De rivier de Chao Phraya: van Bangkok naar Ayutthaya

Zonder noemenswaardige oponthoud rijden we vanaf het vliegveld naar het centrum van Bangkok, naar de levensader van Thailand, naar de rivier Chao Phraya. Onderweg passeren we het zakencentrum met enorme wolkenkrabbers en de één spiegelt nog meer dan de andere. Bij de rivier wacht een boot om ons naar de overkant te brengen, naar het Peninsula Bangkok. Dit is een van de weinige hotels die “aan de andere kant van de rivier” ligt, maar wel direct aan het water. Vanuit onze kamer hebben we een fantastisch uitzicht op de Chao Phraya, het drukke centrum met de hoogbouw aan de overkant en de wijk Thonburi beneden ons met een wirwar aan kanalen en stromen.

Waterwegen als levensader

Zo zag heel Bangkok er ooit uit, een drijvende stad met drijvende huizen en vlotten met een hutje er op. Tot 1900 waren er nauwelijks wegen in de hoofdstad. Bangkok en het gebied eromheen bestond toen uit kanalen, stroompjes en riviertjes waar je overal kon aanmeren als er plek was. De meeste van deze waterwegen zijn gedempt en zijn nu gewone straten geworden. Maar in Thonburi vind je nog vele van deze kanalen en stroompjes, waar het leven zich vooral afspeelt op en rond het water.

Met een traditionele longtailboot maken we een tocht door Thonburi. Deze smalle langgerekte houten boten hebben een schroef die als een soort staart via een lange ijzeren staaf aan de boot is verbonden, vandaar de naam longtail. De aandrijving van dit soort boten zijn grote open motoren op een pin waarmee ze behoorlijk hoge snelheden kunnen halen. De tocht door de klongs laat een heel ander Bangkok zien. Geen grote gebouwen meer, maar alleen nog laagbouw. Soms fantastische felgekleurde villa’s, maar even zo vaak bouwvallige huisjes, meestal gemaakt van bamboe of ongeverfd hout. Het doet armoedig aan, maar als je goed oplet zie je ook grote schotelantennes. Onderweg passeren we kleine winkels en af een toe een boot die vol handelswaar als een varende supermarkt door de wijk vaart. Ook de postbode gaat nog per boot langs de huizen. In tegenstelling tot het andere, moderne Bangkok, heerst er op het motorgeronk na een enorme rust.

Onder het oog van Boeddha

Aan het einde van de trip steken we de Chao Phraya over en laten we ons afzetten bij Wat Po. Met een 46 meter lange en 13 meter hoge, liggende Boeddha is deze tempel een van de drukstbezochte attracties van de Bangkok. In het oostelijke deel van het tempelcomplex is Thailands meest prestigieuze massageschool gevestigd, waar je voor een habbekrats een heerlijke behandeling kunt ondergaan. Als het je lukt rond het middaguur bij het Koninklijk Paleis te zijn, kun je op Thaise wijze lunchen bij een van de vele foodstalletjes langs de rivier. In het paleis staat de Wat Phra Kaeo, met de 66 centimeter hoge Smaragden Boeddha, Thailands heiligste Boeddhabeeld. De naam is enigszins misleidend, omdat het beeld van jade is gemaakt.

In de Wat Traimit staat de 3 meter hoge en 5500 kilo zware massief gouden Boeddha. Het beeld werd in 1955 gevonden toen werklieden langs de rivier bezig waren met werkzaamheden aan een pier. Verder naar het westen ligt het bruisende Chinatown, waar ze druk bezig zijn met de restauratie van de talloze art-decopanden. Aan de rand van de wijk bevindt zich de levendige Kao-markt, waar ze de meest exotische groenten en vruchten verkopen. Wie in het weekeinde in Bangkok is, moet zeker een bezoek brengen aan de weekeindmarkt Chatuchak. Er zijn meer dan 8000 kraampjes en stalletjes waar van alles te koop is: van kleding tot kunst, van planten en dieren tot antiek, en dat alles, na onderhandeling, tegen uiterst aantrekkelijke prijzen.

Op stap in de shopping malls

In Europa zal een local je niet snel naar een shopping mall sturen, maar in Bangkok zijn dit vaak super-trendy ontmoetingsplaatsen met vele uitgaansgelegenheden. De meeste hebben een aparte verdieping met eet- en drinkgelegenheden, waarvan sommige erg hip zijn en fantastisch vers eten aanbieden. Gaysorn, Central World Plaza (ook wel Zen) en Siam Paragon zijn drie super-de-luxe shopping malls die vlak bij elkaar liggen en waar je dagen kunt rondbrengen met het shoppen en eten. Alle internationaal bekende ontwerpers hebben er een vestiging. Siam Paragon is de meest prestigieuze, terwijl in Central veel jonge Thaise ontwerpers te vinden zijn.

Voor hoogwaardig antiek ga je naar het River City Complex, direct aan de rivier met vier verdiepingen vol antiekzaken. De meest gerenommeerde zijn te vinden op de derde en vierde etage. Een van de bekendste attracties voor de avond is de night market die vanaf een uur of zeven begint rondom Patpong 1 en 2. In de zijstraten liggen de infame gogo bars, waar tot diep in de nacht jongens en meisjes vaak meer vragen dan een drankje. Voor het meer hippe nachtleven zijn er de bars in de wijk Sukhumvit met als bruisend middelpunt BED Supperclub. 

Venetië van het Oosten

Na een korte nacht vervolgen we onze verkenning van de Chao Phraya. De Mekhala, een prachtig gerestaureerde teakhouten rijstboot, haalt ons deze ochtend op voor een tocht naar het noorden. De rivier verbindt Bangkok met de voormalige hoofdstad Ayutthaya. Een trip met de boot tussen beide plaatsen leidt niet alleen langs enkele bezienswaardigheden, maar leert je ook het belang van de rivier voor Thailand kennen. Op het eerste gedeelte van de rivier, wanneer we nog in het centrum zijn, varen honderden boten op de Chao Phraya. Grote overvolle vrachtschepen worden ingehaald door talrijke longtailboten. Watertaxi’s en veerboten varen zigzaggend de rivier op en neer. Bij elke halte is het een gedrang van in- en uitstappende passagiers. Kleine boten, volgepakt met goederen, tuffen traag over het water. Niet voor niets stond Bangkok lange tijd bekend als het Venetië van het Verre Oosten, de bijnaam die ze heeft overgenomen van haar voorgangster Ayutthaya.

Het bruine water van de Chao Phraya voert duizenden kilo’s modder naar de zee. Het mondingsgebied van de rivier in de Golf van Thailand groeit jaarlijks ongeveer 6 meter. Wat de Nijl is voor Egypte, is de Chao Phraya voor Thailand. In vergelijking met andere rivieren is de Chao Phraya met een lengte van 300 kilometer niet lang, maar haar invloed op de ontwikkeling van Thailand is daarentegen enorm. De vlakte waardoor de rivier en haar zijrivieren stromen, staat bekend als de Menamvlakte, de andere vaker gebruikte naam van de rivier. Hier zijn de afgelopen eeuwen de grote culturen van Thailand ontstaan, elk met hun eigen hoofdstad. De rivier vormt de schakel tussen de volkeren in het hoger gelegen noorden van Thailand en de Golf van Thailand.

Rivierbewoners

Wanneer we de laatste van een serie bruggen die de Chao Phraya overspannen achter ons hebben gelaten, verandert het leven aan de oevers snel. De hoogbouw maakt plaats voor woonhuizen, afgewisseld door kleine fabrieken. Verspreid doemen er tempels op. Het grootste deel van de oevers is door jaren heen volgebouwd met woonhuizen. Veel traditionele houten huizen zijn inmiddels vervangen door moderne panden van steen. Wat ze beide nog gemeen hebben is dat ze op palen zijn gebouwd om ze te beschermen tegen overstromingen die vooral in de regentijd regelmatig plaatsvinden.

Terwijl we aan boord op het dek staan, glijdt het dagelijks leven van de rivierbewoners langzaam langs ons heen. Vrouwen wassen hun kleren in de rivier en doen er de afwas. Ook zie je er mensen zichzelf wassen of hun tandenpoetsen en soms hun behoefte doen. Kinderen zwemmen naakt in het water en vragen om geld. Handelslui laden hun waren op een boot. Anderen zijn druk aan het werk in de talrijke houtzagerijen, op kleine scheepswerven en rijstpellerijen. Af en toe vangen we een glimp op van de uitgestrekte rijstvelden die zich achter de rij rivierwoningen bevinden.

Ruim 80 procent van de landbouwgrond van Thailand is in gebruik voor de rijstbouw, waarvan het zwaartepunt hier in de Menamvlakte ligt. De rivier zorgt ervoor dat de rijstvelden hier jaarlijks twee oogsten kunnen leveren. Een groot deel wordt geëxporteerd naar zowel het Westen als andere landen in Azië.

Dodelijke etiquette

Vlak voordat we bij Ayutthaya zijn maken we een stop bij Bang Pa-in. Hier bevindt zich de voormalige zomerresidentie van de koninklijke familie. Koning Prasat Thong (1629-1656) begon met de bouw ervan ter ere van de geboorte van zijn eerste zoon. In de loop der eeuwen werden verschillende gebouwen en paviljoens in uiteenlopende stijlen toegevoegd, variërend van Thais en Chinees tot Italiaans en Frans barok. De meeste gebouwen zijn vooral interessant vanwege hun excentrieke architectuur, maar zijn niet voor het publiek geopend.

Een uitzondering is het uiterst fraaie Phra Thinang Wehat Chamrun, een zwart-rood gelakt houten paviljoen dat door Chinese handelaren in 1889 aan Rama V werd aangeboden. Door de paleisgronden lopen diverse kanaaltjes en er liggen diverse meren. In een ervan verdronken in 1881 tijdens een ongeluk de koningin en drie van haar kinderen. Omstanders konden geen hulp bieden omdat het volgens de etiquette verboden is voor het volk de koninklijke familie aan te raken! Een andere curiositeit is de Wat Niwet Tham Prawat. Via een soort kabelbaan over een kanaal bereik je dit kloostercomplex. Het opvallendste gebouw is een voormalige rooms-katholieke kerk die nu dienst doet als boeddhistische tempel. De voormalige Jezus- en Mariafiguren zijn vervangen door die van Boeddha.

Oude glorie

Wanneer we bij Ayutthaya aankomen hebber we er ruim 80 kilometer varen op zitten. De stad was van 1351 tot 1767 de hoofdstad van het deel van Thailand dat ongeveer de huidige Menamvlakte bestrijkt. De stad was gebouwd op een eiland waar de rivieren Chao Phraya, Pa Sak en Lopburi samenkomen. Een 12 kilometer lange muur moest het centrum verdedigen tegen mogelijke invallen. Alle in het Oosten actieve koloniale mogendheden hadden grote interesse in het toenmalige Siam. Vol ontzag sprak en schreef men over de rijkdommen die ze in Ayutthaya aantroffen. Telkens weer mislukte kolonialiseren. Ze moesten het doen met factorijen vanwaar handel gedreven kon worden. De talrijke bezienswaardigheden van Ayutthaya zijn zeer goed met de fiets te bereiken. Sneller gaat het met een auto en traditioneler per olifant. Een groot aantal tempels en paleizen is de afgelopen jaren uiterst fraai gerestaureerd. De meeste liggen verspreid over het gebied waar de voormalige hoofdstad lag en waar tussendoor inmiddels talloze moderne huizen zijn gebouwd. Een van de fraaiste tempels is de Wat Chai Watthanaram, die net buiten het centrum ligt aan de westoever van de Chao Phraya. Vanaf het complex, dat bestaat uit een centrale prang met daaromheen 8 kleinere, heb je een fraai uitzicht op de rivier die een beslissende invloed heeft gehad op hoe Thailand er nu uitziet.

Ten anker

Bangkok voor riviervarenden

Sathorn Pier (13°43'7.59"N 100°30'50.78"E): bij de Sathorn Pier liggen verschillende longtailboten, die je voor een tocht kunt huren. Onderhandel goed over de route en de prijzen. Een goede reisorganisatie die excursies door de klongs aanbieden zijn Pandan Tour. In de reisbureaus in Bangkok worden verschillende boottochten van Bangkok naar Ayutthaya aangeboden. Ze variëren van een ochtend waarna je over land teruggaat, tot een luxe tweedaagse tour met een traditionele rijstbark met een overnachting aan boord. Boottochten met de Mekhala zijn ook te boeken via Asian Oasis.

Eten en drinken

• Ember serveert een perfecte fusion van de Franse en Aziatische keuken en ligt vlak in de buurt van de grote shopping malls.

• Dat de verfijnde Thaise koninklijke keuken volop in de belangstelling

staat, bewijst het restaurant Baan Khanitha. Met de democratisering van het koninklijk huis kan nu ook het gewone volk kennismaken met deze voorheen onbekende keuken.

• Scirocco en Vertigo zijn twee openluchtrestaurants en -bars die gebouwd zijn op de bovenste verdieping van wolkenkrabbers. Toeristen en hippe Thais komen in de eerste plaats voor het spectaculaire uitzicht.

• BED Supperclub trekt super hippe nachtvlinders uit de hele wereld aan. Dit spierwit ingerichte restaurant annex bar/club verrijst als een soort buitenaards ruimteschip in de uitgaanswijk van Soi 11. In het restaurantdeel eet je, terwijl het personeel naast het serveren een soort cabaretvoorstelling geeft. Het idee mag dan gepikt zijn van de Supperclub hier in Amsterdam, maar de uitvoering is perfect.

• Oude tijden herleven in Maggie Choo, een van de hipste bars van dit moment. De inrichting en de kleding van de bediening doen denken aan de tijden dat de opium hier in Bangkok nog veelvuldig werd gebruikt.

• Vanuit alle 370 kamers en suites van The Peninsula Bangkok heb je direct uitzicht op de rivier en bovendien de schitterende skyline van de stad. Ook uniek is de ligging van de vier restaurants alle met uitzicht op de rivier. Je moet zeker een keer bij hun Thaise specialiteitenrestaurant Thiptara gaan dineren. Een van de grootste trekpleisters van het hotel is het 60 meter lange zwembad, van waaruit je het idee hebt zo de rivier in te zwemmen. peninsula.com

• The Eugenia is een van de opvallendste boetiekhotels van de stad. Het hotel met slechts 12 suites is gevestigd in een koloniaal uitziend pand met een dito inrichting. Niets, maar dan ook niets doet vermoeden dat alles splinternieuw is. Het hotel ligt centraal in de hippe wijk rond Sukhumvit Soi 31, waar talloze interieurdesigners en jonge modeontwerpers hun boetiek hebben.