Scarlett Johansson: 'Monogamie zit niet in onze aard'

De openingsscène van Lost in Translation, de Sofia Coppola-film uit 2003 over twee spirituele Amerikanen met een jetlag die elkaar vinden in Tokio, bevat een langdurig shot van Scarlett Johanssons achterwerk, slechts omhuld door een bijna doorzichtig roze onderbroekje, terwijl ze op een bed ligt en naar een raam kijkt met dichte gordijnen. Johansson speelt Charlotte, een jonge vrouw die net is afgestudeerd en haar leven tot nu toe vanuit een weelderig Japans hotel beklaagt. De actrice was net 17 toen ze de rol kreeg. Hoewel ze al bijna tien jaar aan het werk was, zorgde haar stille, bedachtzame acteerwerk ervoor dat ze een van de populairste en meest gewilde actrices van Hollywood werd. In de veertien jaar sinds Lost in Translation was ze de muze van zowel Woody Allen als de Coen-broers en deed ze mee aan commerciële giganten als Captain America en The Avengers. Haar creatieve keuzes zijn groots en gevarieerd, een mix van blockbusters en filmhuisexperimenten: ze speelde een computerbesturingssysteem in Her van Spike Jonze (een personage dat ze tot leven bracht met alleen haar karakteristieke stem), een 17e-eeuwse dienstmeid van Johannes Vermeer in Girl With a Pearl Earring en de vriendin van een pornoverslaafde in Don Jon.

Hollywood heeft een vreemde relatie met bepaalde seksuele energie. Johansson wordt vaak vergeleken met Marilyn Monroe: haar lichaam staat altijd voorop. Maar Johansson is klaar met de discussies over haar uiterlijk. Hoewel Monroe het nooit echt voor elkaar kreeg om haar eigen seksualiteit te sturen, is Johansson wel baas over eigen lichaam. Als je haar naar uiterlijk vraagt, zie je dat ze haar interesse verliest. In de afgelopen tien jaar heeft ze ook rollen gekozen zoals de naamloze, moordlustige alien in Under the Skin van Jonathan Glazer, Black Widow, een niets vergevende superspion in de Avenger-films en een drugsreiziger die in een supermens verandert in Lucy van Luc Besson, waar van haar seksualiteit een wapen wordt gemaakt. Mannen onderschatten haar en worden gestraft. Haar meest recente rol is Major Motoko Kusanagi in een live-action verfilming van Ghost in the Shell, Mamoru Oshii’s geliefde mangafilm uit 1995. In Oshii’s versie is de Major Japanse, dus toen Johansson werd gecast, riepen critici meteen dat het whitewashing was. Johansson is geboren in New York City in 1984 en heeft een Joodse moeder uit de Bronx en een Deense vader. Hoewel ze de eerste is die het probleem in diversiteit in Hollywood beaamt, hoopt ze toch dat de film, geregisseerd door Rupert Sanders en opgenomen in Nieuw-Zeeland en Hong Kong, vragen over de echte achtergrond van de Major wegneemt.

Heeft het moederschap je veranderd?

‘Natuurlijk heeft het me veranderd. Het proces van zwanger zijn en daarna bevallen is al heel erg diepzinnig. Je moet je overgeven aan het feit dat je met kleine kinderen, vooral baby’s en peuters, je verwachtingen los moet laten en je instinct om controle over de situatie te houden. Als moeder sta je constant onder de druk dat je beslissingen moet maken voor een mens dat compleet afhankelijk is van jou. Maar je moet je ook overgeven aan de ervaring, en dat op zichzelf is erg bevrijdend. Voor mij is het het beste wat me ooit is overkomen. Ooit. Iemand beschreef het eens als dat je hart er nog een kamer bijgroeit, en ik denk dat dat echt waar is. Je vermogen om van iets te houden verandert compleet, het wordt veel intenser. Ik denk dat ik bang was dat mijn leven zou veranderen, en dat deed het. Je leven wordt helemaal anders. Maar ik voel me nu meer mezelf dan daarvoor.’

