Komen er kometen op ons af?

Zeg broer, zo’n komeet die inslaat... Is die kans groot?

“Tja, wat is groot? Er suizen genoeg brokstukken door de ruimte. Wanneer deze de baan van de aarde kunnen doorkruisen, noemen we ze overigens NEO’s, oftewel Near Earth Objects. De meest recente die de aarde daadwerkelijk bereikte, was er eentje met een doorsnee van 19 meter, een rotsblok ter grootte van een flatgebouw van vijf verdiepingen. Dat gebeurde in 2013, boven de Russische stad Tsjeljabinsk. Zo’n NEO raast dan met een snelheid van 20 kilometer per seconde (72.000 kilometer per uur) onze dampkring binnen.”

De snelheid van een kogel?

“Nee, nee. Een kogel uit een geweer legt ongeveer één kilometer per seconde af. Zo’n NEO gaat dus twintig keer sneller. Door de wrijving met de lucht wordt zo’n in de dampkring binnendringende NEO heter dan heet. Aanvankelijk zie je daardoor die staart van licht. Maar de hitte loopt uiteindelijk zo hoog op dat de NEO uit elkaar spat. Dat gebeurde in 2013 op zo’n 30 kilometer hoogte, boven Tsjeljabinsk. Zeer hoog in de dampkring dus.”

Wat gebeurde er?

“Het was een ochtend in februari. Forensen reden naar hun werk en de zon kwam langzaam op. Door de ontploffing van de NEO zagen mensen op de grond een licht dat helderder was dan de zon. Dus dat viel op. Op YouTube staan enorm veel filmpjes van webcams en dashcams waarop die seconden durende flits te zien is.”

Hoe kon die schokgolf zo groot zijn?

“Dat is simpele natuurkunde. ‘Ontploffen’ betekent niets meer dan dat de bewegingsenergie in dat rotsblok, zo groot als een flatgebouw dus, plotseling vrijkomt. Die vrijgekomen energie had in het geval van Tsjeljabinsk de kracht van – schrik niet – dertig keer de atoombom op Hiroshima, in 1945.”

Wat? Maar dan zou die hele stad toch weggevaagd moeten zijn?

“Dat hangt sterk af van de hoogte waarop de ontploffing plaatsvindt. De atoombom op Hiroshima werd een paar honderd meter boven de grond tot ontploffing gebracht, omdat zo het maximale effect kon worden bereikt.

Een enorm gebied werd verwoest.

Laat je zo’n atoombom op 30 kilometer hoogte ontploffen, dan merk je daar op de grond veel minder van, qua schokgolf. Al was het maar omdat de vrijgekomen energie hoog in de dampkring alle kanten op kan.”

Dus dat rotsblok bereikte het aardoppervlak helemaal niet?

“Nee, een groot deel ervan verdampt door de enorme hitte. De restanten die de aarde bereiken, zijn meestal klein. Het grootste brok puin dat onderzoekers hebben gevonden, was terechtgekomen in een meertje nabij Tsjeljabinsk en had de grootte van een salontafeltje.”

Zo’n NEO die in onze dampkring uit elkaar klapt, dat moet een unieke gebeurtenis zijn!

“Nee hoor. Kijk op een augustusnacht bij heldere hemel maar eens omhoog. Allemaal vallende sterren! Augustus is namelijk de maand waarin de aarde door een wolk ruimtegruis gaat. In wezen is elke vallende ster een kleine NEO die een staart van licht veroorzaakt. Vaak is het niet meer dan een steentje ter grootte van een knikker. Maar wel een knikker die met een snelheid van 20 kilometer per seconde onze dampkring binnen suist. Ook die knikker gloeit op door de wrijving met de lucht en verdampt vervolgens. Maar ook dat geeft een knal. Een knal van nog geen miljoenste atoombom, en ook nog eens ver weg, hoog in de dampkring. Het schokgolfje dat de aarde bereikt, merken we niet eens op. Hoe dan ook, uiteindelijk dwarrelen de restanten gewoon op de aarde neer. Sterker nog, onze aarde wordt elk jaar zo’n 40.000 ton zwaarder door al dat buitenaards materiaal afkomstig van NEO’s. Dus zo uitzonderlijk zijn ze niet.”

Toch begrijp ik het niet. Je hebt het steeds over NEO’s die in de dampkring ontploffen. Maar de komeet die de dinosauriërs deed uitsterven, sloeg toch wel in op aarde?

“Dat klopt. Hoe groter de NEO, des te aanzienlijker de kans dat brokstukken ook echt het aardoppervlak weten te bereiken. De komeet die 65 miljoen jaar geleden insloeg in de Golf van Mexico en het einde van de dinosauriërs betekende, had een doorsnee van zo’n 14 kilometer. De inslag veroorzaakte een krater met een diameter van 180 kilometer, de Chicxulubkrater. Plus een tsunami; een naar schatting meer dan 100 meter hoge vloedgolf.

De inslag veroorzaakte ook een reusachtige wolk fijnstof in de atmosfeer, die vele jaren bleef hangen. Daardoor kon zonlicht de aarde niet meer bereiken, waardoor de gehele biosfeer veranderde. Alles werd kouder en planten groeiden minder. En dat verstoorde weer de voedselketen waardoor vooral grote dieren uitstierven.”

In Don’t Look Up gaat het over een komeet met een doorsnee van 10 kilometer, die over zes maanden inslaat. Dat lijkt er behoorlijk op! Hoe groot is die kans?

“Nou, zo’n grote inslag gebeurt naar schatting eens in de 100 miljoen jaar, dus daar zou ik me maar niet al te druk over maken. Er zijn simpelweg niet heel veel van die heel grote rotsblokken.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle.