Varen in en om Rotterdam

In en om Rotterdam tref je zo ongeveer alle denkbare typen vaargebieden aan. Van de extreem hectische beroepsvaart in het havengebied tot verplicht fluistervaren in de binnenstad van buurstadje Delft. Van de Oude Haven en de paalwoningen tot de ongerepte natuur van de Rottemeren. En als je liefhebber van geschiedenis bent, kun je je hart ophalen in bijvoorbeeld Delfshaven, Schiedam of Delft. Je vindt hier eigenlijk alles en het ligt ook allemaal dicht bij elkaar. Alle reden om er eens heen te varen en er een tijdje te blijven hangen!

Aanvaarroute

Als je aankomt in Rotterdam zal dat meestal via de Nieuwe Maas zijn en als je niet via de Nieuwe Maas komt, is het een aanrader daar toch een keer te gaan varen. Je wilt immers de typisch Rotterdamse landmarks niet missen. De Erasmusbrug (“De Zwaan”), Euromast, Maasbruggen en de Kop van Zuid horen in je fotoboek. Mijn gast vandaag is voormalig binnenvaartschipper Dick, die het vaargebied uitstekend kent: 'Eigenlijk is een marifoon op dit vaarwater gewoon een voorwaarde. In de eerste plaats voor je veiligheid. Alles om je heen is groot, vaart hard en heeft een grote dode hoek. Daarvan kun je maar beter weten wat ze van plan zijn!'

Daarnaast is het meer dan interessant om te horen hoe de verkeersleiding het geheel losjes aanstuurt, manoeuvres afspreekt en waarschuwt. In het kadertje staat aangegeven hoe dat hier werkt. Ook met de sloep meldt de schrijver dezes zich altijd aan bij de sectorleiding om de bestemming door te geven. Je wordt dan door hen gewaarschuwd voor dingen waar je op moet letten. Dat draagt natuurlijk bij aan veilig vaarverkeer en dat is in de soms extreme drukte hier zo mogelijk nog belangrijker dan normaal.

Overnachten

In de nabijheid van het centrum kies je uit de Veerhaven de nieuwe jachthaven De Rotterdamsche Admiraliteit (aan het Boerengat) of de Rotterdam Marina (aan de Koningshaven). Deze liggen allemaal in directe verbinding met de Nieuwe Maas. Dick: 'Als je nou niet op getijdewater wilt liggen, kies dan een jachthaven aan de binnenkant. Aan de andere kant van de Parksluis dus.' Kijk in dat geval even goed in de wateralmanak, want er zijn er nogal veel. Als je dicht bij de Parksluis wilt blijven, zijn de jachthavens van Delfshaven het meest voor de hand liggend. Die zijn niet erg luxe, maar wel aantrekkelijk gesitueerd.

Nieuwe maas

Als je een rondje om het Noordereiland vaart, kom je de eerder genoemde landmarks allemaal tegen. Bovendien kom je dan in de Koningshaven onder een voormalige spoorbrug door. Deze brug dateert oorspronkelijk uit 1878. Al in 1928 wijdde Joris Ivens er een (uiteraard stomme) film aan. De brug zou worden gesloopt maar dat stuitte op protest van de Rotterdamse bevolking. Daarom is “De Hef ” tegenwoordig een Rijksmonument. Door de versmalling ter plaatse is dit het punt waarop je je de getijdestroming in de havens het meest bewust zult worden.

Vanaf de Koningshaven is de oversteek naar het Boerengat een must. Zonder historisch besef zul je de mijmeringen over de 17e eeuw waarschijnlijk overslaan. Maar wat je niet kunt missen, zijn de historische schepen. Het Haringvliet en de Oude Haven zijn exclusief gereserveerd voor de oude beroepsvaart. Dat maakt een rondje hierlangs bijna een museumvaart. De stad is ontstaan in dit gebied. Dat was rond het jaar 1350 bij een dam in de Rotte. Je koerst hier aan op het welbekende Witte Huis, een Unesco-monument. Met 45 meter was dit ooit de hoogste wolkenkrabber van Europa. Voordat je er bent, heb je aan de stuurboordzijde zicht op de minstens even bekende paalwoningen. Deze kubuswoningen staan er inmiddels ook al weer meer dan 30 jaar. De verdere doorvaart via de Scheepmakershaven en de Leuvehaven brengt je bij “De Zwaan” terug op de Nieuwe Maas. Ook dit stuk is de moeite waard met het lichtschip en het Maritiem Museum.

Het havengebied strekt zich van hier uit tot aan de beide Maasvlaktes en daarmee tot in de Noordzee. Dick: 'Als je cruiseschepen niet meerekent, moet je voorbij de Waalhaven om zeevaart tegen te komen. Daar kunnen flinke jongens tussen zitten. Pas dan besef je dat je in een wereldhaven vaart. Altijd doen dus!' Als je in de havens zelf wilt kijken, is een rondvaartboot het aangewezen vervoermiddel. Pleziervaart is in de havens eigenlijk nergens toegestaan.

De Bergse Voor- en Achterplas bereik je door je te laten schutten door eveneens een kleine sluis: de Berg en Dorpse Verlaat. Omdat daar ook veel lokale watersporters gebruik van maken, kan dat schutten een langdurige happening zijn. Maar als je het geduld kunt opbrengen, kom je op een leuke plas in het stadsdeel Hillegersberg. Door de eilandjes is het een knusse vaaromgeving. Hoewel Kralingen een chiquer stadsdeel is dan Hillegersberg, geldt voor de plassen het omgekeerde. Het nadeel is natuurlijk dat je ook weer terug moet. En dat kan alleen door diezelfde sluis.

Terug op de Rotte kun je doorvaren. Het riviertje heeft wel bebouwing ernaast, maar is toch vooral te typeren als landelijk. Hoe verder je van de stad geraakt, hoe meer dat geldt. Na ongeveer 12 kilometer kom je bij de Pekhuisbrug, die het begin van de Rottemeren markeert. De brug is opgebouwd uit twee vaste bruggen met in het midden een dubbele ophaalbrug. Ze lijkt daardoor met een beetje goede wil op haar bekende broertje uit Amsterdam, je weet wel, die Magere Brug. De Rottemeren zijn eigenlijk geen meren maar twee opvallend brede gedeelten van de Rotte. Er is een interessante molenviergang. De molens worden particulier bewoond, dus je kunt er niet in. Gelukkig worden ze wel draaiend gehouden. Er moet in dit gebied in de 17e eeuw ooit een molenzevengang hebben gestaan!

Directe omgeving van Rotterdam

In de directe omgeving van Rotterdam zijn in ieder geval twee plaatsen interessant genoeg om te “doen”. In de eerste plaats ligt Delft op een klein uurtje varen. De stad heeft een pittoresk grachtenstelsel, een soort klein Amsterdam. Het is er zo smal dat eenrichtingsverkeer noodzakelijk is. In de stad is uitsluitend elektrisch varen toegestaan aan een aantal verhuurders met vergunning. Om het te zien moet je dus een elektrosloep huren. Zeker de moeite waard. De binnenstad van Delft is zo goed bewaard dat je door een regelrecht monumentenbolwerk vaart. Zo vaar je bijvoorbeeld langs het bevoorradingsluik van het Prinsenhof. Daar werden ooit de voorraden voor Willem van Oranje zelf uitgeladen.

In de tweede plaats is Schiedam een plaats die je niet mag overslaan. Die ligt nog veel dichterbij dan Delft. Onze Schiedamse vriendin Janine: 'Het zou zomaar kunnen dat je weet dat Schiedam al in 1275 stadsrechten kreeg. En misschien zelfs dat Liduina van Schiedam (Neerlands bekendste heilige, red.) er vandaan kwam. Maar wat natuurlijk iedereen weet, is dat het dé jeneverstad is!' Schiedam heeft de hoogste molens ter wereld. Dat komt omdat ze boven de hoge branderijen moesten uitsteken. Er zijn er in de stad nog 7, waarvan 5 origineel. De kaden in de binnenstad zijn recent fraai gerestaureerd. Je vaart in konvooi door de stad en de brugwachter fietst of bromt mee om een hele reeks bruggen voor je te openen. En je kunt via de buitensluis vanuit hier naar de Nieuwe Maas. Ook dit uitstapje zetten wij daarom op de lijst van niet te missen bezienswaardigheden.

VTS-traject

De Nieuwe Maas vanaf de Van Brienenoordbrug naar zee is het oudste VTS-traject van ons land (vessel tra c service). De website van het Havenbedrijf (www. portofrotterdam.com) heeft een gedeelte dat handelt over deze VTS en communicatie. Daar zit een handige overzichtskaart van de sectoren en kanaalnummers bij. Print ‘m uit en neem hem mee, is ons advies.

Je meldt je bij elke sector, zodra je die binnen vaart en vertelt wat je bestemming is. Je wordt dan opgenomen in de bewaking en krijgt te horen waar je op moet letten. Het helpt als je je vooraf verdiept het in het jargon. Blijf goed uitluisteren, want het is zeer wel denkbaar dat de sector je oproept. Stuurboord-stuurboordmanoeuvres met schepen die één van de havens in willen, komen nogal eens voor. En het is de sector die zo’n manoeuvre met je afspreekt.

Meer dan elders is het Rotterdamse havengebied een omgevingwaar van de pleziervaart een professionele opstelling wordt verwacht. Het is aan ons allemaal om ervoor te zorgen dat we daaraan tegemoet komen.