Merijn Tinga - De missie van de Plastic Soup Surfer

Ergens op het water tussen België en Duitsland weet Merijn Tinga het opeens heel zeker. Dit is niet zomaar een project, maar veel meer dan dat. Het is dan 2014. “Dat was het moment dat ik van kunstenaar activist ben geworden.” Tot die tijd is Tinga bioloog, hobbysurfer en een maatschappelijk betrokken kunstenaar. Hij spande zich al in voor thema’s als mensenhandel, maar dit is anders. “Ik wilde eens een mooi surfavontuur maken, ik dacht: als ik dat toch doe, moet ik dat koppelen aan een goed doel. Dat werd plastic vervuiling. Daar was toen nog niet zoveel aandacht voor. Ik heb zelf een board gebouwd van plastic afval dat ik vond op het strand. Tijdens die tocht kwam alles samen, mijn achtergrond als bioloog, kunstenaar en surfer.”

De Plastic Soup Surfer is geboren. In België stapt hij op zijn zelfgemaakte board, om drie dagen en 350 kilometer later af te stappen.

“Ik moest door zeegaten, mijn board was veel te zwaar, ik had koorts en was lichamelijk helemaal op. Ik had dagenlang niet geslapen vanwege alle spanning. Het was te veel.”

Toch smaakt juist deze tocht naar meer, hoe onlogisch dat ook klinkt. “Doordat ik zelf onderdeel was van het kunstwerk, was mijn boodschap veel explicieter dan bij mijn vorige projecten.” Sindsdien begint Tinga iedere zomer aan een nieuwe expeditie, die hij koppelt aan een concreet doel. Zo ging hij kitesurfend naar Engeland en stond hij duizend kilometer lang op een supboard op een tocht door de Rijn. Onderweg schuift hij aan bij bedrijven om hen aan te spreken op hun verantwoordelijkheid rond het plastic afval of om voorlichting te geven op scholen. Zijn grootste succes? De invoering van statiegeld op kleine flesjes (per 1 juli aanstaande) en op blikjes (per 1 januari 2023) is de verdienste van Tinga en zijn hulptroepen.

“Dat dossier zat al vijftien jaar vast. Er lagen stapels rapporten waarin stond dat de invoering te duur zou zijn, maar ook die waarin stond dat het wel een goed idee was.”

‘Ik moest door zeegaten, mijn board was veel te zwaar, had koorts en was lichamelijk helemaal op. Ik had dagenlang niet geslapen vanwege alle spanning’

Flessen whisky

Tinga schrijft een motie, kitesurft naar Engeland om aandacht te vragen en overhandigt in de Tweede Kamer een petitie die 40.000 keer is ondertekend. Toch sluiten milieuorganisaties weddenschappen af met Tinga. Dit onderwerp is te complex, het statiegeld komt er toch niet. Maar dan kennen ze Tinga nog niet. “Na die handtekeningen werden we serieus genomen.

Tot die tijd was het: Hartstikke goed wat je doet, bewustwording is belangrijk, moet je doen. Maar wij gaan weer aan het werk, doei!

Toen gebeurde er iets. Politici moesten vlak voor de verkiezingen partij kiezen, bedrijven kregen in de gaten dat het ze geld kon kosten. Het is dus gelukt, weddenschap gewonnen, haha!” Hij werd er flessen whisky rijker van, maar belangrijker: vanaf dat moment spreekt de Plastic Soup Surfer een woordje mee. Krijgt hij onderwerpen op de politieke agenda. Komt hij aan tafel bij multinationals als Coca-Cola, maar ook bij Pervasco. Dat is de producent van de bekende Anta Flu-keelsnoepjes. Met partner in crime Dirk Groot stapt Tinga het bedrijf binnen in 2017. De twee worden vergezeld door een gerechtsdeurwaarder en samen kunnen ze liefst 16.000 ingestuurde foto’s overleggen van zwerfafval met daarbij ook de keelsnoepjes­verpakking. Plastic dat uiteindelijk terecht­komt in de natuur, zeeën, oceanen en misschien ook wel ons lichaam. Opnieuw heeft Tinga beet, Pervasco heeft de plastic verpakking inmiddels vervangen door afbreekbare waspapieren wikkels.

Druiven uit Chili

Een mooi succes, maar achterover leunen en ervan genieten is er niet bij. Daarvoor is het probleem te groot. Tinga hoeft alleen maar naar de supermarkt om te worden geconfronteerd met de feiten die er nog altijd liggen. “Plastic faciliteert ons gemak en ook alles zit verpakt in plastic. Het is verpakking én marketing. Ik merk het thuis ook. We hebben verpakkingsvrije shampoo. Als de fles bijna leeg is en ik tevreden ben over de shampoo, moet ik echt goed nadenken van welk merk het ook alweer was. Of neem druiven. Die liggen het hele jaar in de supermarkt. Het ene jaargetijde komen ze uit Frankrijk, daarna uit Chili. Het is sowieso de vraag of je dat moet willen, druiven van zo ver weg laten invliegen. Maar om achter de herkomst te komen, moet je echt de verpakking lezen.”

En zo heeft Tinga nog talloze voorbeelden waaruit blijkt hoe diep plastic is verweven in ons leven.

Heel soms bekruipt hem daardoor weleens een gevoel van machteloosheid.

“Maar het enige wat ik kan doen is doorzetten en proberen iets aan de problemen te doen. Ik ben positief ingesteld en heb het gevoel dat ik er toe doe, met de mensen om me heen die me helpen. Natuurlijk kun je zeggen: wat maakt het uit dat er statiegeld komt op flesjes en blikjes? Kun je best cynisch over zijn, maar zo sta ik niet in het leven. Dat wil ik ook niet. Misschien is het tegen beter weten in, maar ik kan mezelf niet in de spiegel aan­kijken als ik zeg: laat de boel maar verrotten en kies volledig voor mezelf. Zo zit ik niet in elkaar.”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in Panorama's Zomerspecial of bekijk het op Blendle.