Lijken in de podcast: het geheim achter een goed misdaadverhaal

Ivar Penris, maker van De Deventer Moordzaak

‘Zonder podcastkenner was het niets geworden’

Ivar Penris is redacteur bij Dagblad de Stentor, dat een indrukwekkende podcast heeft gemaakt:

De Deventer Moordzaak. Was dit zijn idee, of heeft iemand anders bij de krant bedacht dat de moord op de 60-jarige weduwe Jacqueline Wittenberg in september 1999 hernieuwde aandacht verdiende?

“Het zat net iets anders,” zegt de journalist. “In mei 2019 is onze redactiechef Carin Smolders hier in Deventer begonnen. Zij liet zich door collega’s op de fiets door het verspreidingsgebied rondleiden en dan moest iedereen aan de hand van zijn expertise vertellen wat er in de stad te zien was. De collega van de criminaliteit zei op de Zwolseweg: Hier is destijds de weduwe Witteberg vermoord, in die villa. Toen zei Carin: Heb je daar weleens aangebeld? Nou, nee dus. En ja, het was twintig jaar geleden gebeurd, dus niet meer actueel. Misschien is een keer aanbellen wel een mooi begin van een podcast, zei Carin. En dan vragen we of de nieuwe bewoner weet dat er hier iemand is vermoord. Toen zijn we gaan nadenken, broeden en is de podcast geboren.”

Penris viel met de neus in de boter.

Hij was net aangenomen bij de krant toen het hele idee ontstond om een podcast over de geruchtmakende moordzaak te maken.

“Het toeval wilde dat ik net terug van vakantie was en daar het boek De Deventer Moordzaak van Bas Haan had gelezen. Ik ging bij een krant in Deventer werken dus leek me dit wel een goede voorbereiding. Toen ze op de redactie vroegen of ik wat van de Deventer moordzaak af wist, kon ik vertellen dat ik net dat boek uit had. Uiteindelijk zijn we er met vier mensen aan begonnen en hebben we veel mensen geïnterviewd die zijdelings of direct iets met de zaak te maken hadden.”

Momentum

De vraag is: wat voegt een podcast over een moordzaak toe als er al zoveel over is geschreven en gezegd, een boek op de markt is en een film is gemaakt? En waarom twintig jaar na dato? “Er was al heel lang niet over de zaak geschreven,” aldus Penris. “En er zijn allemaal jonge mensen in de stad komen wonen of hier opgegroeid, die de zaak eigenlijk niet kennen. En het was een mooi moment: precies twintig jaar na dato. Daar kwam bij dat er net voor die tijd een herzieningsverzoek was gedaan door advocaat Geert-Jan Knoops en dat de film eraan zat te komen. Al met al hét momentum om die oude zaak, die door dat verzoek van Knoops dus nog steeds loopt, en nog steeds tot de verbeelding spreekt, nieuw leven in te blazen. Want ja, iedereen die oud genoeg is kent het beeld wel dat Ernest Louwes in de rechtszaal begint te schreeuwen en tegen de grond geduwd wordt, terwijl hij zich probeert vrij te worstelen. Die mensen willen het hele verhaal nog eens horen, met alle feiten en cijfers en nieuwe meningen. Daarbij hadden we de mazzel dat we ook een leuk primeurtje wisten te scoren. We gin gen advocaat-generaal Diederik Aben van de Hoge Raad interviewen over het verzoek van Knoops en die vertelde tussen neus en lippen door dat de Raad een coldcaseteam op de zaak gezet had om het nog eens helemaal van A tot Z met een frisse blik te bekijken.

Dat hebben we, in aanloop naar de podcast, in de krant gezet en het was meteen groot nieuws. Alle media doken er bovenop en dat betekende meteen veel aandacht voor de podcast.”

‘Misschien is een keer aanbellen bij de villa waar de weduwe Wittenberg is vermoord wel een mooi begin van een podcast’

Spannend sfeertje

Penris is schrijvend journalist. Hij interviewt en schrijft een verhaal. Nu moest het allemaal ‘audio’ gedaan worden. Maar kan iedereen dat? “Nee, dat moet je echt leren. Wij hebben er ook een professionele podcastmaker bijgehaald, die ons journalisten, die uitgaan van nieuws en alles wat nieuws is als eerste opschrijven, te begeleiden. Ik vraag me echt af of we dit zonder hem hadden gekund. Om een voorbeeld te noemen: ik belde met Knoops en een gewichtige, bombastische stem op een antwoordbandje zei: You have reached Knoops làààw office in Eèèèmsterdèèèm. Die jongen zei: Daar beginnen we mee. Daar zouden wij nooit op gekomen zijn, maar in een podcast kun je heel veel doen met ogenschijnlijk onbelangrijke details, die wel een spannend sfeertje oproepen. Onze chef Carin heeft ook vaak bij de montage gezeten en geroepen: dát moeten doen en dáár moeten we wat mee. Nee, nee, nee, zei de pod-cast-specialist dan, eerst opbouwen, rustig aan. Dat is een heel andere verteltechniek dan wij gewend zijn. In een podcast kun je veel meer emotie kwijt dan in de krant.”