Heeft het ouderschap ook de manier waarop je naar je werk kijkt veranderd?

‘De locatie waar ik wil werken is zeker een ding nu. Dat is de praktische kant. Gelukkig ben ik op een punt in mijn carrière, na twintig jaar, dat ik die dingen een klein beetje kan dicteren. Het wordt waarschijnlijk lastiger als ze ouder wordt, wanneer ze naar school gaat en haar leven meer aan een plek gebonden is. Voor veel mensen in de filmindustrie is het lastig, omdat we een raar, nomadisch bestaan hebben terwijl bijna iedereen in de crew een gezin heeft. Het is moeilijk voor relaties, het is moeilijk voor je partner, je kinderen, familie, vrienden.’

Is dat een uitdaging voor je?

‘Toen ik aan Ghost in the Shell werkte, was ik zes maanden lang in Nieuw-Zeeland met mijn dochter. Dat was moeilijk. De afstand en de stress van de baan wogen zwaar op mijn schouders. Het was een grote film en er gebeurde veel. Ik moest de hele dag tegen mensen vechten – en ook letterlijk tegen mezelf. Ik streed met het personage. Ik weet nog dat ik tegen regisseur Rupert Sanders zei: “Kan dit personage één goed ding overkomen? Eén geweldig moment?” Het antwoord was nee. Spoiler alert: het is een fucking donkere reis voor deze persoon, of cyborg of zo.’

Het feit dat jij deze rol kreeg was nogal omstreden. Ze is een karakter waarvan veel mensen denken dat ze Japans is, en daarom door een Japanse actrice gespeeld zou moeten worden. Kreeg je daar iets van mee?

‘Sowieso. Ik denk dat het belangrijk is om over diversiteit te praten in Hollywood. Mijn karakter is uniek, omdat ze een synthetisch robotlichaam heeft met een menselijk brein. Ik heb altijd gedacht dat het een universeel personage was, als in dat ze geen identiteit heeft. De kern van het verhaal is dat zij op zoek is naar een identiteit. Ik hoop dat de vragen die mensen hebben over het feit dat ik in deze film gecast ben beantwoord worden door het kijken naar de film. Het is moeilijk om het te beoordelen zonder de film gezien te hebben, en er is een deel waar ik niet over kan praten omdat het een kantelpunt in de film is, maar ik denk dat het de vragen van het publiek beantwoordt over wie ik ben, wie ik was, en wat mijn echte identiteit is, en het heeft niets te maken met hoe mijn personage eruitziet of hoe je mij ziet.’

Het lijkt ons ook een uitdaging om jezelf te verliezen in een personage, of in het project zelf te verdwijnen, en je van de mensen om je heen te distantiëren. Die last kan je niet delen.

‘Precies, want vaak weet je zelf niet eens waar je het vandaan haalt. Ik denk dat dat onderdeel is van de schoonheid van het vak. Waar ik meer en meer nieuwsgierig naar raak, en zelfverzekerder in word, is het ontdekken van de rare kanten die we in ons hebben, dingen die ooit beschamend leken. Wanneer je je realiseert dat je de vrijheid hebt om die van het slot te halen, en wanneer je gewoon gek kunt doen en veel emotionele ruimte in kunt nemen om juist daarna weer in te houden – als je dat in één performance kunt doen, kan dat je transformeren.’

 Je zou denken dat er een voordeel aan zit om dit als artiest vroeg te ontdekken. Het gaat gepaard met een zelfverzekerdheid die kinderen hebben, maar die langzamerhand verdwijnt als we ouder worden.

‘Ja, dat vind ik interessant. Wanneer je naar de middelbare school gaat en daarna naar een vervolgopleiding, en je denkt na het afstuderen: dit is niet wat ik wil doen. En dan loop je ergens stage, maar daar zit je niet op je plek. Maar je hebt geen werkervaring. Dus je gaat terug naar school, want je realiseert je dat je een masterdiploma moet hebben. En dan trouw je en krijg je kinderen, en zo gaat iedereen zijn eigen weg. Ik denk dat als je vanaf een jonge leeftijd werkt, je tijd hebt om je vak te slijpen. Je slijpt alles weg wat je niet nodig hebt, en je kan je focussen op wat jou echt drijft.’

Het is een voordeel als je weet wat je wilt.

‘Dat is waar. Anders word je overladen met alle mogelijkheden. Ik denk dat dát is wat er gebeurt. Alles is mogelijk, al helemaal in de VS. We zijn zo verwend – soms is er te veel mogelijk, en raken mensen in paniek. Ze willen niet falen, dus ze stoppen maar. Ze stoppen met het reiken.’

Dat is een heel Amerikaans idee, die angst om te falen. Alleen succes wordt geprezen. Onzekerheid bekennen wordt gezien als zwakte.

‘Het is iets wat Barack Obama heeft – bescheidenheid. Dat is zo’n prachtige kwaliteit. Er zijn veel dingen aan hem die gemist zullen worden, maar bescheidenheid is zo belangrijk als je succesvol wilt zijn.’

En kunnen leren.

‘Ik denk dat we er nog wel achter komen dat leiders niet succesvol kunnen zijn als ze dat niet hebben – als ze niet kwetsbaar en nieuwsgierig kunnen zijn, of empathie tonen. Ik denk niet dat je kunt leiden zonder die kwaliteiten. Dat is wat een leider in mijn ogen goed maakt, de kracht om van fouten te leren en om empathie te hebben voor andere mensen.’

Je hebt twee keer campagne gelopen voor Barack Obama en hing ook Hillary Clinton aan in de recente verkiezingen. Hoe ga je om met de situatie nu?

‘Weet je, het is grappig. Net na de verkiezingen had ik een diner met Woody Allen, het was dus november. We hadden beiden zoiets van ‘oké, de verkiezingen. Dat is ons onderwerp voordat we de zin van het leven bespreken.’ Dus ik zei: ‘Zeg alsjeblieft niet dat je een van die mensen bent die zegt: ‘Ik zei het toch.’ Zeg dat niet.’ En hij zei: ‘Eerlijk waar, ik was geshockeerd. Ik had gedacht dat hij niet één staat zou winnen.’ En ik dacht, oké, nou, als Woody zich zo voelt, dan voel ik me beter over hoe naïef ik was. Want dat was ik, ik was echt helemaal in shock. Ik had een rare ervaring toen ik ging stemmen. Ik nam mijn kind mee en ik zei: ‘Kind, we hebben een vrouwelijke president. Het is Hillary Clinton, en dat is cool, dat is goed.’ Toen stapte ik op een vliegtuig naar Hong Kong, die reis duurt 16 uur. Ik dronk twee glazen wijn en ging slapen. Ik werd tien uur later wakker en de stewardess zei: ‘Pardon mevrouw, wilt u de verkiezingsuitslag weten?’ Ik keek haar aan en zei: ‘Maar ik weet het al, wat is het nieuws? Ik denk dat het Clinton is.’ En ze zei: ‘Nee, het is Trump.’ Ik dacht dat ik in de Twilight Zone zat.’

Je dacht dat ze een grapje maakte?

‘Ik bedoel, ik gleed kilometers hoog door de lucht. De hele cabine was donker. Mijn broer lag te slapen, dus ik tik hem op zijn schouder – hij organiseerde evenementen voor Obama, hij is heel erg politiek bewust – en ik zeg: ‘Hunter, word wakker, word wakker!’ En hij zegt: ‘Wat?’ en ik zeg: ‘Trump heeft gewonnen.’ Hij zegt: ‘Echt niet.’ O mijn god, hij werd zo dronken toen we geland waren in Hong Kong. Vanochtend luisterde ik naar de radio, en toen had ik een moment waar het echt doordrong. Die momenten heb ik steeds.’

Vertel ons over je ervaring bij de Women’s March in Washington.

