes kunnen ook van alles:

“Toegangspasjes uitlenen, slagbomen openen, kijken naar camera’s, of juist wegkijken. We krijgen vaak geld aangeboden voor toegang. Er worden per keer duizenden euro’s geboden.”

De omgekochte medewerkers krijgen inderdaad flink betaald. Een deelnemer kan 100.000 tot 150.000 euro verdienen met een succesvolle doorlaatactie. Als dat niet lukt, ontvangt hij alsnog 5000 euro.

Er zouden zelfs mensen in dienst zijn die criminelen rekruteren voor het bedrijf, stellen de advocaten van de verdachten in 26Flamenco, zoals het onderzoek officieel heet: “Goedwillende medewerkers krijgen te horen dat wordt geregeld dat ze hun baan kwijtraken.” De rotte appels trekken zo de goede beveiligers mee.

“Aan de ene kant zijn mensen dus bang voor hun baan. Aan de andere kant staan ze te trappelen om er aan het werk te kunnen.”

TARIQ ZOCHT VAKER NAAR DE NUMMERS VAN CONTAINERS DIE OP DAT MOMENT ONDERWERP WAREN VAN DRUGSINSPECTIES, OF WAAROP LATER DRUGSVONDSTEN WERDEN GEDAAN

Kostbare horloges

Erol A. had tijdens zijn operaties overigens veel contact met vader Azam. Als deze in juni 2020 wordt aangehouden, vindt de politie twee PGP-telefoons bij hem, waarmee hij contact onderhoudt. De alias van de beveiligingsmedewerker op de berichtendiensten is ‘Littletart’, of ook wel ‘Koelie’.

Erol A. waarschuwde Azam geen geld in huis te bewaren. Dat blijkt tevergeefs: in de afzuigkap van zijn keuken blijkt Azam 79.000 euro te hebben verstopt. In een kussen in de slaapkamer wordt nog eens 9000 euro gevonden.

Kort na zijn arrestatie gaan er geruchten over Azam S. Hij zou beschikken over pakken geld, waarmee hij en zijn kameraden dure merkkleding, kostbare horloges, sieraden en auto’s hebben gekocht. Ze speelden volgens de eerste krantenberichten gevoelige informatie door naar de onderwereld en hadden invloed op het logistieke proces van de drugstransporten. In de loop van het proces wordt de schaal van de operaties van Erol en de zijnen duidelijk. Erol verschijnt trouwens zelf niet voor de rechtbank. Hij weet uit handen van justitie te blijven. Naar verluidt is hij, nadat justitie zijn drugsbende oprolde, vanuit zijn huis in Spanje naar Turkije gevlucht.

Maar Azam S., zijn zoon Tariq en nog tien andere verdachten moeten zich wel verantwoorden voor hun strafbare handelingen. Azam S. wordt beschuldigd van betrokkenheid bij het illegaal invoeren van twee van de partijen coke, van in totaal 1350 kilo.

Tariq kreeg vorig jaar een straf voor het delen van de informatie uit de douanesystemen. Want het bleek Tariq te zijn geweest die in de nacht van 3 mei 2020 een schermafbeelding had gemaakt van de zoekvraag naar een container, die dezelfde dag nog was doorgestuurd naar de twee criminele EncroChat-gebrui-kers. De rechter vond dat aannemelijk omdat het wachtwoord dat Tariq gebruikte het enige was waarmee die dag gezocht was naar het specifieke nummer van de container die zo gewild was door de criminelen. Ook zocht Tariq vaker naar de nummers van containers die op dat moment onderwerp waren van drugsinspecties, of waarop later drugsvondsten werden gedaan.

Tariq voerde tijdens de rechtszaak aan dat hij gevraagd was om te oefenen voor zijn opleiding en dat daarbij niet aangegeven was dat het verboden was om random te werken in het systeem.

Casinowinst

Maar er was meer dat tegen Tariq pleitte. En dat had te maken met het contact dat hij met zijn vader had en de betalingen die aan hem werden verricht. Justitie ontdekte namelijk dat er in de periode van de smokkel in totaal een bedrag van 112.220 euro op een rekening van Tariq was beland, door verschillende contante stortingen. De 26-jarige toekomstige douanier verklaarde daarna zelf dat hij van zijn vader vaker contante geldbedragen had ontvangen, in briefjes van 20 en 50 euro, tot een bedrag van 45.000 euro. Hij stelde met dat geld naar casino’s te zijn gegaan, waar hij 149.000 euro winst zou hebben gemaakt.

De rechtbank denkt dat al dit contante geld uit de cocaïnesmokkel afkomstig was. Dat blijkt uit telefoongesprekken tussen de verdachte en zijn vriendin die via de tap waren opgevangen. Hij zegt daarin dat hij zijn vader heeft geconfronteerd met het feit dat hij het ‘drugsgeld’ niet kan missen. Later op die dag krijgt hij van zijn vriendin nog het verwijt dat hij niet zo ‘verradend’ tegen zijn vader moet zijn, omdat zij ook heel erg geprofiteerd hebben van dat geld en Tariq nu de afkomst van het geld heeft benoemd.

Verder komt naar voren dat hij geld heeft witgewassen door een Volkswagen Tiguan deels te betalen met 180 briefjes van 50 euro. Een auto die later op naam van zijn moeder werd gezet. Een bekende handeling bij het witwassen van geld via voertuigen. Ook stelt de vriendin van Tariq S. dat ze de aankoop van een nieuwe keuken niet boven het bedrag van 10.000 euro wil laten uitkomen. De rechters denken dat dit is om de verplichte meldgrens voor winkels bij het betalen met cash te ontduiken. Tariq S. wordt in maart 2021 tot achttien maanden gevangenisstraf veroordeeld. Ook mag hij drie jaar lang niet meer voor de overheid werken.

EEN AGENT: ‘DIE JONGE UITHALERS WORDEN IN DE MAALSTROOM VAN HET GROTE GELD MEEGENOMEN. ZE VERDIENEN ONTZETTEND VEEL EN WORDEN IN CONTANTEN BETAALD’

‘Alles in goede banen’

Justitie is dan nog niet klaar met zijn vader Azam. Hij blijft verdachte in de grote cocaïnezaak Flamenco, waarin justitie pas in maart 2022 haar strafeisen uitspreekt. Omdat de behandeling van de zaak zo lang op zich laat wachten, worden de meeste verdachten door de rechters wel voortijdig vrijgelaten.

Maar als de strafeisen eenmaal worden uitgesproken, zijn er bedrukte gezichten te zien in de gangen van de Rotterdamse rechtbank. De straffen waar de officier om vraagt, zijn namelijk fors: de verdachten horen drie tot twaalf jaar cel tegen zich eisen. De hoogste eis is voor Omer K., volgens justitie de rechterhand van de voortvluchtige leider Erol A. Omer K. nam overigens óók direct na zijn voorlopige vrijlating de benen naar het buitenland. Hij zou ‘om medische redenen’ in Turkije verblijven.

Op 10 juni 2022 doet de rechtbank uitspraak in de zaak-Flamenco. Erol A. krijgt tien jaar gevangenisstraf. Uit de uitspraak blijkt ook dat de rechters Azam S. schuldig bevinden aan het helpen binnensmokkelen van cocaïne in de haven van Rotterdam. Ze vinden het bewezen dat Azam voor de criminele groep van Erol A. actief was. Ze zijn er ook van overtuigd dat Azam S. achter de profielnaam ‘Littletart’ schuilt.

Erol K. (‘Superlegend’) maakt Azam S. (‘Littletart’) via EncroChat-berichten bijvoorbeeld duidelijk wat de verhoudingen zijn binnen zijn organisatie. Daaruit komt naar voren dat zij crimineel bezig zijn: “Jij mag alleen voor ons werken. Je weet dat ik alles in goede banen leid, van opzet tot uithaal samen met jullie. We zijn met zijn allen een dreamteam.” Alles bij elkaar is het helder voor de rechters wat de rol van Azam S. was. Hij wordt veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf.

Rotterdamse agent: ‘Soldaten zonder strafblad’

Een Rotterdamse politieagent ziet in de praktijk hoe jongens uit achterstandswijken worden geronseld voor het uithalen van drugs in de haven. “Het zijn vaak geen verkeerde jongens, maar ze worden in de maalstroom van het grote geld meegenomen. Ze verdienen ontzettend veel voor wat ze moeten doen en worden in contanten betaald.” Zij fungeren als soldaatjes, vertelt de agent, vaak nog zonder strafblad.

“Ze hebben oude Nokiaatjes, of cryptofoons. Ze zwijgen als ze gepakt worden en hebben dan altijd meteen dezelfde bekende advocaat. We zouden het in de kiem moeten smoren op straat, via de wijkagenten,” vindt de agent. “Maar in de praktijk is het dweilen met de kraan open. Zo vormen zich hele groeperingen die met de illegale drugshandel grof geld verdienen.”

De agent ziet dat alles en iedereen in de drugshandel in Rotterdam met elkaar verband houdt. “Maar zolang we niet genoeg capaciteit bij de politie hebben, kunnen we niet doorpakken. En dringen we maar moeilijk door tot de bron van de misdaad.”

EncroChat als enig bewijs

De superlatieven in de ‘megadrugszaak’ met de naam Flamenco zijn niet van de lucht. Dat is niet alleen omdat het om de grootste drugsvangst in de geschiedenis van de Rotterdamse haven ging (4000 kilo in totaal). Maar ook omdat dit politieonderzoek het eerste is met de inmiddels roemruchte chats via berichtenserver EncroChat als enige directe bewijs. EncroChat werd in 2020 gehackt op Frans grondgebied, met de hulp van Nederlandse cyberrechercheurs. Het is nog niet duidelijk of al die miljoenen chats op de PGP-telefoontjes van criminelen uiteindelijk door de beugel kunnen in de rechtspraak. De advocaten van de verdachten in Flamenco vonden dat de EncroChat-berichten niet mochten worden gebruikt, omdat van tevoren niet vaststond dat de gebruikers ergens schuldig aan waren. De rechtbank in Rotterdam heeft het gebruik van de berichten vorig jaar wel ‘rechtmatig’ genoemd, waarop de advocaten van verdachten de rechters ‘wraakten’: zij vonden dat de rechters de verkeerde beslissing hadden genomen. Het verzoek om vervanging van de rechters werd afgewezen. Maar de zogenoemde wrakingskamer van rechters vond de eerdere uitspraak wel ‘ongelukkig geformuleerd’. Later voegde justitie trouwens ook informatie aan het dossier toe die was verkregen uit de latere hack op de server van versleutelde berichtendienst Sky ECC. Dat was de dienst waarvan Azam S. onder meer gebruikmaakte tijdens zijn smokkelactiviteiten.

Lekkende ambtenaren kunnen overal bij

Aan criminelen lekkende ambtenaren kunnen vaak zonder moeite in belangrijke overheidssystemen. Dat bleek uit een onderzoek van de recherche naar verdenkingen tegen ambtenaren die voortkwamen uit de hack van de berichtenservice EncroChat door de politie. Het corruptieonderzoek leidde tot de aanhouding van veertien ambtenaren. Justitie vindt dat de overheid beter moet vastleggen wie allemaal bij belangrijke informatie kunnen. Alleen de politie doet dit op het moment. In veel gevallen willen criminelen informatie over bijvoorbeeld douanecontroles in de Rotterdamse haven, bleek uit het onderzoek.