Tina Turner: 83 krankzinnige jaren vol tragiek, ziekten, geweld én succes

Ik zing niet meer. Ik dans niet. Ik dof me niet meer op,” vertelde Tina Turner twee jaar geleden aan The New York Times. Wat de inmiddels 81-jarige dan wel doet? Vrij weinig. Ze geniet van de rust op haar landgoed in Zwitserland. “Ik voel me hier thuis. Als ik aan het meer van Zürich zit in de woning die ik heb, dan ben ik zo sereen. Ik heb hier werkelijk alles.”

Wát een contrast met haar vroegere leven. Sinds de dag van haar geboorte wordt ze omgeven door drama, of eigenlijk daarvoor al. Op het moment dat haar ouders willen scheiden, blijkt haar moeder zwanger. Ze blijven daarom maar bij elkaar. “Mijn moeder hield niet van me, ze had geen derde kind gewild,” schreef ze in I, Tina, haar autobiografie. Het boek telt 272 pagina’s, maar daar had nog best een nulletje achter kunnen worden gezet. “Ik had een heel zwaar leven. Maar ik heb niets of niemand de schuld gegeven, ik ben er doorheen gekomen. En vandaag ben ik een gelukkig mens,” zei ze in 2019. “Mijn leven als gepensioneerde is zoveel beter dan mijn oude leven – van de wijsheid, over de manier waarop ik denk, tot mijn eigen houding.” Twaalf jaar geleden nam ze definitief afscheid van de artiest Tina Turner. Na een carrière van vijftig jaar was het mooi geweest. “Ik stapte toen in het vliegtuig, haalde diep adem en zei: het is voorbij. Maar ik ben blij dat het voorbij is. Ik was het gewoon beu om altijd maar te zingen en iedereen gelukkig te maken. Dat is eigenlijk alles wat ik ooit in mijn leven heb gedaan.”

Ike geeft nooit een pak slaag met zijn handen. Als gitarist is hij zuinig op zijn handen. Hij gooit gloeiendhete koffie over zijn vrouw, maar slaat meestal met een voorwerp

Seksshow

Een stabiele thuissituatie heeft ze niet als kind. Moeder Zelma (Tina helpt haar na schooltijd met katoenplukken) deelt lijfstraffen uit als ze daar aanleiding voor vindt en van de een op andere dag verlaat ze het gezin. Vader Floyd volgt twee jaar later. Tina, die dan nog door het leven gaat als Anna Mae Bullock, is dan 13. Ze gaat bij haar nichten wonen en later bij oma. Het is geen solide basis, maar door puur toeval keren haar kansen ten goede. Op haar 17de bezoekt ze met haar oudere zus een optreden van Ike Turner and the Kings of Rhytm. Zoals bij ieder concert laat Ike een meisje uit het publiek een nootje meezingen. Dat is die avond de jonge Tina. Haar versie van BB Kings I Love You maakt een verpletterende indruk. Ze wordt opgenomen in de band. Na een onenightstand met saxofonist Raymond Hill raakt ze zwanger, op haar 18de.

De vrucht van het slippertje: zoon Craig. Twee jaar later krijgt ze opnieuw een zoon, Ronnie, maar nu van Ike Turner. Daar heeft ze dan wel een relatie mee. Begin jaren zestig bedenkt Ike de naam Tina Turner. Ike maakt zichzelf bij het registreren gelijk even eigenaar van de naam. Zo ziet hij niet alleen de naam, maar ook de persoon Tina Turner: als zijn bezit. Het huwelijk is een ramp voor haar en dat begint al op de trouwdag. “Weet je waar hij me mee naartoe nam? Naar een bordeel! Op mijn huwelijksnacht! Ik heb er live naar een seksshow moeten kijken, zo schokkend dat ik het niet eens meer weet. Ik heb dat verdrongen. In mijn hoofd heb ik een ander scenario gecreëerd van die avond, vol romantiek,” zei ze in You Magazine. “Mensen kunnen zich niet eens voorstellen wat voor iemand hij was. Een man die zijn kersverse vrouw meeneemt naar een pornografische show net na de ceremonie. Daar zat ik dan, in een vuile zetel, uit mijn ooghoeken naar Ike te kijken. Ik vroeg me af: vindt hij dit echt leuk?”

Vijftig pillen

Enkele jaren later neemt Ike twee prostituees in hun huis. Ike heeft ook seks met ze. Tina voelt zich vernederd, maar is niet opgewassen tegen haar man. De cocaïne heeft Ike veranderd in een gewelddadig monster. “Hij pakte een houten schoenenrek en sloeg me op mijn hoofd - altijd mijn hoofd - en het deed echt pijn. Ik was de eerste keer zo geschrokken dat ik begon te huilen.”

Ike misbruikt Tina geregeld als boksbal, maar hij geeft nooit een pak slaag met zijn handen. Als gitarist is hij zuinig op zijn handen. Hij gooit gloeiend hete koffie over zijn vrouw, maar slaat meestal met een voorwerp. “Op een perverse manier waren de kneuzingen die hij me gaf - het zwarte oog, de kapotte lip of rib, de gezwollen neus - markeringen, een teken van eigendom, een manier om te zeggen: ‘Zij is van mij en ik kan doen wat ik wil met haar’.”

Zelfmoord ziet Tina als de enige uitweg uit haar verschrikkelijke leven. Het is dan 1968. “Ik deed het met voorbedachten rade,” openbaarde ze in de biografie My Love Story (2018). “Het voelde als iets wat ik moest doen. Direct na het eten nam ik de pillen, vijftig stuks, wat niet eenvoudig was. Ik heb een arts misleid met een verhaal over slaapproblemen om aan de pillen te komen.” Haar medewerkers ontdekken Tina op tijd en in het ziekenhuis wordt haar maag leeggepompt. Zodra ze bijkomt, staat Ike klaar om haar uit te foeteren.

Een jaar later ligt ze opnieuw in het ziekenhuis. De tournee met The Rolling Stones is net afgerond, als Tina zich ziek voelt. Maar nee, Ike heeft geen trek in een ritje naar de dokter, dat moet ze zelf maar oplossen. De enige auto die op de oprijlaan staat: de limousine van Ike. “Ik was al niet zo’n goede chauffeur in een normale auto, maar in een limousine? Ik wist de dokter toch te bereiken en na één blik zei hij: Je gaat gelijk door naar het ziekenhuis. Dus ik moest weer achter het stuur van dat ding kruipen en naar de spoedeisende hulp rijden. Ik bleek tuberculose te hebben. Ike was bezorgd, uiteraard niet omdat ik ziek was, maar omdat ik niet kon werken en hij de geplande optredens moest afzeggen. The Rolling Stones waren zo lief om bloemen te sturen, maar Ike deed dat niet. Ik lag een paar weken in het ziekenhuis, waar ik langzaam herstelde, maar niet één keer was het in hem opgekomen om me te bezoeken.”

Pas in 1976, na een huwelijk van veertien jaar, vindt ze de kracht om Ike te verlaten. Haar ex overlijdt in 2007. In 2019 zegt Tina: “Nu ik oud ben, heb ik hem vergeven. Het is allemaal weg, alles is vergeten.”

Altijd een pruik

Na de scheiding heeft Tina even tijd nodig om zichzelf opnieuw uit te vinden als artiest. Vanaf nu gaat ze solo, maar ze is de veertig gepasseerd. Amerika zit niet meer zo op haar te wachten. Dat komt beroerd uit, want Ike heeft haar financieel uitgekleed. Met nummers als What’s Love Got to Do with It, We Don’t Need Another Hero en Private Dancer zet ze zichzelf weer op de kaart, zowel in Amerika als Europa. Opeens is ze weer een zangeres die miljoenen platen verkoopt en de ene na de andere onderscheiding in de wacht sleept. Met haar Private Dancer-tour reist ze bijna heel 1985 over de wereld. Ze komt ook langs Duitsland. Ene Erwin Bach, een medewerker van de platenmaatschappij, haalt haar van het vliegveld. Het is liefde op het eerste gezicht en dat is extra bijzonder in haar geval. Na haar verleden is ze extreem onzeker op het gebied van mannen. Sinds de jaren zestig draagt ze al een pruik. Dat is ontstaan bij toeval. Haar kapper heeft de waterstofperoxide te laat uit haar haren gehaald, die nu beginnen uit te vallen. Er wacht een concert, daarom lost ze het op met een pruik. Dat bevalt zo goed, dat ze het kunststuk blijft dragen. “Ik vond mezelf nooit knap, daarom die pruik en die make-up. Hoezeer ik ook hield van het gemak, ik was altijd bang dat ik eens een man zou treffen die er niet van gediend was. Die een relatie aangaat met de glamoureuze Tina, maar ontwaakt naast de onopgemaakte Anna Mae.”

Beroerte en nierfalen

Dat is dus niet het geval bij Bach. Tina trekt al snel bij haar zestien jaar jongere partner in, op een flat in een buitenwijk van Keulen. Het eerste aanzoek, in 1989, weigert Tina. Na haar eerste kennismaking met het huwelijk durft ze het niet aan. Maar in 2013 gaat ze alsnog overstag. Nu is wel duidelijk dat hij de man van haar leven is. “Er is niets waardoor ik het gevoel krijg dat ik er piekfijn moet uitzien. We zijn die fase voorbij. We voelen ons comfortabel in onze huid en, nog belangrijker, comfortabel bij elkaar.”

Is het nu gedaan met alle drama in haar leven? Allesbehalve. Ze besluit haar tweede huwelijksdag gelukkig niet opnieuw in een bordeel, maar heel veel beter is de situatie ook niet. Snel na het jawoord wordt ze getroffen door een beroerte. De rechterzijde van haar lichaam is volledig verlamd. Ze moet zich verplaatsten in een rolstoel en opnieuw leren praten en lopen. Tegen de prognoses in herstelt Tina, maar snel daarna krijgt ze weer een pittige diagnose: darmkanker, weer een jaar later krijgt ze daar nierfalen overheen. Als kwetsbare kankerpatiënt komt ze niet in aanmerking voor een nieuwe nier. Tina, die zich bekeert tot het boeddhisme, accepteert haar lot en neemt voorzichtig afscheid van het aardse. Haar dagen lijken geteld, maar een laatste onderzoek brengt een finale optie: een nier van haar man. Bach twijfelt geen moment. “Nadat ik mij realiseerde dat hij serieus was, moest ik even gaan liggen. Ik dacht: misschien houdt hij wel écht van mij. Ik heb altijd een angst gehad voor niet geliefd te zijn. Het kostte dus heel veel moeite om dat toch te geloven.”

Drank- en drugsverslaving

De niertransplantatie slaagt en Tina krabbelt weer op. “Ik heb meer dan de negen spreekwoordelijke levens nodig om alles te overleven waarmee ik ben geconfronteerd,” is de juiste conclusie van het popidool. Kan ze nu dan rustig genieten van haar pensioen? Nee, hoor. In 2018 gaat de telefoon in Parijs, waar Tina en Erwin hun vijfjarig trouwjubileum vieren. Zoon Craig (59) heeft zichzelf van het leven beroofd. “Het was een introverte man, heel erg verlegen”, zei ze tegen de BBC. “Ik heb geen idee wat hem zo depressief maakte, behalve dat hij altijd wat eenzaam was. Ik denk dat het iets te maken had met alleen zijn.

Maar als ik dat denk, vraag ik me weer af waarom hij zijn vriendin niet belde.” Toch heeft ze vrede met zijn dood. “Ik heb overal foto’s van hem waarop hij glimlacht. Ik denk en ik voel aan dat hij zich nu op een betere plek bevindt.”

Tina heeft nóg een zoon: Ronnie, die Ike heeft als vader. Ronnie gaat het ook niet bepaald voor de wind. Hij sukkelt zijn hele leven van de een naar de andere dranken drugsverslaving. Tina lijkt Ronnie uit haar leven te hebben verstoten. Na de dood van Craig zegt ze: “Mijn moeder is dood, mijn zus is dood, mijn zoon Craig is dood. Ik heb geen familie meer. Erwin is alles wat ik heb.”

In een roddelblad wordt een anonieme bron uit de entourage van Ronnie geciteerd. Die haalt snoeihard uit naar de zangeres. “Zoals iedereen weet, was Ike Turner een gewelddadige echtgenoot. Dat Ronnie zijn kind was, is daarom altijd aan Tina blijven knagen. En dat Ronnie daardoor niet geliefd was bij zijn moeder, maakte dat hij het erg moeilijk had in het leven. Hij werd er uiteindelijk zo depressief van dat hij een dranken drugsverslaving ontwikkelde. En zelfs toen wilde Tina hem niet helpen.”

Na de scheiding met Ike zou Tina zijn gevlucht uit Los Angeles en Ronnie hebben achtergelaten. “Hij kon maar niet begrijpen dat zijn moeder hem achterliet. Hij kreeg totaal geen liefde van Tina. Het enige wat haar interesseerde, was haar nieuwe leven. Daarin was iedereen in de ban van Tina Turner, maar aan haar kinderen hadden ze geen boodschap. Tina genoot van haar vrije leven, en duwde haar zonen daarom steeds verder van zich weg. Craig kreeg nog een petieterig beetje aandacht, maar voor Ronnie was er geen plaats meer. Tina heeft jarenlang niet geweten waar hij mee bezig was, puur omdat ze het vertikte om hem eens te bellen.” Dus nee, Ronnie speelt momenteel geen rol in haar leven, voor zover dat ooit wel zo was.

Eindbestemming: Zwitserland

De tijden dat ze in elkaar werd gebeukt, stadions uitverkocht, snakte naar de dood, samenleeft met prostituees en pruiken draagt is voorbij. Tina Turner wil alleen nog genieten van de rust op haar Zwitserse landgoed, in redelijke gezondheid. “Het kan me niets schelen dat ik steeds ouder word, zolang ik mij maar goed voel!” Voor iemand die al voor haar geboorte is omgeven door zo ontzettend veel tragiek, is het een wonder dat ze al 81 is geworden. Is het nu dan gedaan met al het drama? Ze heeft al een paar keer afscheid genomen van het leven, ze ziet wel. “Ik wil niet langzaam uit het leven sluipen,” zei ze rond haar 80ste verjaardag. “Ik wil zelf beslissen wanneer ik vertrek.”

Update 25-05-2023: de Queen of Rock 'n Roll is uiteindelijk op 24 mei 2023 overleden in haar huis in Küsnacht, Zwitserland.