Wimbledon FC: het gemeenste voetbalteam aller tijden

“Zij hadden een unieke stijl, laat ik het zo maar zeggen.

Het was niet alleen de bal naar voren knallen, het was ook ongelofelijk fysiek. En soms ook wel gewelddadig,” aldus Gary Lineker, de gewezen topspits en tegenwoordige presentator van Match of the Day. De eerste associatie met Wimbledon is het beroemdste tennistoernooi op aarde. Dat deftige en keurige grasevenement dat bolstaat van de stijve tradities. Maar deftig en keurig zijn begrippen die volledig haaks staan op Wimbledon FC, eind jaren tachtig de schrik van het Britse voetbal. De enige overeenkomst met het gelijknamige tennistoernooi, behalve dan de afkomst, is dat er wordt gespeeld op gras. Nou ja, voor de voetballers ligt er wel een grasmat, maar de ondergrond dient eigenlijk nergens voor. Alle ballen gaan door de lucht. “Als je opgroeit is dit niet het voetbal dat je wordt geleerd,” zegt Wally Downes, tien jaar lang middenvelder van Wimbledon FC. Marco van Basten fileerde onlangs de speelwijze van Atlético Madrid.

Het verdedigen, het tijdrekken, het fysieke; de liefhebber Van Basten heeft al vaker zijn walging geuit over de Spaanse vechtmachine. “Het is legaal, het mag, maar als je ziet hoe verdedigend het is...

Ik verbaas me erover dat je als team met zijn tienen in en om de zestienmeter gedurende negentig minuten lang je best doet om een doelpunt te voorkomen,” zei hij in zijn analyse bij Ziggo Sport. “Het is niet leuk om te kijken, het is niet leuk voor de mensen. Die haken af. Ze gaan lekker naar Netflix of wat anders kijken. Je moet als voetbalbond, als FIFA, echt gaan denken: hoe hou je het voetbal leuk en aantrekkelijk?

Want op deze manier is het niet leuk.” Maar vergeleken bij de dadendrang van het vroegere Wimbledon FC zijn de strijders van Atlético niet meer dan een stelletje padvinders. Het is nog veel harder, veel gemener, veel intimiderender. “We waren een stel wolven, op jacht naar een lunch,” zegt speler Terry Phelan.

Het heeft niets te maken met de spelopvatting van Van Basten.

Niet als speler, niet als liefhebber. Toch hebben hij en Wimbledon iets gemeen: 1988. Van Basten beleefde zijn finest hour op het EK, zoals Wimbledon even daarvoor de FA Cup won. Dat wordt op dat moment gezien als een absoluut voetbalwonder. Of zoals de BBCcommentator het zegt na het laatste fluitsignaal: “There it is, one of the great cupshocks of all time.”

‘We deden geen wc-papier in het toilet van de tegenstander, stopten zout in de thee en we zorgden dat het koud was in hun kleedkamer'

Geen wc-papier

Jarenlang speelt Wimbledon FC op amateurniveau. Pas eind jaren zeventig wordt de club toegelaten tot de vier professionele leagues. In 1986 maakt de club al haar entree in de First Division, de voorloper van de tegenwoordige Premier League. Dat is al bijzonder, want vier jaar eerder kwamen de Londenaren nog uit op het laagste niveau. Wimbledon speelt in een krakkemikkig stadion dat ook in die tijd al sterk verouderd is. Het houdt het midden tussen een amateurcomplex en een stadion. Maar juist die gebrekkige faciliteiten zijn een belangrijke katalysator voor de opmars.

Alles en iedereen rond de club zorgt ervoor dat een bezoek aan Wimbledon de meest gehate uitwedstrijd van het seizoen is. Phelan: “We deden geen wc-papier in het toilet van de tegenstander, stopten zout in de thee en we zorgden dat het koud was in hun kleedkamer. We deden al die psychologische trucs, zodat spelers niet eens meer het veld op wílden.” De oud-voetballer vertelt het in The Crazy Gang, een documentaire uit 2014. Nou hebben dat soort documentaires de neiging tot romantiseren en overdrijven, maar de verhalen worden door zowel talloze spelers als tegenstanders opgelepeld. En de oude beelden liegen ook niet. Een beetje voetballiefhebber kent de foto waarop Vinnie Jones het klokkenspel van Paul Gascoigne in zijn vuist heeft. Dat flikt Jones dus in dienst van Wimbledon FC. De ploeg komt nooit in aanmerking voor de schoonheidsprijs, maar de gekozen tactiek is er niet een uit luxe. Ze zien het als de enige manier om zich staande te houden. Begin jaren tachtig proberen ze het eerst met verzorgd voetbal, maar de geringe achterban en de daardoor gebrekkige financiële mogelijkheden zorgen ervoor dat vrijwel ieder team betere voetballers heeft dan Wimbledon. Met een positieve spelopvatting degradeert de club terug naar het vierde niveau. Daarop gaat het roer om. Coach Dave Bassett introduceert een nieuwe spelopvatting. “De bal moet zo snel mogelijk naar voren. Dat past bij dit team.”

Schedelfractuur Het is een verre van originele tactiek, maar toch is Bassett een revolutionair. Anno 2022 hebben coaches de mond vol over expected goals, high intensity-sprints en andere verschrikkelijke informatie die wordt bestudeerd op de laptop, maar Bassett werkt al in 1982 met data. “We moesten per wedstrijd minimaal achttien keer op goal schieten, twaalf corners nemen en twaalf keer naar voren ingooien.” De 18-12-12-formule is het recept voor de stijgende lijn van Wimbledon. Vier jaar later is daar de entree op het hoogste niveau. Om ook daar te overleven zijn er wat fysieke elementen toegevoegd aan de nagestreefde cijfercombinatie. Daarnaast is manager Bassett inmiddels vervangen door Bobby Gould. Voor versterkingen zoekt de club niet naar elegante dribbelaars, maar krachtpatsers als Vinnie Jones en John Fashanu. Die laatste is een donkere, fysiek ijzersterke spits. Hij ziet zichzelf als leider van de boevenbende. Zijn bovenarmen zijn minstens even doeltreffend als zijn wreeftrap. Fashanu heeft voor niets of niemand respect, maar is wél onder de indruk van Jones. “Ik dacht dat ik een angry man was, maar hij...” Jones, die u ook kunt kennen als acteur, krijgt al snel de bijnaam The Butcher.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle.