Moordjaar 2022: 128 moorden gepleegd, Rotterdam killerhoofdstad

Moordjaar 2022: dit zijn de trends

In 2022 zijn in Nederland 127 mensen vermoord. Dat wil zeggen: tot en met 27 december. Het kunnen er dus meer zijn. Ook al omdat sommige mensen nog zoek zijn en mogelijk slachtoffer van moord of doodslag zijn geworden.

Het kunnen er ook minder zijn: in een relatief groot aantal zaken is nog niet duidelijk of er sprake is van een misdrijf. Zo is nog niet duidelijk of de transvrouw die in januari in een hotelkamer werd aangetroffen is overleden aan de wurggreep die haar vriend op haar toepaste of aan een overdosis drugs. En ook is nog niet altijd duidelijk of er sprake is van moord of doodslag dan wel mishandeling, dood door schuld of een ongeluk.

Die 127, dat zijn er minder dan de 154 van 2017 en meer dan de 105 van 2018. Maar weer meer dan de 121 van 2021.

Onder die 127 slachtoffers zijn 82 mannen en 45 vrouwen – en dat is zo ongeveer de jaarlijkse verdeling: een derde van het aantal slachtoffers is vrouw (gemiddeld worden sinds 2015 41 vrouwen per jaar vermoord).

Maar door wie zijn die 45 vrouwen vermoord?

Volgens de makers van de documentaire Femicide (BNNVARA, december 2022) worden vrouwen ‘vrijwel altijd’ door hun partner of ex-partner vermoord. Maar dat is voor 2022 al niet juist: van de 45 werden er 28 door hun partner of ex-partner vermoord. En voor de jaren daarvoor klopt het ook niet.

En dus hoeft ook de tweede stelling van de makers niet waar te zijn: dat in Nederland relatief meer mannen hun echtgenote of vriendin vermoorden dan elders in Europa.

In twee van die 28 zaken doodde de partner overigens ook een kind. Hun eigen kind.

Het aantal daders van moord en doodslag dat na de daad zelfmoord pleegt, is met veertien hoog, zeker relatief. Maar ook absoluut is het hoog: in slechts één jaar deze eeuw pleegden meer mannen zelfmoord. In vrijwel alle gevallen zijn het mannen die zelfmoord plegen nadat ze hun (vrouwelijke) partner hebben vermoord. In één zaak schoot een man zichzelf dood nadat hij zijn broer had vermoord.

Opvallend ook weer het hoge aantal moorden in woningen die per (kleine) kamer worden verhuurd, vooral aan arbeidsmigranten, kansarmen en psychiatrisch patiënten. Deze categorie maakt inmiddels al meer dan 10 procent van het totale aantal moorden uit.

Ook opvallend: het aantal jongeren tot 18 jaar dat in 2022 een moord pleegde: zeven (kunnen er acht worden, maar ook zes).

Moordstad 2022 is Rotterdam, met twaalf moorden. Amsterdam telt tien zaken, Den Haag vier en Utrecht één. Ook Almere springt er met drie eruit.

Moordprovincie is Zuid-Holland, met 29; tegenover Noord-Holland met 21. De regio rond Rotterdam is nu eenmaal moorddadiger dan die rond Amsterdam. Brabant is derde met twintig, en Limburg vierde met veertien slachtoffers.

In het noorden heerst rust. Maar zes voor Zeeland is dan weer hoog.

Zaak 1: 'Sigaretten. Of 50 euro

Het is kort voor 12.00 uur op 9 januari 2022 als de 17-jarige Tim van der Steen de deur van zijn ouderlijke woning achter zich dichttrekt. Hij heeft een afspraak om bij een vriend in de wijk Dauwendaele in Middelburg te gamen en lol te hebben. Korte tijd later ligt hij zwaargewond op een grasveldje naast fietspad de Overloper. Als hij eindelijk wordt gevonden, heeft hij al veel bloed verloren. Drie dagen later overlijdt hij in het ziekenhuis.

De politie houdt twee jongens van 15 en 16 aan. Het zijn broers, beiden al uit huis geplaatst. De jongste woont in Steenbergen, de oudste in Rilland. Ze worden aangehouden in de woning van hun moeder, die in Dauwendaele woont – vlak bij de plek waar Tim van der Steen is neergestoken. Want dat is hij, neergestoken. Door de 16-jarige.

En waarom? Een pakje sigaretten, denkt een vriend van Tim. Een pakje sigaretten dat hij nog niet heeft terugbetaald. Een ander houdt het op 50 euro. Tim zou een schuld van 50 euro bij iemand hebben.

Tijdens de rechtszaak blijkt dat het om 50 euro ging. Maar ook weer niet. Want de daders hebben dat geldbedrag al afgeschreven als ze die ochtend een mes bij zich steken en op pad gaan. Hun besluit staat vast: Tim van der Steen moet sterven, hoe dan ook. Ze steken hem zeventien keer in zij, rug en hals.

In principe worden jonge verdachten volgens het jeugdrecht berecht, maar de rechtbank kan daarvan afwijken en het volwassenenrecht toepassen op 16- en 17-jarigen. Het Openbaar Ministerie vindt dat de oudste dader inderdaad als volwassene moet worden berecht (want moord, geen doodslag) en eist twaalf jaar en tbs. Maar deze rechtbank gaat daar niet in mee: twee jaar jeugddetentie en jeugd-tbs, de maximale straf in het jeugdrecht. De jongste krijgt één jaar en tbs. Het Openbaar Ministerie gaat wat de oudste betreft in hoger beroep.

Tijdens de zitting blijkt overigens dat de oudste dader de vriend is met wie Tim had afgesproken. Om te gamen en lol te maken.

Het jaar eindigt met een tweede ‘Tim’. Alleen heet hij Dani. De 14-jarige jongen wordt in Hoorn neergestoken door een medeleerling en overlijdt een paar dagen later. De eerste zitting in deze zaak staat gepland voor februari 2023.

Wanneer is een moord een liquidatie?

In 1893 schieten leden van de Bende van Oss wachtmeester der Marechaussee Geraard Hoekman vanuit een hinderlaag dood, omdat hij te dicht bij de oplossing komt van enkele door de bende gepleegde misdrijven.

Een zuivere liquidatie, zult u zeggen. Maar volgens de definitie die de politie tot ver in de jaren 90 van de vorige eeuw hanteerde, was de moord op wachtmeester Hoekman geen liquidatie omdat het slachtoffer in die definitie ook een crimineel moest zijn – en dat was wachtmeester Hoekman niet.

Als die definitie nu nog zou gelden, dan zijn de broer van de kroongetuige, de advocaat en de journalist ook niet geliquideerd. Net als al die onschuldige slachtoffers van fatale persoonsverwisselingen.

Hoeveel liquidaties er worden gepleegd, is nooit met zekerheid te zeggen. Is bankmedewerker Glenn Crawfurd in 1995 in Almere geliquideerd of werd hij slachtoffer van minnenijd? Zo vaak worden bankmedewerkers immers niet doodgeschoten, laat staan geliquideerd.

Maar het gerucht gaat dat hij bij een mislukte cocaïnedeal betrokken is. Bovendien: naast bankmedewerker is Crawford sportschoolhouder. En sportschoolhouders… De politie weet het domweg niet.

Andersom kan ook, dat een schietpartij in de onderwereld onterecht als een liquidatie wordt gezien. Want laten we wel wezen, die Klaas Bruinsma (1991) is niet geliquideerd, maar na een ordinaire caféruzie door Martin Hoogland doodgeschoten. Een liquidatie is altijd gepland. Hoogland had niets gepland. De moord op hem daarentegen (2004) is een klassieke liquidatie.

Toch zijn wel cijfers te geven. Tot 1969 niet één liquidatie. Niet in Amsterdam en niet in de rest van het land. In 1985 zijn het er al vijf, tien jaar later tussen de 30 en 35. Daarna daalt het aantal weer. En tegenwoordig is het zelfs ‘rustig’.

Zaak 2: 'Papa, niet doen!'

17 januari 2022. Het is maandagochtend, even voor 9.30 uur als Rachel en haar 7-jarige dochtertje aankomen bij hun huis in de Schoolstraat te Abbenbroek. Ze willen wat kleren ophalen. Eerder hebben ze het huis verlaten omdat de ex van Rachel de sleutel van haar woning niet wil teruggeven. En ze zijn bang. Voor hem. Want hij is suïcidaal. En niet van het type dat alleen uit het leven stapt. Meer van het type: als ik je niet kan krijgen, krijgt niemand je.

Plots horen omwonenden het dochtertje van Rachel gillen en schreeuwen. Ze smeekt: “Papa, niet doen!”

Maar papa doet het. Rovilliën R. (33) steekt Rachel met een mes dood. De 30-jarige stewardess van de KLM sterft op de stoep voor haar huis.

Rovilliën R. vlucht. Hij rijdt naar de Hartelbrug bij Spijkenisse, over de A15. Daar heeft hij eerder op gestaan. Ook toen wilde hij zelfmoord plegen. Maar deed het niet.

Nu springt hij wel.

Mannen kunnen een paar redenen hebben om hun partner te vermoorden, veruit de belangrijkste is: zij wil hem verlaten. Of heeft hem al verlaten en weigert terug te komen. Dan slaan bij sommige mannen de stoppen door.

Zo ook bij Rovilliën. Rachel wilde niet met hem verder. Dat heeft ze hem meermaals duidelijk gemaakt. Nog de dag voor de fatale dag. Buurtbewoners zien dan vier politieauto’s de straat in rijden; de agenten stoppen voor de deur van Rachel. Ze proberen met Rovilliën te praten, maar die wil de sleutel van de woning van Rachel nog steeds niet teruggeven. Daarom slapen Rachel en haar dochtertje die nacht elders. Uit angst. De volgende ochtend gaan ze toch snel kleren ophalen. Op beelden van camera’s is te zien dat Rovilliën plots opduikt, zijn ex van achteren bij haar nek grijpt, op de grond duwt, slaat en vervolgens een mes uit zijn trainingsbroek haalt. En haar steekt. Meermaals.

Daarna rijdt hij dus naar de Hartelbrug en springt. Hij belandt op het wegdek en wordt nog aangereden door een auto. Maar wat hij niet wil, gebeurt: hij overleeft. En zo wordt Rovilliën R. níet de vijftiende in 2022 die zelfmoord pleegt na iemand vermoord te hebben.

Zijn advocaat meldt nu dat het allemaal de schuld is van de gezondheidszorg. Omdat Rovilliën suïcidaal is, had hij hulp moeten krijgen. Maar die kreeg hij niet. Rovilliën zelf houdt het erop dat hij het niet gedaan kán hebben.

De zaak moet inhoudelijk nog behandeld worden.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.