25 zaken die u nog niet wist over Jaws en E.T.

1. Natuurlijk, Jaws (Engels voor kaken) is dé haaienfilm. De reden dat veel kijkers nog jarenlang een haaienfobie hadden en angstig het water instapten. Het klinkt daarom enorm tegenstrijdig, maar wie haaien wil zien, kan beter iets anders kijken. Het duurt liefst 1 uur en 21 minuten voordat er voor het eerst een haai door het beeld zwemt.

2. Ook in het vervolg van de film (uit 1975), dat is gebaseerd op het boek van Peter Benchley, is de haai amper te zien. Steven Spielberg is veel geprezen voor deze keuze, de verbeelding vergrootte immers de spanning. Maar dit was helemaal niet het plan. Voor de creatie die voor de haai gebruikt zou worden was een dominante rol gereserveerd, maar de robot weigerde vaak dienst. Spielberg kon daardoor niet anders dan inzetten op de suggestie. “Dat was een godsgeschenk,” vertelde Spielberg in gesprek met Ain’t It Cool News. “Zo moest ik meer op Alfred Hitchcock gaan lijken. Toen ik de haai niet onder controle kreeg, moest ik het hele script herschrijven. De film werd er veel beter van.”

3.De haperende techniek was tijdens de opnames dus nogal een issue. De bestuurbare haaien werden in elkaar geknutseld voor 250.000 dollar per stuk, maar ondanks dat stevige prijskaartje was daar geen succesgarantie bij inbegrepen. Bij de eerste filmpoging zonk het ontwerp naar de bodem. De kunsthaaien droegen op de set de bijnaam Bruce, naar Spielbergs advocaat, Bruce M. Ramer. Op momenten dat ze de regisseur frustreerden, noemde hij de beestjes bij een andere naam: De Grote Witte Drol.

4. Wie Bruce in levenden lijve wil bewonderen moet afreizen naar het Oscar-museum in Los Angeles (officiële naam: Academy of Motion Picture Arts and Sciences). Voor de duidelijkheid: we hebben het niet over de advocaat, maar over de kunsthaai. Voor de film zijn vier exemplaren gebruikt, drie waren gemaakt van rubber en bleken na de opnames te gehavend om te bewaren. De vierde was van glasvezel en heeft de productie wél overleefd. Deze Bruce werd ingezet bij de promotie van de film.

5. Tot 1990 was deze Bruce overigens te zien in de Universal Studios in Hollywood. Daar was de haai niet meer welkom, wellicht doordat die nogal wat ruimte in beslag neemt. Het dier is 7,5 meter lang en alleen al de kop weegt 200 kilo. Deze Bruce kwam terecht in een sloopbedrijf, maar de eigenaar besloot de opdracht niet uit te voeren. Hij bewaarde de haai in zijn bedrijf, tót de deuren in 2015 voorgoed op slot gingen. Hij doneerde de haai vervolgens aan het Oscar-museum.

6. Over Oscars gesproken: Jaws was goed voor drie stuks. Beste filmmontage, beste muziek en beste geluid. De film kreeg nog veel meer onderscheidingen, maar opmerkelijk genoeg viel Spielberg zelf niet in de prijzen.

7. Menemsha, Massachusetts, een vissersdorp in Martha’s Vineyard, doet in de film dienst als Amity Island. Daar was namelijk geen kust te zien en het water is niet te diep. De figuranten zijn voornamelijk lokale bewoners. Hun vergoeding? 64 dollar en eeuwige roem.

8. De locatie was dan wel zorgvuldig gekozen, toch werd de filmcrew keer op keer verrast door de natuur. De opnames duurden daardoor veel langer dan gepland. “Ik was naïef wat betreft de oceaan en Moeder Natuur,” erkende Spielberg decennia later. “Ik was een overmoedige filmmaker die dacht het te kunnen winnen van de elementen. Ik was te jong om te beseffen dat ik roekeloos bezig was door te eisen om te filmen in de Atlantische Oceaan en niet in een studio.” Maar spijt? Natuurlijk niet! “Ik zou het opnieuw zo doen. Het was de enige manier om het publiek de spanning te laten voelen van de drie mannen die probeerden te ontsnappen aan de grote witte haai.”

9. Iconisch moment in de film is de zogenaamde USS Indianapolisspeech van acteur Robert Shaw (Quint in de film). Maar de scène komt niet zonder slag of stoot op camera, de eerste poging mislukt faliekant. De andere personages hebben iets gedronken, Shaw vraagt Spielberg of hij ook twee drankjes achterover kan slaan, dat zou de scène flink ten goede komen. Spielberg zegt ja, maar ziet dat Shaw zich vervolgens niet meer op eigen kracht kan verplaatsen. Spielberg pakt zijn spullen. “Om twee uur ’s nachts ging de telefoon,” reconstrueerde Spielberg. “Het was Robert. Hij had een complete black-out en kon zich niets van de dag herinneren. Hij was in paniek en zei: Steven, zeg me alsjeblieft dat ik je niet in verlegenheid heb gebracht. Krijg ik nog een kans het over te doen? De volgende ochtend om half acht zat hij al klaar. Ik denk dat we alles in zo’n vier takes hebben gedaan. Het was een géweldige uitvoering.”

10. Drie jaar na de première, in 1978, komt Shaw om het leven. Tijdens een vakantie wordt hij getroffen door een hartaanval. Hij werd slechts 51 jaar.

11. In totaal zijn er vier Jaws-film gemaakt. Dan is er ook nog een stroming die Cruel Jaws (1995) als deel 5 beschouwt, maar feit is dat Spielberg het na de eerste film voor gezien hield. Hij had best een tweede deel willen maken, maar wilde niet nog eens maandenlang op de oceaan filmen. “Ik was er klaar mee. Het was zo’n vreselijke tijd tijdens die eerste film.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle.