Willem Holleeder en Sandra den Hartog - de miljoenendans met het 'gangstermeisje'

“Een rationele en geharde dame die je de pis niet lauw maakt.” Zo noemt de advocaat van Holleeder deze Sandra den Hartog in zijn pleidooi. Hoe raakt een mooie Amsterdamse meid verzeild in het zwaarste criminele milieu van Nederland in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw?

Sandra den Hartog was het ‘gangsterliefje’ van de beruchte Sam Klepper, die samen met zijn bloedgabber John Mieremet bekendstond als het duo Spic & Span, omdat ze tegenstanders en concurrenten rigoureus uit de weg ruimden.

Het waren de hoogtijdagen van maffiabaas Klaas Bruinsma. Hij was wat ouder dan de anderen. Bruinsma is van 6 oktober 1953, Sam Klepper van 29 april 1960, John Mieremet van 10 mei 1960. Sandra is van 31 augustus 1964. Als zij en Sam elkaar leren kennen, is zij 18, Sam 22.

Sam en John runnen in die tijd de hasjtak van Bruinsma, maar stellen in het milieu nog niet veel voor. Het is de tijd dat een groepje andere Amsterdamse vrienden veel meer furore maakt met spectaculaire overvallen: Frans Meijer, Jan Boellaard, Cor van Hout en Willem Holleeder. Ongeveer in die volgorde van belangrijkheid. De eerste drie kennen elkaar uit de Amsterdamse Staatsliedenbuurt, Holleeder is het ‘buitenbeentje’ uit de Jordaan. Hij mag meedoen omdat hij bevriend is met Cor. Ze zijn allemaal een paar jaar ouder dan Sam en John. Cor is van 18 augustus 1957, Willem van 29 mei 1958. De overvallers zullen alle vier berucht worden, met name door de ontvoering van Freddy Heineken en Ab Doderer, in november 1983.

De lijpies en de schele

Het zou aardig zijn om eens van Sandra te horen hoe zij dat allemaal heeft beleefd, maar Sandra is geen prater. Pas als ze in 2014 besluit verklaringen af te gaan leggen als getuige in het proces tegen Holleeder vertelt ze het een en ander. Dan moet ze wel. Maar het gaat niet van harte en in alles blijft ze uiterlijk de broodnuchtere koele kikker die alleen iets van emotie toont als het om haar kinderen gaat.

Even terug naar die roemruchte beginjaren tachtig. Na de Heineken-ontvoering verdwijnen Frans, Jan, Cor en Willem langdurig van het Amsterdamse toneel. Pas in het begin van de jaren negentig keren ze terug, als ze hun gevangenisstraf hebben uitgezeten. Op Frans Meijer na: die neemt de benen naar Paraguay en zal verder in Nederland geen rol van betekenis meer spelen. Hetzelfde geldt voor Jan Boellaard, die is op 2 januari 1994 betrokken bij een drugszaak in de Amsterdamse haven, denkt dat hij wordt geript en schiet een douanier uit Almere dood. Boellaard wordt veroordeeld tot twintig jaar celstraf. Ook Klaas Bruinsma is voorgoed uit beeld: doodgeschoten in juni 1991.

Als Cor en Willem zich in 1992 de zo lang gemiste kroketten en hamburgers van de Febo weer goed laten smaken, zijn de stukken op het criminele schaakbord verschoven. Vooral Cor van Hout realiseert zich dat niet. Sam Klepper en John Mieremet zijn een factor van betekenis geworden, maar hij noemt hen kleinerend ‘die twee lijpies’. Hij is de enige die de licht loensende Mieremet openlijk ‘die schele’ noemt; Klepper beledigt hij tot op het bot door het pronkstuk van diens wapenarsenaal te betitelen als ‘een bonk roest uit Tweede Wereldoorlog’.

Sandra is in die tijd moeder van twee jonge kinderen. Als ze als getuige wordt gehoord in het proces tegen Willem Holleeder, zegt ze dat ze met de zaken van Sam niks te maken wilde hebben. “Hij had eerst een garage, hij is overgegaan in wiethandel en dat is het dan.”

Holleeder is niet zo'n trouwe partner als Sam Klepper. Willem houdt er altijd verschillende vriendinnen op na en dat weet Sandra

Als de rechter haar voorhoudt dat Sam en John de reputatie hadden dat je bang voor ze moest zijn, zegt ze: “Later hoorde je het wel. Nadat Sam dood was.” Ze kreeg er niet veel van mee: “Meer grappige dingetjes. Niet dat hij gaat vertellen: ik heb dit of dat gedaan.”

Dat er toch wel iets aan de hand was, kan haar moeilijk ontgaan zijn. In 1992 verhuizen de gezinnen van Klepper en Mieremet namelijk naar Neerpelt in België, net over de grens bij Valkenswaard, waar ze hun intrek nemen in kapitale villa’s. In Nederland is hun de grond te heet onder de voeten geworden. Sandra verklaart daarover: “Wat Sam deed was zíjn leven, dat hoefde ik niet te weten. Je bent altijd welkom, leuk als je er bent, het is leuk samen, maar als je de poort binnengaat, moet je je voorstellen dat er een denkbeeldig tafeltje staat, leg daar je gezeur en je ellende maar neer.” Sam vond het prima en als hij een keer wat wilde vertellen, zei ze: “Dat wil ik niet weten, ik heb geen trek in dat gezeik.”

Moord op Erwin Tra

Een van de dingen die haar op zijn minst aan het denken hadden moeten zetten, is de moord op Erwin Tra (27) op 20 december 1993 in de Scheldestraat in Amsterdam. De Kleppers en Mieremets wonen weliswaar in België, maar ze komen wekelijks in Amsterdam. Voor familiebezoek, zaken, winkelen en uitgaan. Holleeder zegt daarover: “Sandra heeft altijd geweten welke liquidaties Sam en John hebben gepleegd. Door Sandra is bijvoorbeeld Erwin Tra in de Scheldestraat geliquideerd. Erwin Tra zou Sandra hebben beledigd op het Rembrandtplein, toen Sandra daar met vriendinnen wat aan het drinken was. Zij heeft bij Sam lopen klagen met de wetenschap wat Sam dan zou doen en ook heeft gedaan. Dit is mij verteld door Sam, door John, door ‘de Allesweter’ en door Sandra zelf.”

Twee Joegoslavische ‘vrienden van Sam’ worden vervolgd voor de moord, maar in 2009 uiteindelijk vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Volgens justitie is Sam Klepper de opdrachtgever geweest.

Na de dood van Sam Klepper, in oktober 2000, krijgt Sandra een relatie met Holleeder. De rechter vraagt: “Werkte dat hetzelfde, dat u dingen niet wilde weten of horen? Waren daar afspraken over?” Sandra: “Nee, daar kun je (met Holleeder, red.) geen afspraken over maken, je hebt niks in te brengen.”

Niet zo trouw

Holleeder is niet zo’n trouwe partner als Sam. Willem houdt er altijd verschillende vriendinnen op na en dat weet Sandra. In verschillende appartementen, in Amsterdam, IJmuiden, Wassenaar, Den Haag. Sandra maakt voor hem ook schoon in andere huizen dan waar ze met hem woont. Officier van justitie tijdens het Holleeder-proces Sabine Tammes vraagt of daar ook anderen dan Holleeder verbleven. Sandra zegt dat ze dat niet weet.

Ze vertelt wel dat ze een bepaalde periode niet in een woning in Voorburg hoeft te komen. Ze denkt: “Daar zal wel een broedkuikentje zitten.” Sandra vond het niet zo bijzonder: ze had ook weleens een japonnetje gevonden.

De reden dat ze in 2014 samen met Astrid en Sonja Holleeder belastende verklaringen gaat afleggen bij de politie, heeft volgens haar niets te maken met jaloezie en de andere vriendinnen, maar met het feit dat Holleeder haar zoon had bedreigd met de dood. Holleeder zegt op zijn beurt dat hij inderdaad flink tegen haar – en haar zoon – tekeer was gegaan.

“Ik kom uit de Jordaan, daar praten we zo.” Maar het was omdat haar zoon tegen hem had gelogen.

Holleeders advocaten Sander Janssen en Robert Malewicz houden rekening met een ander motief. Toen Sam Klepper op 10 oktober 2000 op het Gelderlandplein in Amsterdam werd geliquideerd, liet hij een miljoenenerfenis na aan Sandra. Justitie en belastingdienst waren daar erg in geïnteresseerd, ook lang na de dood van Sam. Ze ontdekten dat Sandra en Sam in het begin van de jaren negentig bij een bank in Liechtenstein waren geweest, waar ze zich hadden voorgedaan als vermogende Nederlanders die hun geld verdienden met vastgoed in Frankrijk. Ze hadden er 4 miljoen gulden gestort. Ook de aankoop van de villa in het Belgische Neerpelt, in 1993, vond men verdacht.

Het huis stond op naam van Sandra. In 2003 werd het verkocht met een overwaarde van een half miljoen euro. Vanaf 2008 gaan justitie en de Fiod actief aan het jagen. Sandra hangt een enorme claim voor witwassen boven het hoofd. Advocaat Janssen ziet daarin óók een motief om te gaan verklaren tegen Holleeder: “Als het Openbaar Ministerie vervolging in deze witwaszaak had doorgezet, had Sandra een enorm probleem gehad. Het is niet zo gek dat Den Hartog uit vrees voor een eind aan haar comfortabele leven besloot een deal te sluiten met het Openbaar Ministerie.”