‘Zoals je weet wil ik liever niet te veel delen, maar ik voelde me gedreven om te zeggen wat ik te zeggen had. Het was tegelijkertijd iets wat me met beide benen op de grond zette en iets waardoor ik het gevoel had dat ik uit mijn lichaam trad. Een paradox. Toen ik opgroeide dacht ik altijd dat Planned Parenthood [een organisatie die zich inzet om ongewenste zwangerschappen te voorkomen, red.] een gegeven was. Dat is hoe het hoort te zijn, toch? Zorg voor vrouwen zou vanzelfsprekend moeten zijn. Iedereen met een vagina heeft het nodig. Waarom moeten we hier nog steeds over discussiëren? We zijn toch vrij?’

Zijn er dingen die je doet om je minder reddeloos of bang te voelen?

‘Er is één ding, je kan niet gewoon meelopen. Ik denk dat het moeilijk is omdat we zo lang stil hebben gezeten, en we hebben geen dienstplicht. Niet dat ik dat zou willen, maar als er een soort van verplichte dienst was, dan zouden we in een ander politiek klimaat leven. Mensen zouden meer proactief zijn, niet alleen een mening hebben. Het is moeilijk om mensen op de been te krijgen wanneer ze het niet voelen – ik bedoel, kijk naar de afgelopen verkiezingen: niemand stemde. De opkomst is nog nooit zo laag geweest. Ik geef de media de schuld. Die vroege peilingen zouden verboden moeten worden. Ik denk dat mensen dan lui worden. Ze hebben zoiets van ‘who cares?’’

Soms kan iemand je een gunst doen door iets over je te zeggen wat je niet wist. Eerst heb je zoiets van: fuck you, je kent me niet. Maar dan ga je naar huis en denk je, wow, ze hebben helemaal gelijk. Ken je dat?

‘Ik was naar een TED Talk aan het luisteren over relaties, en de persoon die de speech gaf zei dat wanneer je een nieuwe relatie start en je vrienden en familie zeggen: ‘Nee, dat is een fout signaal. Deze persoon is niet goed voor je,’ waarom negeren we dat? Terwijl ze ons zo goed kennen? Dan nemen we afstand van ze omdat we ons schamen of zo. Het is interessant dat je soms gewoon een goede vriend nodig hebt die je vertelt dat je je niet als jezelf gedraagt. Of ze zien beter dan jij zelf dat iets niet goed voor je is of niet bij je past. Het is zo makkelijk om dat niet te willen horen.’

Je hebt eens gezegd dat je twijfelt of mensen wel gemaakt zijn voor monogamie.

‘Elk voordeel heeft zijn nadeel, toch? Bij monogamie moet je een keuze maken. Ik vind het idee van een huwelijk heel romantisch, het is prachtig en ook de uitvoering kan heel mooi zijn. Maar ik denk dat het niet in onze aard zit om monogaam te zijn. Misschien ben ik een beetje raar, maar ik denk dat het huwelijk werk is. Veel werk. Het feit dat het iedereen zoveel moeite kost, verklaart voor mij dat het niet natuurlijk is. Ik heb er veel respect voor, en deed er zelf aan mee, maar het gaat tegen je instinct in.’

En veel getrouwde stellen gaan uit elkaar.

‘Ik denk dat er in een huwelijk veel mensen betrokken zijn die eigenlijk niets met je relatie te maken hebben, omdat het een bindend contract is, en dat is niet niks. Getrouwd zijn is anders dan niet getrouwd zijn, en iedereen die zegt dat het niet uitmaakt liegt. Alles verandert. Ik heb vrienden die al tien jaar lang samen waren en toen pas gingen trouwen, en ik vroeg of het anders was na de bruiloft. Het was altijd anders. Het is een prachtige verantwoordelijkheid, maar het is dus wel een verantwoordelijkheid.’

Je trouwde voor de tweede keer in 2014. Voelde je je anders toen je de volgende dag wakker werd?

‘Ja, absoluut. Het voelt anders. Ik had een kleine baby toen, dus dat verandert de zaak ook – onze familiedynamiek was anders. Ik weet niet. Wat het ook is, ik kan het niet goed verwoorden, maar alles verandert.’

Voelde het ook anders dan je eerste huwelijk?

‘Ja natuurlijk. Ik had een baby, en mijn man kwam uit een ander land en zou door dit huwelijk een inwoner van de Verenigde Staten worden. Het was een enorme omslag, voor ons allebei, dat hij naar Amerika moest verhuizen. Maar ik denk dat hij het land heeft omarmd, vooral New York, op een schattige manier. Laatst was hij gehaktballen aan het maken toen ik niet thuis was. Hij stuurde me een foto en zei: ‘Ik ben een echte New Yorker, en ik vind The Sopranos geweldig!’ Ik zei alleen: ‘You go babe.’’

Je was de best verdienende acteur van 2016, dat is nogal wat.

‘Ik maak veel films die automatisch een groot publiek hebben, dus dat telt zeker mee. En ik ben erg productief geweest de afgelopen paar jaar.’

Als je kijkt naar het type werk wat je doet, zie je een interessante mix van onafhankelijke films en supercommerciële franchisefilms. Probeer je daar een balans in te vinden?

‘Ik wilde altijd die balans, en nu heb ik die gevonden. Ik vond het superleuk om te zien wat Jon Favreau deed met Iron Man, hoe hij met acteurs zoals Robert Downey werkte, die ik al heel lang bewonderde. Normaal ben ik niet zo’n fan van comics. Ik vond de Tim Burton Batman-films leuk, maar het is niet mijn genre. Toch vond Favreau die balans waar je het over hebt. Hij is een onafhankelijke, vrije geest met een ambitieus budget. Het was baanbrekend, een nieuwe manier om het verhaal te vertellen. Het werkte, want toen begonnen DC en Warner Bros het ook te doen. Kijk naar de cast van Suicide Squad – we hebben Will Smith in deze kaskrakers gezien, maar om Jared Leto als de Joker te casten? Dat is een nieuwe en verfrissende trend.’

Lees je reviews van je films of interviews met jezelf in tijdschriften?

‘Ja, ik lees reviews en interviews. Ik ga er niet hard naar op zoek, maar ik lees The New York Times enzo. Ik ben nieuwsgierig. Het helpt me ook om zo mee te doen in het proces. Ik zal altijd mijn eigen mening behouden over de dingen die ik doe. Niet per se over mijn eigen performance, maar over de film in het algemeen. Mijn reactie was waarschijnlijk vergelijkbaar met die van jullie. Goed of slecht. Ik denk dan: ‘Ik dacht ook niet dat het een slechte film zou worden’. Het is maar weinig voorgekomen dat ik in een film speelde die ik zelf super vond, terwijl ieder ander 'm heel slecht vond. Meestal denk ik: ‘Ja...’’

Er komt veel samenwerking kijken bij het maken van een film. Er zijn veel bewegende onderdelen op het scherm, en jij bent er maar eentje van. Is het niet pijnlijk wanneer je iets maakt en –

‘En het is niet geworden zoals jij had gewild.’

En wie weet wiens fout dat was?

‘Ik weet dan wiens fout het was! Natuurlijk, o mijn god. Ik heb ook weleens films gemaakt die heel erg succesvol waren en ik wist niet waarom. Dat zijn leuke verrassingen. Bijvoorbeeld, toen we Lost in Translation aan het maken waren, wist niemand wat Sofia Coppola’s inbreng zou zijn. We waren aan het werk met een jetlag, in een nieuwe omgeving, en we filmden maar 27 dagen. Lance Acord, onze producent, wist waarschijnlijk als enige wat we eigenlijk aan het doen waren. Toen ik het script las, wist ik het niet. Ik deed gewoon mijn ding met Bill Murray. Ik maakte gewoon mee wat mijn personage meemaakte. Toen de film uitkwam raakte die blijkbaar heel veel mensen. Dat had ik nooit kunnen voorspellen.’

Je was nog maar net 17 toen je gecast werd voor die film. Hoe voel je je als je hem nu kijkt?

‘Ik heb hem al heel lang niet meer gezien, ik denk waarschijnlijk: o mijn god, ik was zo jong.’

Je personage in de film is 25 en zoekende.

‘Ik was toen al bijna tien jaar aan het werk. Mijn vrienden en collega’s waren allemaal ouder. Dat op zoek zijn naar jezelf, naar een doel, kende ik waarschijnlijk beter dan leeftijdgenoten.’

Ben je bewust met privacy bezig? We zijn er nu zo laks mee – we worden constant getraceerd door onze telefoons. We geven al onze informatie aan grote bedrijven, en dat lijken we prima te vinden.

 ‘Ik ben het helemaal met je eens. Ik heb het ervaren.’ Je e-mail werd in 2011 gehackt. ‘Ja, dat was gestoord. Toen pas realiseerde ik me hoe kwetsbaar iedereen is. De persoon die mijn e-mail had gehackt had het bij nog 50 anderen gedaan die ook beroemd waren, en ook bij zijn ex-vriendinnetjes. Het kan iedereen overkomen. En natuurlijk doen we alsof het niks is. Mensen denken: och, wie zou het op mij munten? Maar je bent net zo kwetsbaar.’

En in ieders inbox zul je slechte dingen aantreffen.

‘Ja, het is gewoon je privéleven. Zelfs de brieven die je schreef naar je beste vriendin, je zus, wie dan ook, dat is privé. Het is zoals een dagboek. Dat is best gek.’

Je zit niet op social media.

‘Ik ben er gewoon nooit aan begonnen. Ik bel mensen niet eens terug. Ik check mijn voicemail nooit. Het zit niet in mijn natuur. Ik snap het wel hoor. Het is een geweldig ding voor veel bedrijven en zo. Maar ik heb het nooit gemist.’

Inderdaad, waarom die deur openen?

 ‘Ik heb er gewoon geen ruimte voor in mijn leven. Als ik een socialmedia-account zou hebben, zou iemand anders het voor mij moeten runnen, en dat lijkt me gewoon een raar extra ding dat ik niet nodig heb. Ik lees al veel te veel nieuws op mijn telefoon. Een paar dagen geleden viel mijn telefoon uit, en toen kon ik 'm twintig uur lang niet gebruiken. Het was geweldig. Ik voelde me goed. Het was misschien de eerste keer in mijn leven dat ik niet in paniek raakte over mijn telefoon. Ik dacht alleen maar: dit is geweldig! Ik had mijn kind bij me en dacht: ik heb niets anders nodig. Ik heb mijn kind, dus het zit wel goed.

C.V.

Geboren: 22 november 1984 te New York

1994: Klein rolletje in North naast Elijah Wood

1995: Dochter van Sean Connery in Just Cause

1996: Hoofdrol in Manny & Lo

1997: Bijrol in Home Alone 3

1998: Doorbraak met hoofdrol in The Horse Whisperer

2001: The Man Who Wasn’t There (eerste keer met gebr. Coen) en Ghost World

2002: Eight Legged Freaks

2003: Grote doorbraak met Lost in Translation en Girl With a Pearl Earring. Voor beide films genomineerd voor een Golden Globe.

2004: The Perfect Score, A Good Woman, In Good Company

2005: The Island, Matchpoint en A Love Song for Bobby Long. Voor die laatste twee krijgt ze een Golden Globe-nominatie.

2006: Scoop, The Black Dahlia en The Prestige

2008: The Other Boleyn Girl en Vicky Cristina Barcelona. Daarnaast brengt ze het coveralbum Anywhere I Lay My Head (met Tom Waits-liedjes) uit. Ze trouwt met acteur Ryan Reynolds.

2009: He’s Just Not That Into You. Met singer-song writer Pete Yorn brengt ze het album Break Up uit.

2010: Iron Man 2 2011: We Bought a Zoo. Gescheiden van Reynolds.

2012: The Avengers en Hitchcock

2013: Under the Skin en Her

2014: Captain America, Chef en Lucy. Trouwt met de Franse journalist Romain Dauriac.

2015: Avengers: Age of Ultron

2016: Best verdienende acteur in Hollywood met Hail, Caesar!, The Jungle Book en Captain America: Civil War

2017: Ghost in the Shell