Misdaadklassieker: Satudarah onder vuur

Satudarah onder vuur

Volgende week start in de rechtbank in Breda het grote proces ‘Akutan’ tegen een aantal kopstukken van motorclub Satudarah. Volgens justitie een criminele organisatie die zich bezighield met de productie van en handel in synthetische drugs. De arrestaties waren in 2011, maar de zaak komt nu pas voor de rechter. Hoe zat het ook alweer?

Tekst Michaël de Hoogh, foto’s anp e.a.

Björn E. is een zeer goede laborant die voor de motorclub Satudarah synthetische drugs produceert. Björn staat volledig onder bescherming van deze motorclub. Men is zuinig op Björn omdat hij kwalitatief zeer goede drugs produceert.’ 

Deze informatie wordt op 19 mei 2010 door de Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) overhandigd aan politie West-Brabant. De CIE voegt daar nog aan toe: ‘Björn E. is full member bij Satudarah en geniet de volledige bescherming van de club. Hij draagt geen colors. Björn E. doet zaken in de verdovende middelen met de broers Angelo en Xanterra M.’ 

De gebroeders M. zijn anno 2016 twee van de vier grote leiders van Satudarah. Volgens de CIE-leden is deze informatie in de maanden november 2009 tot april 2010 binnengekomen via een informant, iemand die om welke reden dan ook CIE-rechercheurs voorziet van informatie over het criminele milieu. Met deze kennis start de politie een groot onderzoek onder de naam Akutan. Er is ook reden voor voorzichtigheid, zo blijkt uit het politiedossier. In overleg met het Openbaar Ministerie (OM) besluit de politie namelijk met afgeschermde verbalisantnummers te werken, ‘vanwege de te verwachten gevaarzetting voor de betrokken politieambtenaren’.

Verbod op motorclubs

Satudarah wordt door politie en justitie tegenwoordig steevast Outlaw Motorcycle Gang (OMG) genoemd. Een verbod op de motorclubs in Nederland is de droom van veel beleidsbepalers. Toen dit onderzoek startte, was de motorclub nog lang niet zo bekend als nu. Ze waren bij het OM wel bekend met andere outlaw motorclubs. In 2009 oordeelde de Hoge Raad nog dat een afdeling van een andere motorclub, de Hells Angels, geen criminele organisatie was. Tot groot ongenoegen van het OM, dat om een verbod van de Angels had gevraagd. 2011 zou vervolgens het jaar worden dat Nederland kennismaakt met Satudarah (zie kaders). 

@backlink(167409)

Onderzoek Akutan start in eerste instantie met uitgebreid onderzoek naar de contacten van de gebroeders Angelo (39) en Xanterra (42) M. en Björn E. (37). De drie, allen lid van Satudarah, worden vanaf dat moment stelsel-matig afgeluisterd en geobserveerd door de politie. De informant die de CIE van informatie voorziet, blijkt erg loslippig, want de ene na de andere melding wordt door de CIE aan de politie overgedragen. Onder andere over de verblijfplaats van Björn E. en bedrijfspanden waar hij actief zou zijn. De politie wil het leven van E. goed in kaart brengen. Dat blijkt onder meer als E. een vlucht heeft geboekt, want vliegmaatschappij Arkefly moet vervolgens op last van de politie alle informatie over hem afstaan. Ook hotel Ibis Amsterdam Airport moet eind mei 2010 alle hotelregistraties en camera-opnames van de slagbomen aan de politie overleggen. Waar Björn E. ook gaat, de politie volgt hem overal.

Wietkwekerij

Op 12 juli 2010 komt er opnieuw informatie binnen via de CIE. ‘Björn E. is buiten de autohandel nog steeds actief in de amfetaminehandel. Hij werkt samen met Paul van der Z., de stiefvader van Björn.’ 

De 64-jarige Paul van der Z. is een geboren Utrechter die op dat moment in Dongen woont, een plaatsje tussen Breda en Tilburg. Van der Z. is eerder al veroordeeld voor zaken met synthetische drugs. Geen onbekende op dat gebied dus. Dat de CIE-informatie over deze heren uitermate interessant is, blijkt als op 26 juli 2010 de volgende informatie met de politie wordt gedeeld: ‘Aan de Quirijnstokstraat te Tilburg zit een drugslaboratorium dat eigendom is van leden van motorclub Satudarah. Dit lab is gelegen op het terrein van Hans H. Björn E. is ook bij dit lab betrokken.’ 

Nog diezelfde dag doet de politie een inval op dit terrein, bestaande uit een woonhuis en een paar loodsen. In twee loodsen ontmantelt de politie een wietkwekerij en een amfetaminelab. In de woning wordt een vuurwapen aangetroffen. Vooralsnog houdt de politie geen verdachten aan.

Veel tijd en moeite

Tijdens de afgeluisterde gesprekken en onderschepte berichten komen steeds meer verdachten in beeld die zich volgens justitie schuldig maken aan drugshandel en productie. Het onderzoek vergt enorm veel tijd en moeite, want de verdachten maken gebruik van ontelbare telefoons die allemaal afgetapt worden. Maar het is voor de politie de moeite waard, want de opkomst van de motorclubs moet gestopt worden en mogelijk draagt dit onderzoek daar aan bij. Wat al jaren blijkt in onderzoeken naar motorclubs, is dat er maar weinig informatie vrijkomt. De clubs vormen doorgaans een gesloten bolwerk. Telefoons van verdachten zijn voor justitie enorm belangrijk. De politie doet zelfs een poging om de telefoon van Björn E. te ‘stelen’. Hij laat zijn telefoon vaak ’s nachts in de auto liggen, zo ontdekt de politie, maar het lukt niet om in te breken in zijn auto. Een tegenvaller, want de gegevens uit zijn telefoon zouden van grote waarde kunnen zijn. Uit verder onderzoek komt naar voren dat Björn E. veelvuldig contact heeft met de Tilburger Abdessamad ‘Appie’ E. (31). Hij is ook lid van motorclub Satudarah en wordt door de politie gezien als een soort loopjongen van Björn E.  

Het onderzoek vergt enorm veel tijd en moeite, want de verdachten maken gebruik van ontelbare telefoons die allemaal afgetapt worden.

Litouwers

De grondstoffen voor de synthetische drugs komen via een groep Litouwers ons land binnen. Het gaat voornamelijk om BMK, een grondstof die gebruikt wordt voor de productie van amfetamine en xtc. Volgens justitie regelt Angelo M. de contacten met een groep criminelen uit Litouwen. Op 12 oktober 2010 belt M. met de Litouwer Nidas J. Hij wil een afspraak regelen voor de volgende dag. 

Een groep Litouwers komt een dag later inderdaad naar Tilburg. Angelo M. wordt vergezeld door Paul van der Z. en Appie E. Nadat het gezelschap in een huurauto naar Nederweert is gereden, vervolgen Appie E. en Paul van der Z. hun weg richting een loods aan de Eindsestraat in Dongen. De mannen staan continu onder observatie van de politie. De situatie is zo verdacht dat de politie nog diezelfde dag besluit de loods binnen te vallen. Er wordt onder andere 80 liter BMK gevonden. Voor de rest staan er verschillende jerrycans met chemicaliën en andere vloeistoffen. Voor de politie reden genoeg ook de groep Litouwers eens onder de loep te nemen. Het vermoeden bestaat dat zij, onder leiding van de 46-jarige Nidas J., de transporten met grondstoffen voor synthetische drugs vanuit het voormalige Oostblok regelen voor meerdere Nederlandse criminele groeperingen. Nidas J. is de grote man namens de Litouwers. 

De politie stelt vast dat hij in anderhalf jaar tijd regelmatig naar Nederland komt om zaken te doen. De groep Litouwers die in Nederland zit, opereert voornamelijk vanuit het Limburgse Weert. De politie heeft informatie dat ze de grondstoffen in jerrycans naar Nederland rijden met busjes van het Duitse transportbedrijf DPD. De chauffeur zou op de hoogte zijn van wat hij vervoert. 

Kannen met vloeistoffen

In Weert zit een garagebedrijf waar de chauffeur de kannen met vloeistoffen aflevert om het vanuit daar met diverse auto’s verder te verspreiden. De opslagruimte voor de grondstoffen ligt ook in Weert, namelijk een gehuurde loods achter een woning. De bewoners hebben vermoedelijk geen idee wat er in hun achtertuin allemaal gebeurt. Het garagebedrijf zit in het complot van de groep Litouwers. Daar is goed over nagedacht, want het valt natuurlijk minder snel op als het lossen van jerrycans bij een bedrijfspand gebeurt.

Dat de Litouwers een behoorlijk aandeel hebben in de transporten blijkt als de CIE op 18 april 2011 nieuwe informatie aan de politie overhandigt. Het gaat om een andere groep Litouwers, in Eindhoven. Daar zouden ze een safehouse hebben. 

‘Deze Litouwer is hier in Nederland de baas binnen de groep Litouwers en legt rechtstreeks verantwoording af aan de baas in Litouwen,’ aldus de informant. Ze zouden vooral contact houden via Skype en telefoons die moeilijk te traceren zijn. 

Het onderzoek naar de Litouwers wordt gevoegd aan de zaak-Akutan. Een mooie bijvangst voor de politie, want door het onderzoek naar de Satudarah-leden krijgt het politieteam meteen een goed beeld van de handel in grondstoffen als BMK. En op welke manier het door buitenlandse groeperingen ons land binnen wordt gesmokkeld.

Het garagebedrijf zit in het complot van de groep Litouwers. Daar is goed over nagedacht, want het valt natuurlijk minder snel op als het lossen van jerrycans bij een bedrijfspand gebeurt.

Criminele organisatie

Het belangrijkste voor de politie blijft nog altijd de organisatie rond Angelo M. Hij wordt gezien als de leider van een criminele organisatie. Volgens de politie bestaat de organisatie vermoedelijk uit elf personen. Zeven van hen zijn lid van motorclub Satudarah. 

Angelo M. is op dat moment president van het chapter Satudarah Southside, in Tilburg. Hij zou de contacten onderhouden met Nidas J., die wordt gezien als de leider van de Litouwse organisatie. Björn E., Appie E. en Paul van der Z. zijn in de ogen van de politie de uitvoerders. Zij zorgen voor het transport van de grondstoffen in Nederland. Björn E. is in 2010 als hangaround toegetreden tot Satudarah en promoveert in een jaar tijd binnen de club tot vice-president en de rechterhand van Angelo M. 

Appie E. is door Björn E. bij de motorclub geïntroduceerd. Andere clubleden noemen hem gekscherend ‘de hangaround van Björn’. 

Xanterra M., de oudere broer van Angelo, is inmiddels gepromoveerd tot Kapikane, een van de leiders van Satudarah. De politie vermoedt dat hij de criminele contacten van Angelo onderhoudt op de momenten dat zijn broer er niet is.

Het Openbaar Ministerie wil de groep rond Angelo M. volgende week in de rechtbank neerzetten als een criminele organisatie die werkt volgens de structuur van Satudarah. De familiaire banden worden vermoedelijk aangehaald en de hiërarchie binnen de club speelt een rol. Om dat te kunnen bewijzen moet justitie proberen de werkwijze van de groep te ontleden. Ze maken volgens justitie bijvoorbeeld gebruik van versluierd taalgebruik, omdat ze weten dat de politie meeluistert. Maar ook het gebruik van afgeschermde telefoons, verschillende verblijfplaatsen en het verhullen van de auto’s die gebruikt worden, door ze bijvoorbeeld op bedrijfsnamen te zetten of te huren, impliceert volgens het OM dat ze zich bezighouden met criminele zaken. Daaruit zou moeten blijken dat het een criminele bende is. Naast het op grote schaal handelen in grondstoffen en produceren van synthetische drugs, wordt de groep ook verdacht van de export van amfetaminepillen naar onder andere Duitsland en Indonesië (zie kader). 

Ze maken volgens justitie bijvoorbeeld gebruik van versluierd taalgebruik, omdat ze weten dat de politie meeluistert.

Klapdag

Op 13 september 2011 krijgt de politie toestemming van de officier van justitie om acht verdachten aan te houden en om zeker 25 locaties te doorzoeken. De ‘klapdag’ is uiteindelijk ruim twee maanden later, op 30 november. Björn E., Appie E. en Paul van der Z. worden in Breda, Tilburg en Dongen gearresteerd. Om Angelo M. te arresteren valt een arrestatieteam in alle vroegte een woning in Zaandam binnen. De woning is van een vriendin van hem, maar de president van Satudarah wordt niet aangetroffen. Uiteindelijk plukt een arrestatieteam M. met hulp van een politiehelikopter van de snelweg A2 bij Vianen. De overige verdachten worden ’s ochtends in Weert en Eindhoven aangehouden. Het gaat hier om de Litouwers die voor de organisatie van Nidas J. werken. Bij Xanterra M. wordt ook de boel overhoop gehaald, maar de politie slaat hem niet in de boeien. Hij moet zich wel op 27 maart 2012 op het politiebureau melden, op verdenking van witwassen en deelname aan de criminele organisatie van zijn broer, maar mag na verhoor weer vertrekken. ‘Bij de doorzoeking van de woningen van de verdachten, drie loodsen, drie garageboxen, drie bedrijven en het clubhuis van de Satudarah in Tilburg zijn 4 kilo amfetamine, een raketwerper, een kilo hasj, BMK (grondstof voor synthetische drugs), twee motorfietsen, een aantal personenauto’s en enkele tienduizenden euro’s aan contant geld in beslag genomen,’ meldt het OM in een persbericht op de ‘klapdag’. De doorzoekingen vinden vooral plaatst in panden in Tilburg en Weert. De verdachten die het langst in voorarrest moeten blijven, komen in oktober 2012 weer op vrije voeten. Vervolgens wachten zij jaren op hun proces.

Het onderzoek Akutan bestaat uit 34 losse zaken, maar de aandacht gaat natuurlijk uit naar de vermoedelijke criminele organisatie rond de leden van Satudarah. Het is geen proces tegen de motorclub, maar de club speelt in de ogen van justitie wel een belangrijke rol. Een tijdrovend onderzoek, mede doordat een aantal verdachten uit Litouwen afkomstig is. De rechtszaak begint op maandag 14 november en er zijn zittingsdagen gepland tot zeker 9 december. ■

Klaas Otto: zestien dagen cel

Naast het onderzoek Akutan kwam motorclub Satudarah in 2011 nog een aantal keren groot in het nieuws. Terwijl een politieteam jacht maakt op de groep rond Angelo M., loopt er ook een onderzoek naar een aantal Satudarah-leden van het chapter in Zundert, met Klaas Otto als president. Otto zou de club later de rug toekeren om motorclub No Surrender op te richten. Otto behoorde tot de groep Satudarah-leden die een portier in de binnenstad van Breda had bedreigd toen hij de groep de toegang had geweigerd. In 2014 werd Otto, inmiddels al leider van No Surrender, door het gerechtshof in Den Bosch veroordeeld tot een celstraf van zestien dagen, de tijd die hij in voorarrest had gezeten, en een werkstraf van zestig uur. Een aantal andere leden werd nog veroordeeld voor een ernstige mishandeling.

Maar Klaas Otto komt ook in dossier Akutan voor. Op 5 januari 2011 ontvangt de politie namelijk CIE-informatie dat Otto aan de grondstof BMK komt via een drugslijn uit Rusland die in handen is van een groep Litouwers. Het transport zou iedere maand met vrachtwagens naar Nederland worden gereden en zeker de helft van de grondstof zou worden gebruikt voor de productie van xtc en amfetamine. Klaas Otto werkt volgens de informant samen met Angelo M. De politie onderzoekt de rol van Otto, maar bewijzen zijn er niet. Klaas Otto is daarom ook geen verdachte in de zaak Akutan.

26 jaar Satudarah

Motorclub Satudarah is in 1990 in Moordrecht opgericht door een aantal personen van voornamelijk Molukse afkomst. De organisatie van de club en het gebruik van de colors en patches lijkt sterk op de dan in Nederland bekende motorclub Hells Angels. In 2001 richt de club een chapter op in Tilburg: Satudarah MC Chapter Southside. Angelo en Xanterra M. starten binnen dat chapter, maar groeien in de jaren uit tot de leiders van de club. Satudarah is een van de grootste motorclubs van Nederland en heeft zich over de hele wereld verspreid. 

De roots van Satudarah liggen in Indonesië en het is dus niet vreemd dat Indonesië ook een rol speelt in het onderzoek Akutan. Er worden door diverse personen, onder wie de gebroeders M., geldbedragen overgemaakt naar rekeningen in dat land. Volgens justitie is dat het witwassen van crimineel geld, maar volgens betrokkenen klopt dat niet en zijn de bedragen bestemd voor familieleden om hen te onderhouden. 

Tevens is er onderzoek gedaan naar een tas met bijna 10.000 vermoedelijk xtc-pillen die op het vliegveld van Jakarta in beslag zijn genomen in 2011. De tas zat in een KLM-vlucht van Nederland naar Indonesië met een tussenlanding in Dubai. Volgens de politie was de 53-jarige Max S., toentertijd president van het Satudarah-chapter in Maastricht en tevens neef van de gebroeders M., in Jakarta om de pillen in ontvangst te nemen. 

Nederland heeft nog een poging gedaan om de in beslag genomen pillen veilig te stellen maar dat is niet gelukt. Deze zaak is na overleg tussen het OM en de advocaten als een aparte zaak voorgelegd aan de rechtbank. Alle betrokkenen zijn toen wegens gebrek aan bewijs vrijgesproken.

De vrouwelijke politiemol

Dat het fenomeen ‘politiemol’ niet iets is van de afgelopen tijd, bewijst het dossier Akutan. Er is namelijk kort onderzoek gedaan naar een servicemedewerkster binnen de regiopolitie Noord- en Oost-Gelderland. De vrouw kwam in beeld na een telefoongesprek met Angelo M. “Wees voorzichtig met wat je zegt en schrijft op je werk, want als iemand iets verlinkt, dan zitten wij in de problemen,” zegt M. tegen haar. Op 30 januari 2012 wordt de vrouw gehoord door haar collega’s. Uit onderzoek blijkt namelijk dat ze op vijf verschillende momenten informatie over M. heeft opgevraagd. Ze verklaart hierover dat ze dat uit nieuwsgierigheid deed en dat ze de informatie met niemand heeft gedeeld. Uiteindelijk besluit de officier van justitie op 2 april 2012 om haar niet strafrechtelijk te vervolgen. 

Hoe liep het af met Björn E.?

Björn E. wordt jaren later, in 2014, gepakt na een grote actie tegen de Zweedse tak van motorclub Satudarah. Hij is vanuit Nederland afgereisd naar Zweden en wordt bij een inval gearresteerd. De politie vindt onder andere 40 kilo cocaïne en de Arrestaties, verdenkingen, het was in 2016 ook al allemaal aan de gang met de Molukse motorclub.Nederlander krijgt tien jaar cel opgelegd door de rechtbank. In hoger beroep wordt de straf verlaagd naar acht jaar. Inmiddels is E. overgeplaatst naar Nederland en zit zijn straf hier verder uit.