Dit vinden drugscriminelen zelf van de legalisering van coke: 'Prijzen zullen met de helft zakken'

*De namen van de geïnterviewde personen in dit artikel zijn gefingeerd, ter bescherming van hun privacy.

“Door de verkoop van cocaïne te legaliseren, haal je het uit handen van de georganiseerde misdaad. Daarmee kun je voorkomen dat we hier straks Mexicaanse toestanden krijgen.” Deze woorden komen uit de mond van een man die zelf jarenlang miljoenen verdiende aan het transporteren van illegale drugs. Karel* was veertig jaar actief in de drugshandel. Hij was een van de pioniers op dat gebied, die in de jaren 70 de eerste ladingen cannabis uit Libanon en Marokko haalde.

Hij is nooit veroordeeld voor het transporteren van harddrugs, maar hij denkt als geen ander te weten hoe het drugsverbod criminelen rijk heeft gemaakt: doordat zij de illegale markt in handen hebben, kunnen ze aan de vraag beantwoorden met hoge prijzen. Na enkele veroordelingen kwam er in 2010 een einde aan Karels criminele loopbaan. Omdat hij zo dicht op het vuur zat, heeft hij zich een mening kunnen vormen over de drugshandel. En hoe die nu van kwaad tot erger gaat, met steeds meer geweld, bedreigingen en doden tot gevolg. Karel is daarom voor het vrijgeven van cocaïne.

“Hoewel ik in feite ook tegen het spul ben, pleit ik er om praktische redenen voor om het te legaliseren. Het loopt uit de hand. Door de verkoop te regelen, zullen de prijzen met de helft zakken en worden de criminelen hun verdiensten uit handen genomen.”

Nederland doorvoerland voor coke

Frans is een andere mening toegedaan. Hij was begin deze eeuw lid van een drugsbende met grote omzetten. Hij raakte erin verzeild door een schuld. Inmiddels heeft hij die periode achter zich gelaten en kijkt hij terug op zijn tijd in die schimmige wereld.

De voormalige crimineel ziet niet direct voordelen in het vrijgeven van zwaardere soorten middelen als cocaïne. Hoewel hij de problemen wel ziet toenemen. “Het is zeker waar dat we de oorlog tegen de drugs hebben verloren. Maar ik vraag me af of we die door legalisering van coke alsnog gaan winnen. In theorie zou het een oplossing kunnen zijn, maar ik betwijfel of het praktisch haalbaar is.”

De georganiseerde misdaad zal bij legalisering van drugs naar een andere vorm van misdaad overschakelen, denkt hij. “Misschien dat er wel wat verschuivingen zullen zijn, maar deze mensen laten zich niet zomaar hun inkomstenbron afpakken.” Ook omdat het grootste deel van de drugs voor het buitenland bestemd is, stelt Frans. “Het meeste is bestemd voor de export. We zijn een doorvoerland. Mensen die zich eerst met wiet bezighielden, gebruiken nu dezelfde smokkelroutes voor coke en heroïne.”

Frans gebruikte in zijn tijd als crimineel ook cocaïne. Hij vindt het rottig spul. “Het is met recht een sloper. Als gebruiker kun je maanden van slag zijn. Ook raakt je slaapritme verstoord.”

Youssef: ‘Ik zie 15-jarige jongens al best hoog in die cokehandel zitten, terwijl er 18-jarigen zijn die al volwaardig meedraaien in die drugsbusiness. Dat is niet oké’

Schoner spul

Youssef was in het meer nabije verleden actief in de drugshandel, als straatdealer in Amsterdam. Hij verkocht ook cocaïne. Youssef heeft nog steeds contact met jongens in het drugsmilieu. Bij hen wordt het onderwerp legalisering van cocaïne nooit besproken. “Dat kunnen ze zich niet voorstellen, dat de overheid of een bedrijf die handel zou overnemen. Ze zullen denken: die weten niet eens hoe dat moet?”

Maar hij verwacht dat het vrijgeven van de harddrug wel degelijk zou kunnen leiden tot minder criminaliteit. De voormalige dealer denkt dat de cokecriminelen een slag toegebracht kan worden door de verkoop te regelen. “Waarom zouden criminelen nog maar een brokje coke verkopen als de Nederlandse overheid of commerciële partijen dat voor een fractie van de prijs zouden doen?”

Dan kunnen ze niet meer concurreren, redeneert hij. “Want drugscriminelen moeten natuurlijk behoorlijk investeren in productie en transport, en risico’s nemen met die steeds hoger wordende gevangenisstraffen. Als het verschil in marge voor de georganiseerde misdaad wegvalt, wordt de handel minder aantrekkelijk.”

Een ander voordeel is volgens hem dat je een schoon en zuiver product krijgt. “Dat is dan niet meer versneden met allerlei rotzooi, want het wordt dan gemaakt door professionele chemici.” Ten slotte zal het de staatskas spekken. “Het zal veel belastinggeld opbrengen.”

Hoe het nu gaat, faalt het beleid in elk geval, vindt Youssef. “Ik zie 15-jarige jongens al best hoog in die cokehandel zitten, terwijl er 18-jarigen zijn die al volwaardig meedraaien in die drugsbusiness. Dat is niet oké.”

Hij denkt niet dat de hele handel in het witte poeder zal worden uitgebannen. Net als bij cannabis zal er volgens hem een zwarte markt naast blijven bestaan. “Nieuwe, legale partijen stappen in een markt waarin de kaarten al geschud zijn. De criminelen zullen verbolgen zijn dat hun brood uit de mond gestoten wordt. Misschien gooien zij hun prijzen ook wel omlaag, of proberen ze hun illegale product te verkopen via die legale verkooppunten.”

Karel:‘Als de minister zegt dat ze tien jaar nodig heeft om de drugscriminaliteit onder controle te krijgen, dan zeg ik: dat is stoere taal, dat lukt nooit’

Even naar de apotheek?

Karel denkt dat legalisering van cocaïne een oplossing kan brengen voor het probleem van de georganiseerde drugscriminaliteit. “Misschien niet helemaal, maar het zal er toch beter op worden als je je grammetje gewoon bij de apotheek kan halen. Het klinkt misschien gek dat het lijntje daar straks gewoon verkrijgbaar zou zijn. Maar dat zijn slaappillen toch ook, of antidepressiva?”

Het gebruik is volgens Karel misschien niet helemaal goed te keuren. Maar hij wijst erop wat de gevolgen van het verbod nu zijn. “Corruptie, zware criminaliteit, tot moorden aan toe. Noem het hele rijtje maar op.” Zolang cocaïne illegaal is blijft de prijs hoog, denkt Karel, waardoor het interessant is om het uit te voeren. “Criminelen zullen de overheid daarin altijd een stapje voor blijven. Als de minister van Justitie zegt dat ze tien jaar nodig heeft om de drugscriminaliteit weer onder controle te krijgen, dan zeg ik: dat is stoere taal, dat lukt nooit.”

Youssef stelt zich voor dat er legale verkooppunten voor cocaïne komen. “Die noemen we dan cocashops, naar het voorbeeld van de coffeeshop. Daar moet je dan maximaal 2 gram kunnen kopen. Niet meer, anders faciliteer je de grootschalige dealers weer.”

Hij ziet wel hoe de cocashops met hetzelfde probleem als de coffeeshops te maken zullen krijgen. “Mensen uit de hele wereld zullen naar Amsterdam komen om het spul te kopen. Het zou dus Europees geregeld moeten worden, of in ieder geval in de Benelux-landen.”

Ook Karel vindt dat Nederland cocaïne niet in z’n eentje zou moeten willen legaliseren. “Hoewel softdrugs, nadat wij het voorbeeld hebben gegeven, in anderen landen toch ook zijn toegestaan?”

Er kan volgens hem op zijn minst mee worden geëxperimenteerd. “Dat doet de politiek wel op meer gebieden. Destijds waren er ook protesten tegen het gebruik van methadon om junkies van de heroïne af te laten komen. Dat heeft uiteindelijk voor die groep wel gewerkt. In de jaren 90 heeft minister Borst (D66) van Volksgezondheid het testen van de kwaliteit van ecstasy goedgekeurd. Zij was nota bene een arts.”

Frans: ‘Misschien stappen criminelen dan wel over op de diamantsmokkel of de wapenhandel. Het gaat ze domweg om het geld dat ze kunnen verdienen, met de minste moeite’

Ander verdienmodel

Maar zelfs als je coke internationaal zou legaliseren, dan zoeken criminelen wel weer een ander verdienmodel op, denkt Frans.“Criminelen zijn creatief. Zij zullen altijd de grens opzoeken van de mogelijkheden. Het zal altijd om de ene of de andere drug gaan. Cocaïne is niet de enige soort. Het is bij deze mensen meer de mentaliteit die ze stuurt. Het is maar wat ze toevallig het meeste oplevert. Misschien gaan ze wel in de diamantsmokkel, of stappen ze over op de wapenhandel. Het gaat ze domweg om de hoeveelheid geld die ze kunnen verdienen, met de minste moeite.”

Peter R. de Vries: ‘De war on drugs is verloren’ 

De bekendste misdaadverslaggever van Nederland ging weer eens tegen de stroom in met zijn mening. In januari 2020 schaarde hij zich achter een pleidooi voor drugslegalisering van D66 en enkele onderzoekers van de Jellinek-verslavingszorginstantie. Het was de hoogste tijd dat we het over een andere boeg gooiden met onze aanpak van de drugsmisdaad, vond De Vries. “Ik ben voor legalisering omdat het drugsbeleid tot nog toe een faliekante, peperdure mislukking is geweest die miljarden heeft gekost en die ons alleen maar ellende heeft opgeleverd.”

Zoals gebruikelijk beriep hij zich hierbij op zijn decennialange ervaring als misdaadverslaggever. “Al die tijd volg ik het antidrugsbeleid. En als we een conclusie kunnen trekken, is die dat de war on drugs al lang geleden verloren is. Het heeft niks opgebracht en alleen maar geleid tot volle gevangenissen en een verstopte rechtspraak. Terwijl er op iedere hoek van de straat nog volop drugs te krijgen zijn. We doen ieder jaar recordvangsten in de havens aan cocaïne, en toch maakt dat helemaal niks uit. We hebben te maken met een enorme vraag in de wereld, en die leidt tot dit aanbod.”

De Vries pleitte daarom voor het regelen van de verkoop van drugs, door de beleidsmakers regulering genoemd. “Begin bijvoorbeeld bij het vrijgeven van xtc. Want 98 procent van alle doden vallen door sigaretten en alcohol. Maar 2 procent door drugs. En daarvan zelfs maar een klein deel door het gebruik van xtc.”

De Vries voorspelde in de uitzending dat er met het huidige beleid helemaal niets zal veranderen. “Over vijf jaar hebben we hetzelfde probleem.”

Ruim een jaar later werd hij om het leven gebracht in de steeds gewelddadiger wordende drugsoorlog. Waardoor zijn pleidooi voor legalisering nu niet meer wordt gehoord.

Waarom wel/niet legaliseren?

Argumenten voor:

- Criminelen worden buitenspel gezet. Zij kunnen niet meer aan de productie en de handel verdienen. Politie en justitie kunnen hun aandacht op andere zaken richten, die nu op de plank blijven liggen. Zoals verkrachtingszaken.

- Er zal minder zwart geld in de economie terechtkomen. En minder corruptie ontstaan. Bijvoorbeeld van douaniers die geld aannemen om de criminelen te helpen smokkelen in de havens.

– Er komt een einde aan een oorlog tegen drugs. Er vallen onnodig veel doden door de gewelddadige strijd tegen de drugsmisdaad. Daarnaast brengen duizenden mensen jarenlang door in gevangenissen.

– Het verbod op drugs heeft er niet voor gezorgd dat er minder drugs op de markt komen. De beschikbaarheid is nog nooit zo groot geweest, en de prijzen gaan ondanks de inbeslagnames door de politie nauwelijks omhoog. Dat komt doordat er steeds meer geld met drugs te verdienen valt en het aanbod daarom groter wordt.

– Legaliseren is beter voor de volksgezondheid. Je kunt de productie, het vervoer, het bezit en de verkoop beter regelen. Ook kan er een leeftijdsgrens voor de verkoop worden gesteld en kan er voorlichting worden gegeven. De overheid kan ook voorkomen dat er slechte drugs op de markt komen. En ze kan verdienen aan de verkoop ervan via accijns en belasting. Alcohol en tabak zijn onder aan de streep voor de bevolking schadelijker.

Argumenten tegen:

– Tegenstanders geloven niet dat legalisering zal leiden tot minder drugsmisdaad. Zij zeggen dat de criminelen dan andere manieren zullen zoeken om geld te verdienen, zoals mensensmokkel, orgaanhandel of milieucriminaliteit.

– Drugs veroorzaken veel schade en leiden tot geweld. Mensen kunnen niet omgaan met drugs, ze moeten ook tegen zichzelf in bescherming worden genomen. Tegenstanders zijn ook bang dat als alle drugs legaal worden de stap van softdrugs naar harddrugs zo gemaakt is. Het kan ook leiden tot verslaving.

– Criminelen moet je juist harder aanpakken, in plaats van hun handel legaal te maken. Op langere termijn is de war on drugs te winnen. Bijvoorbeeld door veel meer achter crimineel vermogen aan te gaan, of door het opheffen van het bankgeheim in belastingparadijzen. Ook kunnen drugsbaronnen beter worden aangepakt door de politie internationaal samen te laten werken. Zo is ook Ridouan T. uiteindelijk aangehouden.

– Sommige deskundigen denken dat het legaliseren van drugs een luchtkasteel is, omdat de drugsbendes zich hun miljardenomzetten niet zullen laten afnemen, waardoor het geweld alleen maar weer zal toenemen.

Vrije coke in het land van Escobar?

Uitgerekend in het land van de voormalige drugsbaron Pablo Escobar gaan er stemmen op om cocaïne te legaliseren. Er ligt in Colombia al een tijd een wetsvoorstel dat legalisering mogelijk zou moeten maken.

De reden hiervoor is dat de cocaïneproductie maar niet daalt, en dat er inmiddels een half miljoen doden zijn gevallen in de drugsoorlog in het land. Daarbij gaat het om geweld tussen de drugsorganisaties zelf, van guerrillabewegingen, of tegen of door de overheid.

Lang is geprobeerd om de oogst van coca te vernietigen, door vliegtuigjes gif over de plantages te laten spuiten. Dit bleek de productie niet te verminderen en veroorzaakte gezondheidsproblemen bij de boeren.

Per jaar wordt er vanuit Colombia zo’n 1800 ton coke het land uit gesmokkeld. Dat is 90 procent van de totale productie. Vorig jaar was er zelfs een recordopbrengst van coca in het land. Tijdens een eerder bezoek van burgemeester Achmed Aboutaleb (PvdA) van Rotterdam aan het land verzuchtte een hoge Colombiaanse militair: “Misschien is legalisering het enige wat het drugsgeweld in ons land nog kan stoppen.”

Het wetsvoorstel dat voorligt, van een groene politicus, houdt in dat de Colombiaanse overheid de hele oogst aan coca in het land zelf opkoopt. Die is dan bestemd voor distributie aan mensen in het land die het nodig hebben als medicijn. Cocaïne is al legaal in het land.

De nieuwe, linkse Colombiaanse president leek zich voor de laatste verkiezingen uit te spreken voor legalisering van de productie. Inmiddels heeft hij zijn stem weer teruggetrokken. Waarschijnlijk onder druk van de Amerikaanse overheid. Die is inmiddels in het land zelf aanwezig met apparatuur om containers die naar de VS op weg zijn, zelf te controleren op de aanwezigheid van het witte poeder.

De Amerikanen hebben als strategie om de prijs van coke door de inbeslagnames te laten stijgen, zodat gebruikers er minder van kopen. Tegenstanders van die strategie zeggen dat dit er alleen maar toe leidt dat de cokehandelaren nog meer verdienen aan hun product. Het maakt ze niet uit hoeveel coke er in beslag wordt genomen. Ze komen gewoon met nieuwe ladingen.

Is vrijgeven borrelpraat?

De Amsterdamse GroenLinks-burgemeester ligt geregeld onder vuur. Ook als het gaat om drugsbeleid is Femke Halsema vooruitstrevend. Of wellicht naïef? In 2022 verraste zij ministers tijdens een bijeenkomst in de hoofdstad met haar uitspraken over een Europees drugsbeleid. “Om eerlijk te zijn ben ik ervan overtuigd dat het beste voor onze landen is om cocaïne te legaliseren en de markt hiervoor te reguleren,” liet ze de deelnemers weten. “De inbeslagnames hebben alleen maar geleid tot meer spanning en schulden bij criminelen. Dat heeft geleid tot meer zwart geld en meer schietpartijen.”

Minister Dilan Yeşilgöz van Justitie (VVD) haalde niet lang daarna uit naar burgemeester Halsema. “De discussie over het legaliseren van harddrugs is leuk voor bij de borrel. Ik heb geen tijd voor dit soort filosofische discussies. Ik ben niet bezig met een oorlog tegen drugs, maar met een oorlog tegen drugscriminelen.”