En hoeveel luisteraars hebben de makers van De Stentor inmiddels? “Ik geloof dat we rond de 800.000 downloads zitten. Ik kan er 100.000 naast zitten.” En is de krant er ook rijk van geworden? Penris lacht. “Het is vooral leuk om te doen en enorm leerzaam. Ik heb geen idee of de krant er iets aan verdiend heeft, ik ben gewoon in loondienst. Wij waren wel de eerste met een verhalende podcast bij uitgever DPG, nu is er een complete podcastafdeling. En het was gewoon mooi om allerlei nieuwe meningen te horen. Het is ook zó’n bijzondere zaak. Het bewijs rámmelde niet, het deugde echt voor geen meter. Er werd een mes gevonden dat niet het moordwapen was, terwijl Louwes er wel op veroordeeld was. In de hogere beroepen kwam naar voren dat niets deugde, er klopte echt helemaal geen hout van. Inmiddels is Louwes na acht jaar cel op vrije voeten, maar hij wil gerehabiliteerd worden. Het is heel pijnlijk voor hem dat hij het altijd voor zijn kleinkinderen heeft willen verzwijgen dat hij veroordeeld was als moordenaar en in de cel heeft gezeten. Maar zij moesten in groep 8 een leuke opdracht doen: googel je naam en kijk wat je tegenkomt. Ja, die kinderen schrokken zich het leplazarus. Zo zie je maar, de zaak is oud, maar the story continues...”

Cas de Jong interviewt moordenaars voor Daders

‘Ik denk nooit: hij kan zo mijn strot doorsnijden’

Cas de Jong werkt als politiek journalist voor EenVandaag en is buitengewoon gefascineerd door de wereld van de misdaad. Hij maakt wel een héél gedurfde podcast: in Daders spreekt De Jong een-op-een met moordenaars, extbs’ers en andere zware criminelen. Waar komt zijn fascinatie vandaan? “Ik denk mede door mijn studie rechten, die ik ooit gedaan heb. En ja, ik heb altijd een fascinatie, misschien wel een obsessie, voor de slechte kant van de mens gehad. Ik ben me in die materie gaan verdiepen en heb af en toe voor EenVandaag een justitieklus gedaan en toen heb ik een aantal van deze mensen gesproken. En dan heb ik het over tbs’ers, veroordeelde moordenaars. Die wilden voor de camera niets zeggen, maar ik dacht: misschien zijn ze wel te verleiden voor een podcast waarin ze niet herkenbaar zouden zijn. Ik heb deze podcast tijdens mijn vakantiedagen gemaakt, in de vrije uren die ik had, want ik werk gewoon fulltime.”

Je moet maar durven. Even een zware crimineel bellen, of hij zin heeft in een interview. Een crimineel die bijvoorbeeld zijn vrouw heeft afgeslacht of een kind vermoord... Vertoont Cas de Jong wellicht verschijnselen van levensmoeheid? “Zo reageren veel mensen. Ook op mijn redactie vroegen ze of ik dat niet doodeng vond.

Nou, nee dus. Als ik ze aan de lijn kreeg, had ik vaak al een voorgesprek met een advocaat gehad of was ik bij een lezing van ze geweest omdat ze een boek over hun leven hadden geschreven, dus ik heb nooit een enorme angst gehad ze te ontmoeten. Ik heb ook nooit gedacht: ik ga afspreken met iemand die ieder moment kan toeslaan of mijn strot gaat doorsnijden. Omdat ik ook wist dat ze hun daad hadden gepleegd onder heel specifieke omstandigheden en daar hebben ze heel lang voor vastgezeten. Ik dacht wel: ik wil bepaalde vragen stellen, die iets bij hen zou kunnen triggeren. Maar dat is nooit een beperking geweest, ik heb alles op de man af durven vragen.

Ik heb een interview gehad met Mike, die zijn vrouw op gruwelijke manier vermoord had. Dat is opgenomen in Hilversum en een collega van me trok wit weg toen hij hoorde wie er een paar meter verderop in het pand zat. Hij zei: Hou je hem alsjeblieft binnen in die kamer waar je zit? Er is dus een beeld, een perceptie van mensen die ze zien als loslopende beesten die ieder moment kunnen toeslaan. Maar dat is niet zo.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle.