Advocaat en VI-gast Job Knoester (56): 'Ik zie de meest gruwelijke beelden voorbijkomen'

Als strafrechtadvocaat staat Job Knoester bekend als tbs-expert. Mede om die reden richtte hij in 2017 de Vereniging van TBS-advocaten op, een vereniging met tbs-specialisten die hun kennis onder, met name, strafrechtadvocaten verspreiden. Daarnaast lanceerde hij eerder dit jaar met vakgenoot Christiaan Kwint de podcast Knoester & Kwint, waarin zij het strafrecht en tbs-systeem in ons land onder de loep nemen en daarin geregeld met speciale gasten als VVD-leider en voormalig minister van Justitie en Veiligheid, Dilan Yeşilgöz en oud-bajesklant en voormalig topvoetballer Glenn Helder van gedachten wisselen. Maar Job staat bovenal bekend als Vandaag Inside-bargast die door presentator Wilfred Genee regelmatig met zijn drie huwelijken wordt geconfronteerd en met zijn vrouwen maar liefst vijf kinderen kreeg.

Je geeft niet heel veel interviews en bent ook niet in veel andere shows dan Vandaag Inside te zien. Waarom is dat?
“Sinds ik in VI te zien ben, krijg ik veel aanvragen voor andere tv-programma’s. In het begin ben ik nog wel eens in Shownieuws gaan zitten. Ik dacht dat dat juist de bedoeling was, dat ik vaker zichtbaar zou zijn, maar dat bleek niet te kloppen.”

Vandaag Inside was er niet blij mee?
“Het mag wel, maar de redactie vindt het juist prettiger als je niet overal aanschuift. Al is dat geen harde eis.”

Dan ben jij een van de weinigen die zich daaraan houden, want Rutger Castricum en Raymond Mens zijn ineens ook in andere talkshows te vinden.
“Voor mij voelt het prettiger om vrijwel alleen in VI te zitten.”

‘Mijn vrienden en ik scholden een vriendje van Willem-Alexander vaak uit voor ‘Flappie’. Toen had Alexander daar genoeg van en zei: Kom, jij maar eens even hier!’

We kennen je als Vandaag Inside-gast en strafrechtadvocaat, maar je bent ook een oud-klasgenoot van prins Constantijn.
“Constantijn en ik waren niet bevriend, maar we gingen op de middelbare school wel prima met elkaar om. Alexander zat twee klassen hoger, Friso één klas. Het waren alle drie leuke jongens. Zij fietsten altijd gezamenlijk naar school, maar werden dan achtervolgd door beveiligers in een auto. Alexander, Friso en Constantijn maakten er dan een sport van om door smalle paadjes te fietsen, waardoor die beveiligers ze uit het oog verloren. Friso was de zachtste van de drie, de liefste. Alexander en Constantijn hadden een grote bek, maar wel op een leuke manier. Ik kon ze goed hebben.”

Desondanks heb je een keer een aanvaring met Willem-Alexander gehad.
“Mijn vrienden en ik scholden een vriendje van Alexander, met flaporen, steeds uit voor ‘Flappie’. Toen had Alexander daar op een gegeven moment genoeg van en zei hij tegen mij: Kom, jij maar eens even hier. En vervolgens trok hij me aan mijn oren van de trap af. Ik weet ook nog goed dat ik eens te laat was voor het schoolfeest en via het raam van de gymzaal alsnog naar binnen wilde glippen, maar ik werd toen door een van de beveiligers van Alexander, Friso en Constantijn in mijn nek gegrepen. Die stond op de uitkijk en wilde even weten wat ik precies ging doen.”

Je zit nu in een groene polo in je advocatenkantoor in Den Haag, maar we kennen je vooral als de man van de opvallende jasjes.
“Ik weet niet of ik het te ver doorvoer, maar als ik het moet verklaren: ik heb van mijn ouders een paar belangrijke levenslessen meegekregen. Eén daarvan was dat ze heel erg hamerden op: maak je eigen keuzes, doe niet wat de groep doet. Op een gegeven moment ging ik de advocatuur in, wat ik als een grijze muizen-bolwerk zag. Ik dacht: dat wil ik niet zijn. Ik wilde wel advocaat worden, maar geen grijze muis. Ik denk dat ik mede daarom opvallende jasjes ben gaan dragen.”

Je staat bekend als tbs-advocaat, waar is die passie of interesse vandaan gekomen?
“In 1997 kreeg ik mijn eerste tbs-zaak en toen merkte ik dat het verhaal achter die mensen me meer pakte dan het verhaal achter de grote drugscrimineel. De mensen die ik bijsta zijn bijna allemaal in hun jonge jaren slachtoffer geweest van extreme onveiligheid. Het verhaal achter de mens grijpt me. Ik zeg niet dat het een excuus is voor de daden die ze plegen. Maar je kunt het vaak wel verklaren. Het is een menselijk verhaal.”

De PVV wil tbs afschaffen…
“Dat is gewoon dom. Mensen die uit de gevangenis komen plegen twee keer zoveel delicten als mensen die uit tbs komen. Dus: tbs’ers twee keer zo weinig. Kijk je naar ernstige delicten, waar een straf van acht jaar of meer op staat, dus moord, et cetera, dan is het verschil nog groter. Dan vallen mensen na een gevangenisstraf drie of vier keer vaker in herhaling dan wanneer ze uit tbs komen.”

Als een van de redenen om tbs af te schaffen wordt het vluchtgevaar genoemd.
“In 2023 waren er meer dan 87.000 verlofmomenten en 0,02 procent van de keren kwamen mensen niet terug. Dat is dus nog niet eens 1 procent. Het gaat 99,85 procent van de keren goed tijdens verlof en worden er geen delicten gepleegd. Natuurlijk willen mensen 100 procent veiligheid, maar die garantie heb je nooit.”

‘Toen Appie Luchies een denigrerende opmerking over vrouwen maakte, ging Willem S. volledig door het lint en sloeg hem dood’

Is er ook een client van jou ontsnapt?
“Oh, zeker. Dat is zelfs vaker gebeurd. Dat heeft in 2004 zelfs tot een parlementaire enquête geleid, nadat mijn cliënt, Wilhelm S., die voor verkrachting in tbs zat, tijdens zijn verlof de benen nam en op de vlucht sloeg. Tijdens zijn vlucht kwam hij op een boot terecht en hij heeft toen schipper Appie Luchies doodgeslagen. Dat heeft tot een aanpassing in het tbs-systeem geleid.”

Heb je jezelf iets verweten, of zag je zijn vlucht aankomen?
“Nee, ik heb het niet zien aankomen. Een jaar voor hij de benen nam, hadden we tegen de rechter gezegd: Er is voor deze meneer onvoldoende perspectief, er moet meer tempo worden gemaakt. De rechtbank vond dat ook, waarna zij zijn tbs niet met twee maar met slechts een jaar verlengden. De kliniek zei echter: Wij bepalen zelf hoeveel tempo we maken, dus daar doen we niet aan mee. Wilhelm raakte daardoor gefrustreerd en nam de benen. Vervolgens ontstond er veel ophef en dook de pers erbovenop. Mij is toen door Hart van Nederland gevraagd wat ik van de vlucht van Wilhelm S. vond. Ik zei toen: Vluchten is voor niemand goed. Niet voor de samenleving en niet voor Wilhelm. Maar als hij straks terugkeert en niets verkeerds heeft gedaan, durf ik dat als positief uit te leggen. Nou, dat pakte helemaal verkeerd uit…”

Waarom heeft Wilhelm die man doodgeslagen?
“Minister Donner besloot op een gegeven moment om Wilhelm op te sporen door zijn foto en volledige naam te verspreiden. Tegen zijn vrouw hadden ze gezegd: Als Willem zich niet vrijwillig meldt, gaan we zijn naam en foto in het NOS Journaal bekendmaken. Wilhelm wist dat zijn vrouw hem had gezegd dat als hij weer de fout in zou gaan en weer ging drinken, wat voor hem een gevaarlijke factor was, het over was tussen hen. Wilhelm heeft mij naderhand verteld: Ik had, nadat ze mijn naam en foto dreigden te verspreiden, het idee dat ik niets meer te verliezen had. Ik kon me herinneren dat hij letterlijk zei: Wil je een desperado, dan krijg je een desperado. Toen is hij weer gaan drinken en ging het mis. Wilhelm had geleerd dat hij netjes met vrouwen om moest gaan en toen Appie Luchies een denigrerende opmerking over vrouwen maakte, ging Willem volledig door het lint en sloeg hem dood.”

Hoe is het met Wilhelm afgelopen?
“Wilhelm is door de rechtbank veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf en tbs. Niet voor moord, maar doodslag. Even later heeft Wilhelm zich in de Bijlmerbajes in Amsterdam aan een tv-snoer opgehangen en dus zelfmoord gepleegd. Het pijnlijke was dat toen hij net was aangehouden, hij wegens mogelijke suïcide voortdurend onder cameratoezicht werd geplaatst. Ik heb toen geprocedeerd dat ik dat eraf wilde hebben. Na de uitspraak van de rechter werd besloten het cameratoezicht eraf te halen, ook omdat Wilhelm toekomstplannen had gecommuniceerd en een boek over tbs wilde schrijven. Of hij heeft al die tijd gelogen, of zijn zelfmoord was een impulsieve beslissing. Dat zullen we nooit weten.”

Waarom zijn de Friese broers en strafpleiters Wim en Hans Anker jouw voorbeelden?
“Zij waren tbs-specialisten en heel erg bij hun vak betrokken, maar wel met professionele distantie, en integer. De gebroeders Anker zijn een jaar of achttien geleden ook het laatste gespreksonderwerp tussen mijn vader en mij geweest, vlak voor hij overleed. Mijn vader was heel erg ziek, had kanker, en lag in het ziekenhuis alleen maar te slapen. Wij konden geen contact meer met hem krijgen. Ik wilde nog wat dingen met hem bespreken, maar vreesde die mogelijkheid niet meer te krijgen. Ik had toen net een cursus gevolgd bij de gebroeders Anker en zei tegen mijn vader: Pa, Hans en Wim hebben gevraagd of ik bij hen kom werken op hun kantoor. Toen schoot hij even omhoog en zei: Jongen, wat mooi, wat ben ik trots op je. Dat was het laatste gesprek dat ik met hem had. Ik ben uiteindelijk niet bij de gebroeders Anker gaan werken, omdat ik niet naar Leeuwarden wilde.”

Hoe was de band met je vader?
“Mijn vader was een moeilijke man, maar wel heel bijzonder. Hij zei altijd: Je kunt niet falen, als je maar tot het uiterste gaat. Ik heb altijd enorm veel zelfvertrouwen gehad, daar heeft hij een grote rol in gespeeld.”

In welk opzicht was je vader een moeilijke man?
“Hij was heel eigenzinnig, kon ook egocentrisch zijn. Hij was professor, maar sociaal heel onaangepast. Als hij geen zin meer had in bezoek en mijn moeder zat nog met vriendinnen in de woonkamer, deed hij gewoon de lichten uit en zei: Ik ga naar bed. Hij heeft zich ook weleens in het bijzijn van een vriendin van mijn moeder tot zijn onderbroek uitgekleed. Zijn boodschap was: je moet naar huis, wij gaan slapen.”

Je moeder leeft nog?
“Ja, ze is nu 77 jaar oud, denk ik, die band is heel goed, we wonen erg dicht bij elkaar. Maar mijn moeder is na het overlijden van mijn vader niet meer dezelfde vrouw. Ze omarmt het leven minder, is minder zuinig op zichzelf.”

Hoe uit zich dat?
“Wat doe je? Wat eet je? Wat drink je? Beweeg je voldoende? Als je ergens last van hebt, ga je dan naar de dokter? Ze is doffer dan toen mijn vader nog leefde. Zij waren twee handen op een buik, ze konden enorm ruzie maken, maar ook enorm veel lol met elkaar hebben. Ik weet nog goed dat als ik weleens boven was, ik ze beneden hoorde schaterlachen. Dat gebeurde bijna dagelijks.”

Je bekendste client is misschien wel Keith Bakker geweest, bekend van zijn tv-programma’s over verslavingsproblematiek en ooit veroordeeld voor seksueel misbruik. Heb je na zijn vrijlating nog contact met hem gehad?
“Ik heb nu geen contact meer met Keith. Maar ik heb na zijn vrijlating nog wel berichten met hem uitgewisseld, waarin hij liet merken hoe het met het ging. Destijds wist ik hoe het met hem ging, nu niet meer.”

‘De tatoeage op mijn arm staat symbool voor Michael, mijn tweede zoon, die na negen maanden in de buik van mijn eerste vrouw is overleden’

Je staat veel zedendelinquenten bij en krijgt traumatische beelden onder ogen.
“Ik vind wel dat ik op emotioneel gebied een zwaar beroep heb. Ik zie de meest gruwelijke beelden voorbijkomen. Ik heb mede om die reden een uitlaatklep nodig, dat vind ik in het sporten en in tijd doorbrengen met de mensen waar ik het meest van houd: mijn vrouw en kinderen. Ik ben drie keer getrouwd, twee keer gescheiden. Na mijn tweede scheiding liep ik een beetje over en heb ik aan zelfanalyse moeten doen: hoe ga je met de dingen om? Veel advocaten die lang in het vak zitten, worden cynisch en hard. Bij mij is het tegenovergestelde gebeurd, ik ben juist meer emoties gaan toelaten. Dat maakt dat het werk nog zwaarder en heftiger is geworden. Ik voel het meer dan ooit. Ik gaf van de week een lezing en terwijl ik dat deed, liepen de rillingen over mijn rug. Meer dan vroeger.”

Je bent vader van vijf kinderen, waaronder ook drie opgroeiende kinderen. Wringt dat gezien de vele zedenzaken nooit?
“Toen mijn oudste zoon, die nu 28 jaar oud is, klein was, liet ik hem in de Albert Heijn niet buiten mijn gezichtsveld in een ander gangpad lopen. Ik dacht: je weet nooit wie daar loopt en wat diegene van plan zou kunnen zijn. Je hebt altijd gekke mensen, weet ik. Nu ben ik me er bewust van dat ik daarin wat ben doorgeschoten.”

De jongste is nu 3, daar doe je dat niet bij?
“Niet in die mate. Mijn 12-jarige dochter moet altijd langs de bosrand naar school fietsen, maar mag van mij niet alleen. Dus ze moet of in een groepje fietsen, of omrijden. Er zijn plekken langs haar fietsroute plaats delict geweest in zaken die ik heb meegemaakt.”

Je kinderen schelen veel in leeftijd, je moet veel rollen aannemen?
“Dat is juist wel leuk, moet ik zeggen. Mijn vrouw is tien jaar jonger. Ik had niet verwacht dat het op mijn leeftijd nog zo leuk zou vinden om kinderen van 8 en 3 jaar te hebben. Ik ga volgende maand met mijn oudste zoons van 28 en 18 naar de Champagnestreek, ik ben laatst met mijn dochter naar een Disneyfilm geweest en sta in het weekend met mijn jongste kinderen te voetballen.”

Hoe ben je tot vijf kinderen gekomen?
“Ik heb drie lange relaties gehad. Mijn eerste vrouw was een middelbare school-liefje, daar ben ik veertien jaar mee samen geweest. Zij woont intussen in het noorden van het land. Mijn tweede ex-vrouw woont een straat achter ons, dus als ik m’n best doe, kan ik bij haar naar binnen kijken. En andersom.”

Hoe heb je je huidige vrouw leren kennen?
“Na mijn tweede huwelijk heb ik een losse periode gehad en ben veel aan het daten geslagen. Mijn huidige vrouw heb ik vervolgens via een datingsite voor hoger opgeleiden, e-Matching, leren kennen. Dat ging niet vanzelf. We hadden in de kroeg afgesproken, maar ze kwam niet opdagen. Toen ben ik naar mijn moeder gegaan om daar een hapje te eten. Maar nog voor ik aanschoof, kreeg ik een sms van haar. Waar ben je? Ik legde uit dat ik was weggegaan, omdat zij er op de afgesproken tijd niet was. Zullen we dan een andere keer afspreken? vroeg ze, waarna ik antwoordde: Nee, het is nu of nooit. Dus toen ben ik teruggegaan en zij ook. Alsof het zo moest zijn kwamen we vervolgens tegelijkertijd bij de kroeg aan. Ik zag haar van de fiets stappen en dacht: ik hoop dat zij het is. En dat bleek ook zo te zijn.”

Heeft de tatoeage op je arm een betekenis?
“De tatoeage op mijn arm staat symbool voor Michael, mijn tweede zoon, die na negen maanden in de buik van mijn eerste vrouw is overleden. Op een gegeven moment heb ik besloten de initialen van al mijn andere kinderen erbij te laten zetten.”

Veel mensen die iets heftigs als het overlijden van een kind meemaken, blijven dit als hun kind beschouwen. Jij zegt altijd dat je vijf kinderen hebt.
“Dat wisselt een beetje. Voor mij voelt het… hij is er niet meer. Hij is wel iedere dag bij me, ik ben iedere dag wel met hem bezig. Dus in die zin is hij er wel. Maar hij is niet meer hier, vandaar dat ik zeg: ik heb vijf kinderen.”

Heeft Michael een herdenkingsplek?
“We hebben hem begraven, hij ligt bij mijn vader en opa en oma.”

Bezoek je dat graf vaak?
“Nee.”

Heeft dat een reden?
“Nee, ik heb dat niet nodig om aan hem te denken.”