De prijs van de pandjespooiers: 7 moorden in 5 maanden

De Irakees Bashar Fathallah is 66 als hij in februari van dit jaar bewusteloos wordt aangetroffen op zijn kamer in het pand Kastanjestraat 43 in Enschede. Hij is mishandeld. Fathalla is afkomstig uit Mosul, heeft daar in het leger gediend en lijdt aan alles wat oorlog je kan aandoen. Lopen doet hij met een rollator, maar hij zit vaak uren achtereen op bed. Met de deur van zijn kamer open, om zijn blik op de wereld nog iets te verruimen. Hij betaalt honderden euro’s voor zijn hok.

In het huis wonen dan vier of vijf mensen, zelfs de eigenaren van het pand weten niet hoeveel precies.

Er is een kamer op zolder, de eerste verdieping telt drie kamers en Bashar Fatallah woont op de begane grond. De andere bewoners komen ook uit het buitenland. Later die dag wordt een van die medebewoners aangehouden, Thomas G. (31). Hij wordt ervan verdacht Fathalla te hebben mishandeld. Ook G. zit niet lekker in zijn vel. Als dagbesteding werkt hij in een café, maakt er schoon en springt bij waar nodig. Hij heeft astma, ADHD en scoliose: zijn wervelkolom staat enigszins krom. En hij heeft een schuld van 42.000 euro. Hij moet rondkomen van maximaal 50 euro in de week. Want ook hij betaalt honderden euro's huur voor zijn kamer. Maar kennelijk houdt hij toch nog geld over voor wiet en coke. G. bekent. Hij vertelt dat er spanningen tussen beiden zijn vanaf het moment dat Fathallah er is komen wonen. Drie dagen later overlijdt Fathalla. De cynische vraag is: hoelang had Fathallah nog geleefd als hij niet was vermoord? Hij had ‘slechte bloedvaten, etalagebenen en een beroerde conditie’ volgens de krant Tubantia. Hij woog 50 kilo, wat op zich al weinig is, maar zeker voor iemand met een lengte van 1,74 meter. Vel over been, zoals zijn huisarts het formuleert. Letterlijk. Een buurvrouw houdt wijsvinger en duim heel dicht bij elkaar om de verslaggever aan te geven hoe dun zijn benen waren. Het pand is eigendom van het echtpaar Ayhan Akdemir en Perihan Acar. Ze kopen het in 2016, verkameren de boel en verhuren het per kamer. Per hokje.

‘ALS JE ZOVEEL VERSCHILLENDE MENSEN ZO KORT OP ELKAAR ZET IN KLEINE HOKJES, KUN JE WACHTEN OP ONGELUKKEN’

Illegaal bijklussen

Akdemir en Acar zijn niet de enigen: overal in het land kopen particulieren en investeerders woningen om ze te verkameren. Niet zelden worden binnenmuren gesloopt om nog meer binnenmuren te kunnen terugplaatsen. Hoe meer kamers, hoe hoger de huuropbrengst.

En hoe meer moorden.

Rotterdam is de eerste grote stad waar de nadelen van verkamering zichtbaar worden. Bijvoorbeeld bij de Strevelsweg en omgeving. Ooit was de Strevelsweg – tussen het Zuidplein en De Kuip in stadsdeel Feijenoord – een straat op stand, met chique winkels. De klad komt erin als huisjesmelkers uitgewoonde panden opkopen en onordentelijk gaan timmeren. Per verdieping worden minimaal vier kamers gerealiseerd. Huurprijs: 650 euro per kamer. Toen al, twintig jaar geleden. Ze worden verhuurd aan mensen op de laagste trede van de sociale ladder, mensen die langs normale weg geen woning kunnen vinden. Of aan types die bewust de anonimiteit zoeken.

Maar eerst 1500 euro aftikken bij de makelaar die de verhuur regelt. Logisch gevolg: de nieuwe huurder moet bijklussen. En legaal gaat ’m dat niet lukken. Ander gevolg: oorspronkelijke bewoners verhuizen omdat ze ook ’s avonds zonder angst over straat willen, winkels sluiten. Gevolg daarvan: nog meer panden die worden opgekocht, nog meer verkamering. En meer criminaliteit. Op 30 augustus 2000 wordt op de Strevelsweg een 19-jarige Antilliaan doodgeschoten. Ook de daders komen van de Antillen. Volgens de officier van justitie waren ze als nieuwkomers kansloos. Geen werk, geen geld, geen vooruitzicht. De gemeente Rotterdam zet er het Interventieteam op, maar de huisjesmelkers kunnen onbelemmerd voortwoekeren. Wetten en regels staan hun niet in de weg. En zo kan het gebeuren dat ook straten in de buurt van de Strevelsweg aan dit soort pandjespooiers ten prooi vallen: de Dordtselaan, de Bas Jungeriusstraat… Op 14 april 2003 wordt op de Dordtselaan de 27-jarige Jemy Parisio Inocento Nocento doodgeschoten.

Enkele jaren en moorden later is er weinig verbeterd. In 2007 staat de Strevelsweg tot in Afrika bekend als de straat waar je zonder al te veel moeite woonruimte kan vinden, stelt een lokaal raadslid vast. Het is de kelder van de woningmarkt. Twintig man in een uitgewoond huis.

Dan breekt de kredietcrisis uit en stort de woningmarkt in. Huiseigenaren die willen verkopen, raken hun vastgoed niet meer kwijt. Dat betekent uiteraard niet dat er minder verkamerd wordt. Dat gebeurt juist vaker. Want de woningnood wordt alleen maar groter.

Vermoorde agent

De huurders zijn illegalen, tienermoeders, arbeidsmigranten, verslaafden, psychiatrisch patiënten. Zet ze bij elkaar in één (krappe) woning en je plaatst een tijdbom die uiteindelijk ook afgaat. Zo krijgt de eigenaar van het pand Heerestraat 1 in Baflo de woning niet verkocht. Hij verbouwt de boel en verhuurt de kamers aan zeven mensen, afkomstig uit alle windstreken. Buurtbewoners vertellen journalisten in het plaatselijke café Beuving dat er in het huis alleen maar ‘import’ woont. Het is er een zootje, vinden ze.

Dat vertellen ze kort na 13 april 2011. Op die dag draait de 25-jarige Alasam S. door en vermoordt zijn vriendin Renske en politieman Dick Haveman, die op de melding is afgekomen. Het pand is dan al bij collega’s van Haveman bekend. Twee jaar eerder had een verslaafde bewoner er met zwaarden staan zwaaien.

Later in 2011 vindt een volgende moord in een verkamerd huis plaats. De eigenaresse van perceel Aak 62 in Wieringerwerf krijgt het pand ook niet verkocht en dus verhuurt ze aan arbeidsmigranten uit Polen. Nog geen maand later is het raak: op 9 augustus steekt de ene de andere dood.

Een buurvrouw wijst de volgende dag op een trend. Ze laat een verslaggever zien welke huizen in de buurt worden verhuurd door uitzendbureaus die arbeidsmigranten leveren voor werk dat Nederlanders niet meer willen doen. “Dáár wonen ze. En daar en daar.” De meesten werken bij Agriport, in de glastuinbouw dus. In april 2017 wijst een vrouw van de Molenweg in Oss de panden aan waar arbeidsmigranten wonen. De huizen waren in 2003 overgeslagen bij de renovatie van de Zeeheldenbuurt en werden in de jaren daarna opgekocht door huisjesmelkers. Dat kost de 47-jarige Pool Marek Skonieczny het leven. Zoals een van de oorspronkelijke bewoners het formuleert: “Kamerverhuur is prima, maar sta dat niet in álle huizen toe. Als je zoveel verschillende mensen zo kort op elkaar zet in kleine hokjes, kun je wachten op ongelukken.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwe Panorama of bekijk het op Blendle.