Moorddossier: de Paskamermoord

Op het adres Westzijde 84 in Zaandam staat al sinds jaar en dag een pandje waarvoor een toerist onmiddellijk zijn fotocamera tevoorschijn haalt. Het is zo’n kenmerkend Zaans huisje, opgetrokken uit groen geschilderd hout en met een klokvormige gevel. In het pand is een optiek gevestigd met een naam die bij menig voorbijganger een glimlach zal ontlokken. “Tot Ziens,” zo staat op de pui te lezen. Grappig gevonden. Maar 38 jaar geleden viel op dit adres helemaal niets te lachen. Want het was hier waar op vrijdag 30 november 1984 de 21-jarige verkoopster Sandra van Raalten werd vermoord.

In dat jaar is op nummer 84 boetiek Manouk gevestigd, een bescheiden zaakje waar maar zo af en toe een klant binnenloopt. Het is die vrijdag even na 11.15 uur als een vrouw nietsvermoedend de winkel binnenloopt. Het is stil in de zaak. De vrouw verwacht dat er elk moment een verkoopster tevoorschijn zal komen, maar er gebeurt helemaal niets. Vreemd is ook dat de winkelverlichting uit is, terwijl de boetiek al een paar uur open is. De klant loopt wat verder de zaak in en wordt dan geconfronteerd met een tafereel dat ze nooit meer van haar netvlies zou krijgen. In een van de paskamers ligt op de grond een jonge vrouw. Ze is aan handen en voeten vastgebonden en om haar mond is een zakdoek geknoopt. Totaal ontredderd vlucht de vrouw naar buiten om hulp te zoeken.

Met een naburige winkelier keert ze even later terug in de boetiek. De man durft het tafereel van dichterbij te bekijken en ook hij raakt behoorlijk van slag door wat hij aantreft. De hals van de jonge vrouw is doorgesneden en ook op andere plekken op het lichaam zijn verwondingen te zien. Onder het lichaam ligt een kledingstuk uit de winkelvoorraad. Het is een bloedbad. De spetters zitten tot anderhalve meter op het pashokje. De man haast zich de winkel uit om de politie te alarmeren.

Die is er snel, samen met een ambulance, al kan die niets meer uitrichten. In de wijk is de consternatie groot om deze moord op klaarlichte dag. Veel mensen kennen de boetiek en de knappe jonge verkoopster. Buurtbewoners verzamelen zich op straat en kijken ontdaan toe. Als even later de plaats delict tot in de wijde omgeving is afgezet, begint de recherche aan het sporen- en getuigenonderzoek. Binnen wordt duidelijk dat Sandra met repen stof die uit het paskamergordijn zijn gesneden is vastgebonden. De keel is tot aan de nekwervels ingesneden, dus het was de dader er echt om te doen geweest om de hulpeloze verkoopster te doden. Voor een beroving was het wel héél extreem geweld, zo redeneert de recherche, wellicht was er toch iets anders gebeurd. Iets persoonlijks, een haatmisdrijf of iets dergelijks, gepleegd door iemand die Sandra kende.

Man met donker haar 

Bij het onderzoek buiten worden enkele getuigen gevonden. Een vrouw die aan de Herengracht woont, net om de hoek van de Westzijde, vertelt dat ze tijdens het ramen lappen twee verdachte mannen heeft gezien. Ze waren die ochtend uit de richting van de boetiek aan komen lopen, een van de mannen had zijn handen in haar emmertje water gewassen, waarna de twee in de richting van het station waren doorgelopen. Een andere getuige meldt dat ze die ochtend de boetiek had bezocht en door een man met donker haar was weggestuurd. De recherche noteert het allemaal, maar het is wel duidelijk dat deze gruwelijke moord om meer inzet vraagt. Want echt concrete aanwijzingen richting de dader zijn er niet. Het leidt tot het bijeenroepen van een Recherche Bijstandsteam (RBT), samengesteld uit zo’n dertig ervaren rechercheurs uit de regio Noord-Holland.

Een van de eerste vragen die het team zich stelt luidt: wie is het slachtoffer? Hoe stond ze bekend en is er in haar leven iets gebeurd dat de moord kan verklaren? Uit gesprekken met vrienden en familie komt Sandra van Raalten naar voren als een vriendelijke en levenslustige jonge vrouw. Ze was de knappe, jonge dochter van gescheiden ouders en woonde in een flatje aan de Panneroodstraat, op zo’n vijftien minuten lopen van de boetiek. Sandra stond alleen in de zaak en had het er wel een beetje gezien. Liever zou ze ooit zelf een kledingzaak beginnen. Verder was ze al een tijd gelukkig met de HFC Haarlem-voetballer Luc Nijholt, met wie ze inmiddels was verloofd. Sandra droomde ervan om met hem te trouwen en een gezin te stichten.

Uit niets blijkt dat Sandra conflicten had die de moord zouden kunnen verklaren. Maar als knappe jonge vrouw had ze wel veel aandacht van mannen en dat ging niet altijd even subtiel. Zo werd ze regelmatig gebeld door een hijger, die haar naam wist en informeerde naar het ondergoed dat ze op zo’n moment droeg. En ook kwam er af en toe een Libanese man in de zaak, die tot Sandra’s ergernis uren bleef hangen. Het lijken interessante onderzoekspunten, maar het brengt het RBT geen stap dichter bij de dader. Dat geldt ook voor een ander spoor naar een zekere Kemal Erol, een heroïnejunk die in beeld komt omdat hij bekendstaat als iemand die regelmatig met geweld kledingwinkels berooft. De politie in Amsterdam blijkt na een vechtpartij aan de Amsterdamse Zeedijk een mes bij deze Erol in beslag te hebben genomen, dat inmiddels bij het Gerechtelijk Laboratorium in Rijswijk ligt.

Fietsenmaker Rob

In de periode na de moord worden tientallen mensen gehoord, maar tot resultaten leidt het allemaal niet. Tot ongenoegen van de plaatselijke bevolking, want zolang de dader vrij rondloopt is er de angst dat hij opnieuw zal toeslaan. Juist als de recherche overweegt het onderzoek te staken vindt er een reorganisatie plaats in het gemeentepolitiekorps van Zaandam. De nieuwe leiding besluit de zaak een doorstart te geven, waarbij het dossier nog eens goed wordt bekeken. En daarbij komt één naam nadrukkelijk naar voren; fietsenmaker Rob van Zaane. De 33-jarige man past helemaal in het plaatje, zo lijkt het.

Inzoomend op deze man komt allereerst vast te staan dat hij en zijn vrouw bevriend waren met Sandra en haar verloofde Luc Nijholt. De avond voor de moord hadden ze zelfs nog met elkaar gegeten. De recherche besluit het stel nader te horen en dan komen er opmerkelijke zaken aan het licht. Zo is Robs vrouw op zich wel tevreden met het huwelijk, maar is ze minder te spreken over ‘al het andere’. Op doorvragen van de verhoorders vertelt de vrouw dat Rob een sterke voorkeur heeft voor sadomasochistische seks. De rechercheurs spitsen hun oren. Vooral als de vrouw eraan toevoegt dat iemand een bijzondere uitspraak van Rob schijnt te hebben opgevangen. Iets als ‘ze is erop ingegaan, toen ben ik weggereden met de auto, omdat ze me zou herkennen’.

Heeft de recherche eindelijk een spoor te pakken? Is deze Rob van Zaane de man achter de gruwelmoord op Sandra? Het is geen vraag meer voor de recherche, maar eerder een overtuiging. Eigenlijk is het alleen nog een kwestie van de puntjes op de i zetten. Alles is nu gericht op de fietsenmaker met zijn sm-voorkeur; eventuele andere verdachten of alternatieve scenario’s worden achteloos terzijde geschoven.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle. Moorddossier over de Paskamermoord is terug te zien via kijk.nl.