Politiebaas wordt cokesmokkelaar: de carrièreswitch van 'Nonkel Willy'

België is verbijsterd.

Zojuist is 11,5 ton cocaïne onderschept, 11,5 ton!

Een recordvangst. Niet alleen in België, maar overal buiten de Amerikaanse continenten. Dat feit alleen al zorgt eind 2020 voor ronkende krantenkoppen, zeker als duidelijk wordt welke kopstukken allemaal betrokken zijn bij de megalading. Een havenbaron, een lid van een motorbende, drie politieagenten, de beruchte Aquino-familie, een vastgoedbaas, een makelaar en een bekende hooligan van Antwerp FC. Dit is niet zomaar een groepje drugshandelaren, maar een gemêleerd gezelschap die boven- en onderwereld met elkaar verweven.

Maar al die betrokkenen verbleken bij de naam die wederom opduikt in een politiedossier: Willy van Mechelen. In andere tijden zette hij zelf zijn handtekening onder een dossier. Wéér een zaak opgelost. Zo ging dat een kwart eeuw geleden aan de lopende band, maar Van Mechelen, bijgenaamd De Nonkel, werd ontmaskerd. Hij joeg niet alleen op boeven, hij werd er zelf een. En wát voor een boef. Steeds als je denkt dat het niet gekker kan, voegt Van Mechelen een nieuwe zinderende scène toe aan zijn onwaarschijnlijke script. Opvallend vaak figureert ons land trouwens in zijn verhaal. Terug naar het begin van zijn carrière, de jaren als agent.

Maffialeider

Het is halverwege de jaren negentig. Geruchten gaan er al langer, maar nu wordt er voor het eerst écht getwijfeld aan de integriteit van Van Mechelen. Hij snapt daar zelf helemaal niks. Als twee Nederlandse journalisten van NRC Handelsblad in 1996 langskomen in Antwerpen, legt hij trots een beoordeling van vier jaar eerder op tafel. ‘Dwingt respect af, kan leiding geven, aanvaardt alle opdrachten, is flexibel, levert kwalitatief hoogstaand werk af ’, regent het superlatieven. “Ik ben een van de meest gefeliciteerde politiemensen van België,” voegt hij daar zelf nog aan toe. Maar in politiek Den Haag zijn ze minder enthousiast over de Belg. Maarten van Traa, voorzitter van de Parlementaire enquêtecommissie opsporingsmethoden, heeft een vernietigend rapport geschreven.

Van Mechelen is een ‘potentiële moordenaar’. “Zij hebben mij verdomme neergeschreven als een maffialeider,” zegt Van Mechelen.

“Heeft die meneer Van Traa niks beters te doen? Wat wéét hij eigenlijk van de internationale opsporing? Ik kan bewijzen dat hij zijn werk half heeft gedaan. Of minder nog.”

Maar de bewijzen dat juist Van Mechelen in de fout is gegaan stapelen zich op. Belangrijke bron voor de Nederlandse politie is Martin Swennen, een Belgische drugshandelaar. Een informant ook, gerund door Van Mechelen. Met medewerking van de politiebaas worden drugscontainers doorgelaten. De inhoud is onder meer bestemd voor Johan V., beter bekend als De Hakkelaar. “Swennen, een oplichtertje, was in de problemen gekomen met zijn Belgische maten,” zegt Van Mechelen in 1996 in NRC. “Hij werd ook gerund door de CID in Rotterdam. Er liep een internationaal opsporingsbevel sinds eind 1994 tegen hem omdat hij de eigenaar was van een drugscontainer die in Antwerpen in beslag was genomen. Ikzelf had nota bene de komst van die container getipt, maar wist werkelijk niet dat zo’n bevel bestond.”

Moord in Amsterdam

In 1995 is Swennen bij verstek veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar, later blijkt hij ondergedoken te zitten in Amsterdam. Swennen vertrouwt Van Mechelen niet meer. Waarom is hij veroordeeld terwijl hij werkt als informant? Bovendien is hij erachter gekomen dat de politiebaas zaken doet met Nederlandse criminelen. Dat heeft hij de politie hier ook verteld. Allemaal flauwekul, beweert Van Mechelen. “Mijn scenario is dat ze Swennen hebben gepakt op een aantal containers. Hij heeft er zeker vijf voor eigen gewin Nederland binnengebracht. Toen is hij gaan lasteren over mij. Ik zou de containers besteld hebben en er zelf 250.000 gulden per container aan hebben verdiend. Larie is het, het maakt mij woedend. Maar mijn collega’s hebben zijn verhaal genomen.”

Feit is alleen dat Swennen niet de enige is die zulke verhalen verspreidt. Een andere informant beweert precies hetzelfde, Van Mechelen wordt opgepakt. “Ze kwamen mij met tien man op mijn bureau ophalen, ze vlogen van alle kanten mijn kamer binnen. U moet weten, ik ben eliteschutter, dus ze hebben zeker gedacht dat ik mijn blaffer zou trekken.”

Terug naar Swennen. Die heeft via de Rotterdamse inlichtingendienst contact gelegd met de Vlaamse onderzoeksrechter Jacques Mahieu. Die is er inmiddels ook achter dat Van Mechelen weleens plat zou kunnen zijn.

Swennen weet dat wel zeker, er wordt afgesproken dat de infiltrant bewijs verzamelt van Van Mechelens ontmoetingen met Nederlandse criminelen. Informatie, foto’s, geluidsopnames; het is een koud kunstje voor Swennen.

Op een ochtend in maart 1996 zitten de Rotterdamse CID’ers klaar op de afgesproken plaats, maar Swennen komt maar niet opdagen. Hij is een avond eerder geliquideerd in De Blauwe Druif, een Amsterdams café. Vlak voor het fatale schot zou de schutter hebben gezegd: “Jij praat met de politie.” Het komt Van Mechelen uitstekend uit, maar hij heeft uiteraard niets met de moord te maken. “Ik wist van die hele moord niets tot er laatst een telefoontje uit Nederland kwam. Er wordt nu van alles gesuggereerd waar ik met mijn kop niet bij kan.”

‘Ik was een topspeurder en ze hebben mij als crapuul behandeld. Ik voel mij met drek besmeurd en dat gevoel raak ik nooit meer kwijt’

Indianenverhalen

Hij is al een tijdje geschorst als hij wordt geïnterviewd door het NRC. Onbegrijpelijk vindt hij het allemaal. Hij is een flik die ‘zijn uiterste best doet om boeven te vangen’. Geen idee waar al die ‘indianenverhalen’ vandaan komen, maar ze laten hem en zijn omgeving niet onberoerd. “Ik heb een bloeddruk van 300 op 150. Mij kunnen ze twee jaar lang in het kot stoppen, maar voor mijn ouders is het ’t ergste. Mijn vader was ex-rijks-wachter. Ik hou er ook niet van na te trappen, heb ik nooit gedaan – maar nu is de maat vol.”

Van Mechelen is dan al jarenlang chef van de sectie zware criminaliteit bij de BOB (Bewakings- en opsporingsbrigade) in Antwerpen. Hij hoeft dus geen operationeel recherchewerk meer te doen, maar ook dat onderdeel van het politieambacht blijft trekken. “Ik kreeg nog altijd veel zware informatie. Ik speelde ze door aan mijn collega’s, maar die zijn onbekwaam of te lui en te laks om er werk van te maken. Als je weet dat er een container binnenkomt moet je gaan zoeken. Op welk schip, onder welk nummer, via welke firma? Maar mijn collega’s lieten het lopen. Het ging koken bij mij. Als je weet dat er verdovende middelen je land dreigen binnen te komen, ga je daar toch achteraan?”

Alinea’s lang veegt hij zijn eigen straatje schoon, dat doet hij ook in het boek Topspeurder achter tralies, dat hij zelf schreef in 1997. “Ik was een topspeurder en ze hebben mij als crapuul behandeld. Ik voel mij met drek besmeurd en dat gevoel raak ik nooit meer kwijt,” zegt hij in 2001 in De Standaard. Het is een van de laatste interviews die hij geeft. De feiten spreken voor zich. Met het verstrijken van de jaren brokkelt de reputatie van de in 1992 nog zo sublieme politieman alleen maar verder af. Sterker nog: Van Mechelen wordt een van de grootste drugscriminelen van België.

Broer is pooier

Niet alleen Van Mechelen omschrijft zichzelf als een briljant diender, ook zijn collega’s praten vol ontzag over de gewezen politiebaas. “Hij was een topflik, op alle gebieden,” zei François Kind vorig jaar in Het Nieuwsblad. “In drugszaken, in overvallen, moorden en ontvoeringen. Ik zou niet aan zijn enkels zijn gekomen, als hij integer was gebleven,” zei de voormalig speurder van de Antwerpse Gerechtelijke Politie in de Belgische krant. “Als je bij de hond slaapt, ermee eet én zijn eten begeert, dan wéét je dat je zijn vlooien krijgt. Ge moet met de criminelen klappen om ze te kunnen pakken, zei Van Mechelen altijd. Dat is waar, ik deed dat ook. Van de koster en de misdienaar ging het niet komen. Maar hij ging altijd die stap verder. Waar hij zich mee inliet? Alles waar geld mee te verdienen was.”

Kind herinnert zich hoe Van Mechelen zijn eigen methode had om een autodief te snappen. Hij kon de dief maar niet betrappen, waarop Van Mechelen zijn contacten inschakelde om een Porsche te stelen. Hij liet de auto bij de verdachte voor de deur parkeren, rekende de dief in én stak de verzekeringspremie in eigen zak. Dat was in 1987. Een ander mooi verhaal uit die periode: de dochter van een van zijn maten had een vakantiebaantje in een broodjeszaak. Toen de uitbater weigerde om het afgesproken loon te betalen, trad Van Mechelen op. Met twee ploegen en loeiende sirenes reed hij naar de zaak om de wanbetaler bij de kraag te pakken.

“Awel, komt gij uw afspraken niet na?” Het meisje werd snel betaald.

“Van Mechelen was hier God de Vader,” zei Jean-Charles Verwaest, gerechtsjournalist voor Het Nieuwsblad in diezelfde krant.

“Hij was zijn eigen baas. Dat kon toen nog. Er was geen controle op mannen zoals hij. Huiszoeking zonder bevelschrift? Het maakte niet uit, zolang er criminelen gepakt werden. En Van Mechelen pákte criminelen. Kijk: als hij een drugsdealer te pakken had, liet hij hem weer gaan. Zolang die maar tipgever werd. Zo kon hij grotere jongens pakken. Russen, Albanezen: échte maffia. Antwerpen had een onderwereld, en Van Mechelen was daar helemaal in thuis.” De superflik kleedt zich naar zijn status. Een bril met gouden montuur, manchetknopen, Rolex. Hij verplaatst zichzelf in een dure BMW. Het zijn uitspattingen die niet passen bij een politiesalaris. Verwaest: “Hoe kon hij dat ooit betalen met zijn rijkswachtersloon?” Dat weet de journalist wel. Van Mechelens broer is pooier.

“Die meisjes waren een gouden bron van informatie. Tegelijk wíst je dat hij geld kreeg uit het milieu.” “Het is begonnen met de aanhouding van zijn broer, eind jaren tachtig. Dat was een pooier, hè.

En ik begon informatie te krijgen,” zegt Walter De Smedt. Hij maakte Van Mechelen eerst mee als onderzoeksrechter, later als lid van een comité dat de politiediensten controleert. Hij schetst in het Belgische dagblad hetzelfde beeld als andere betrokkenen. “Pas op, ik heb lang goed met hem samengewerkt. Hij was dé speurder van de Antwerpse BOB. En wij vonden mekaar, als ex-militairen. Ik had een zekere sympathie voor hem. Tot ik ondervond waarmee hij bezig was. Als je te diep in dat milieu sukkelt, geraak je er niet meer uit, of ze schieten u eruit.”

De Smedt heeft voldoende aanwijzingen om een zaak te bouwen tegen de platte pet, maar hij vindt amper medestanders op zijn pad.

“Ik heb hem in verdenking gesteld voor valsheid in geschrifte en onwettige huiszoeking, maar dat dossier is mij afgepakt. Het is mij nooit in dank afgenomen dat ik Van Mechelen aanpakte. Niet door de rijkswacht, en niet op de rechtbank. Waarom? Van Mechelen wist veel. Niemand kon in of rond Antwerpen een scheve schaats rijden, of hij wist het.”

Vlucht naar Afrika

In 2002 valt het doek definitief voor Van Mechelen. Zeven jaar eerder hebben vijf informanten los van elkaar verklaard over de handelingen van de politiebaas.

De rechter acht hem schuldig voor het invoeren van twee drugsladingen in de haven van Antwerpen, bestemd voor de Nederlandse markt. In één container zit 3,5 ton marihuana, verstopt achter thee uit Cambodja. Tussen een vracht handdoeken uit Guinee zit 20 ton marihuana. Het is goed voor een celstraf van vijf jaar en een geldboete van 100.000 euro. “Hij was misnoegd over zijn rijkswachtcarrière en wilde vier jaar voor zijn pensioen een grote slag slaan. Daarom smokkelde hij die containers,” is het betoog van de procureur tijdens het proces. De rechtbank gaat mee in die lezing, Van Mechelen moet brommen. Toch weet hij de dans opnieuw te ontspringen. Voordat hij in de boeien wordt geslagen weet hij te vluchten naar Afrika. “Hij heeft uiteindelijk zijn vijf jaar gevangenis gekregen, maar toch hebben ze hem laten lopen,” zei De Smedt, de voormalige onderzoeksrechter, vorig jaar. “Men heeft niet zijn onmiddellijke aanhouding gevraagd, terwijl iedereen wist dat hij ging vertrekken naar Angola om er te werken als chef bewaking van een bloeddiamantair.”

Dat is inderdaad wat er gebeurde. Met behulp van bevriende diamantairs uit Antwerpen spaart hij zijn oude dag bij elkaar in Angola. Jarenlang zien en horen de Belgen niks meer van Van Mechelen. Tót 2011. Er is een nieuwe politiedienst actief die speurt naar voortvluchtigen. Er zijn weinig airmiles nodig om Van Mechelen te pakken, hij zit in Nederland, op een flatje in Zwijndrecht. Hij draagt het paspoort van zijn jongere broer, Paul. Dat niet alleen, ook tijdens de arrestatie bezweert Willy dat ze te maken hebben met Paul. Maar zijn vingerafdrukken doen hem de das om. Het is een bittere pil voor Van Mechelen. Hij is bijna negen jaar zoek geweest, hij moest nog één jaar onder de radar blijven, dan was zijn straf verjaard en had niemand hem in België nog iets kunnen maken.

Laatste grote slag

Toch zit Van Mechelen niet zijn hele gevangenisstraf uit. Na twee jaar komt hij vanwege hartproblemen weer op vrije voeten. Dat blijkt niet het sein om rustig van zijn oude dag te genieten. Nog geen jaar na zijn vrijlating, in 2014, wordt hij opnieuw opgepakt. Van Mechelen is weer eens in ons land, om precies te zijn op een parkeerplaats langs de A2, vlakbij Utrecht. Zijn auto wordt doorzocht en in verborgen ruimtes vinden agenten 325.000 euro cash. Met een aantal joods-orthodoxe diamantairs maakt Van Mechelen deel uit van een netwerk dat drugsgeld van Zuid-Amerikaanse bendes witwast.

Wederom berichten de Belgische kranten gretig over de aanhouding van de oud-speurder, maar François Kind, die hem meemaakte bij de Antwerpse politie, is niet verrast over het nieuwe hoofdstuk in het onwaarschijnlijke levensverhaal van Van Mechelen. “Zijn naam is altijd blijven vallen, in allerlei zaken. Wat moest hij ook, als aangebrande flik zonder pensioen?”

Pas zes jaar na het heterdaadje, november 2020, krijgt Van Mechelen zijn nieuwe straf: vijftien maanden cel en een boete van 15.000 euro. In de tussenliggende jaren blijft het rustig rond de Belg die tobt met zijn gezondheid. De kranten hebben weinig reden om te publiceren over hem, want hij leeft een anoniem bestaan in Antwerpen. Althans, dat is de veronderstelling die totaal niet blijkt te kloppen. Twee maanden voordat hij wordt veroordeeld voor het geldtransport uit 2014 is hij net als ruim twintig anderen al opgepakt. Van Mechelen wordt gelinkt aan diverse drugstransporten. Dit keer geen hasj, zoals in de jaren negentig, maar cocaïne. Duizenden kilo’s van het witte poeder zouden mede via De Nonkel de haven van Antwerpen komen binnenvaren. Maar dan moet de zilvervloot nog komen. Als Van Mechelen al vastzit, wordt er 11,5 ton coke onderschept. De partij wordt al snel gelinkt aan de groep rond Van Mechelen, met daarbij de eerder aangehaalde leden van een motorbende, politieagenten, hooligan, vastgoedbaas en de Aquino-familie. Niet zo handig om zo’n recordlading binnen te varen op het moment dat de politie het netwerk al uitgebreid in kaart heeft, maar het schip uit Guyana was blijkbaar al onderweg. Eindbestemming van de vracht? Nederland… Volgens ingewijden wilde de 78-jarige Van Mechelen nog één grote slag slaan. Zo kun je de lading ook wel noemen, want de cocaïne zou een straatwaarde hebben van 450 miljoen euro.

Van Mechelen was al regelmatig in Thailand, daar zou hij een vriendin hebben. Na zijn laatste kunstje wilde hij zich definitief vestigen in Azië, om nooit meer terug te keren in België. Dat is faliekant mislukt. Het gerecht liet hem eerder nog vrij vanwege gezondheidsklachten, maar het lijkt niet aannemelijk dat ze opnieuw zo coulant zijn voor de voormalige superspeurder.

Ooit ving hij op geheel eigen wijze de grootste schurken van het land, maar Van Mechelen overtrof ze allemaal. De superflik werd een superboef.

Van Mechelen is record alweer kwijt

De onderschepte drugslading van Willy van Mechelen en zijn kompanen, van 11,5 ton, was vorig jaar goed voor een recordvangst. Maar inmiddels zijn ze alweer uit de boeken verstoten. In het Duitse Hamburg en wederom Antwerpen werd eerder dit jaar 23.374 kilo cocaïne in beslag genomen. Straatwaarde: minimaal een miljard euro!

De schepen die oorspronkelijk vertrokken vanuit Paraguay en Panama waren onderweg naar hetzelfde Nederlandse adres. De 28-jarige Atif S. uit Vlaardingen werd half februari gearresteerd. Op het schip in Hamburg werd ruim 16 ton coke gevonden in blikken plamuur. Op de vrachtdocumenten stonden zijn naam en telefoonnummer. De politie kon zo meeluisteren en hoorde hem, onder valse namen, informeren naar de status van de container. Via de telefoongesprekken kwam de politie ook de lading in Antwerpen op het spoor, waarin ruim zeven ton cocaïne werd vervoerd. Ook deze container was geadresseerd aan de man uit Vlaardingen. Op zijn bankrekening was het afgelopen jaar 50.000 euro gestort, daarmee betaalde hij de vracht naar Hamburg.

Justitie vond nog veel meer aanwijzingen die allemaal naar S. linken, maar tijdens de eerste zitting, afgelopen zomer, bleef S. stug ontkennen. “Ik weet nergens van: ik heb niks met drugs te maken.” Justitie probeerde hem naar eigen zeggen aan het praten te krijgen met een rol in het getuigenbeschermingsprogramma. “Dat gesprek duurde niet langer dan tien minuten, ik heb geen interesse in een samenwerking. Ik heb hier namelijk nooit van geweten.” S. zit nog altijd vast, het is nog onduidelijk wanneer de zaak wordt vervolgd.