Zwartrijden in de tram: mister Top 40 heeft een nieuw spoor te pakken

We rijden eerst even langs het torentje van Mark Rutte.” Het is op zich best vreemd om Erik de Zwart geen plaat te horen aankondigen van pakweg Queen of Led Zeppelin, maar om van hem informatie te krijgen over de tramroute. Aan de andere kant: het uniform zit hem als gegoten.

En ook in deze functie zit hij achter een verzameling knoppen die een buitenstaander doet duizelen. Maar daarmee hebben we de overeenkomsten met zijn radioactiviteiten ook wel gehad. Toch? “Nee, concentratie is in íéder vak belangrijk. Ben ik tijdens een radioprogramma niet geconcentreerd, dan is het een slecht programma en ergert de luisteraar zich. Als je in de tram niet oplet kun je in levensgevaarlijke situaties terechtkomen. Je wilt gewoon een comfortabele reis voor de passagiers, opletten dus.”

Opeens heb je het: je wordt trambestuurder. Geen zorgen over de financiële toestand van de radioman, het is puur liefhebberij. Of beter gezegd: de voltooiing van een jongensdroom. “Als kleine jongen uit Amsterdam wilde ik al trambestuurder worden. Vond ik machtig mooi, hoe die mannen door de stad reden. Treintjes, trammetjes, vond ik geweldig. Als je 12,13 jaar bent, liggen je interesses elders, dus ik heb het even opgeslagen, maar die hobby is helemaal teruggekomen. Om dit uiteindelijk dan zelf te kunnen doen, hoe leuk is dat?”

Paul van der Lugt zit ook in de verder lege tram. De twee bewandelden hetzelfde pad. Allebei een mooie carrière op de radio, allebei gek van treinen en trams en op bijna gepensioneerde leeftijd zijn ze bijna officieel trambestuurder.

“Dit vindt ie mooi,” zegt Van der Lugt. De Zwart heeft de tram tot stilstand gebracht. Een wissel op de route is defect en moet handmatig worden bediend. Geroutineerd zet De Zwart met een wisselijzer de juiste koers weer uit.

Tramrestaurant

“Dit is een mooi gebiedje,” zegt De Zwart verheugd als hij terug is op zijn post en door de Haagse binnenstad rijdt. “Smalle straten, dat betekent extra goed opletten, want achter iedere auto kan een kind vandaan komen. Of een volwassene die niet oplet. Hier moet je niet te hard rijden en je voet echt boven de rem hebben hangen.”

‘ALS KLEINE JONGEN UIT AMSTERDAM WILDE IK AL TRAMBESTUURDER WORDEN. VOND IK MACHTIG MOOI, HOE DIE MANNEN DOOR DE STAD REDEN’

Vijf jaar geleden interviewden we De Zwart bij hem thuis. Zijn collectie treinen en baan door zijn tuin maakte direct duidelijk dat we niet te maken hadden met zomaar een liefhebber. Hij raakte destijds niet snel uitgepraat over zijn verzameling, maar de ambitie om zelf op een trein of tram te zitten kwam niet ter sprake. Het plan werd eigenlijk pas concreet toen hij met zijn makker Van der Lugt een ritje maakte in de Hoftrammm, het rijdende Haagse tramrestaurant. De heren waren door hun partners getrakteerd op een diner. Dit willen wij ook, dachten de tramfanaten. “Paul zei: Laten we dit nou doen, dan kunnen we nog een jaar of vijf rijden.” En zo geschiedde. “Dan moet je eerst vrijwilliger worden bij het Haags Openbaar Vervoer Museum. Prachtige club! Alles is perfect georganiseerd met al die oude trammetjes. Die rijden in het weekend, als toeristen- of partytram. Rij je door Den Haag met een besloten feest aan boord.” Afgelopen zomer reden Erik en Paul voor het eerst op de tram. Ze deden bijna een jaar over het doorlopen van het hele traject. “In het weekend of in de vrije uurtjes. Er komt ook best veel bij kijken.”

Fysieke en psychologische tests, theorie- en praktijkexamen; het betreft geen formaliteit. Maar de twee houden wel van een uitdaging en het daadwerkelijke rijden op de tram beviel ze uitstekend. Zo goed dat ze de uitnodiging van de HTM (Haagsche Tramweg- Maatschappij) om aan de slag te gaan als reguliere trambestuurder volmondig accepteerden.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.