De zussen

Justitie is al die jaren volop bezig met Holleeder en probeert hem te vervolgen voor betrokkenheid bij liquidaties, maar er is weinig bewijs. In 2013 meldt Astrid Holleeder zich bij de politie. Zij en zus Sonja – de weduwe van Cor van Hout voelen zich ernstig bedreigd door broer Wim. Die had in januari 2013 in de krant gelezen dat Sonja een schikking had getroffen voor 1,1 miljoen euro met justitie over de criminele erfenis van Cor. Terwijl Sonja altijd had gezegd dat ze niks meer had. Niet dat Willem er recht op had, maar de zussen vrezen dat hij weleens heel vervelend zou kunnen gaan doen. Astrid haalt Sandra over met hen mee te doen en samen tegen Holleeder te getuigen: drie staan sterker dan één. Sandra heeft niet heel veel belastends te melden, maar bij nader inzien heeft ze achteraf de conclusie getrokken dat Holleeder ook weleens achter de moord op haar Sam kan hebben gezeten.

Immers, hij had tegen haar geschreeuwd dat hij haar zoon ‘zou laten leggen net zoals ik zijn vader heb laten leggen’.

Sandra legt belastende verklaringen af tegen Holleeder omdat hij haar zoon met de dood heeft bedreigd

De advocaten van Willem Holleeder vinden het wel erg toevallig dat toen Sandra den Hartog had besloten mee te werken met justitie, het al bijna zes jaar durende onderzoek naar haar zonder opgave van redenen werd stopgezet. Bovendien mocht niemand iets weten van wat ze met justitie had afgesproken, tijdens het proces mocht ze zich beroepen op haar verschoningsrecht. De advocaten vinden dat ‘onbegrijpelijk’. Ze menen dat de rechtbank daar zicht op had moeten krijgen. Het witwasonderzoek hing Sandra als het zwaard van Damocles boven het hoofd. “Is het een gekke gedachte dat ze verklaringen aflegde die het Openbaar Ministerie wilde horen, om te voorkomen dat haar hele comfortabele leven haar werd ontnomen en ze straatarm zou worden?” vragen de advocaten van Willem Holleeder zich hardop af.

Miljoenenboete

Sandra was kort na de dood van Sam Klepper al heel wat van haar vermogen kwijtgeraakt. De beruchte Joegoslavische maffiabaas Sreten Jocic (‘Jotsa’) zou Klepper en Mieremet in 2000 een boete hebben opgelegd van 10 miljoen Duitse mark vanwege een fout gelopen drugstransactie. Klepper wilde niet betalen en zou daarom in oktober 2000 zijn geliquideerd. Daarna moest alsnog dat geld worden betaald. Johnny Mieremet zette Sandra toen zwaar onder druk. Sandra vond het wel terecht dat ze haar deel van de boete moest betalen en reisde op aanraden van Holleeder samen met topcrimineel Stanley Hillis, de ‘Kouwe Ouwe’, naar Liechtenstein om 3,5 miljoen van de bank te halen. Vervolgens moest ze het deel van Mieremet ook nog even voorschieten: Mieremet kon zelf even niet bij zijn geld, zo zei hij. Sandra had toen al ettelijke miljoenen betaald voor de beveiliging van Mieremet en diens gezin, die na de dood van Klepper zouden zijn bedreigd. Ook daar kon Mieremet zogenaamd zelf even geen geld voor vrijmaken.

Heel veel later, als ze al een tijd een relatie met Holleeder heeft, zou die haar in een openhartige bui tijdens een etentje hebben toevertrouwd dat die hele zaak met Jocic ‘een spel’ was geweest. Met andere woorden: er was helemaal geen dreiging geweest van de kant van Jocic, dat was alleen gebruikt om Sandra bang te maken en haar geld af te troggelen.

Wat er echt aan de hand is geweest, is niet duidelijk. Heeft Hillis het geld van Sandra aan Jocic gegeven, of maar een deel? Of helemaal niets? Holleeder zegt dat hij er geen cent wijzer van geworden is en zich er alleen maar mee had bemoeid om Sandra te helpen.

‘EEN GIER’ IN BARRETJE LEXINGTON

Nadat Sam Klepper in oktober 2000 is vermoord, blijft Sandra met haar kinderen in Neerpelt wonen. Daar wordt ze bijna dag en nacht nauwlettend in de gaten gehouden door Ria Eelzak, de partner van John Mieremet. Sandra heeft de Mieremets dan al miljoenen betaald, maar het is nog niet genoeg. Als ze in februari 2001 op haar vaste donderdagse trip naar Amsterdam gaat, belt Mieremet haar in de auto: ze moet direct terugkomen naar België, anders zwaait er wat. Sandra, tijdens haar getuigenverhoor: “Hij was compleet hysterisch, net een wijf, vloeken, schelden, tieren. Als je niet meteen terugkomt, krijg je er spijt van, want ik doe je wat aan!” Even later doemt Ria op: “Jij moet betalen, wij kunnen nu niet bij ons geld.” Sandra zegt: “Ik heb al betaald.”

Dezelfde dag is Sandra in Lexington, een yuppencafé aan de Willemsparkweg in Amsterdam, veelvuldig gefrequenteerd door criminelen. Ze heeft daar afgesproken met de zus van Sam. Dan komen Holleeder en Mieremet binnen.

Mieremet zegt tegen haar: “Je moet aan mij en mijn kinderen en mijn vrouw denken. Ik kan nu niet bij het geld.” Sandra lacht hem uit. “Kom op nou, ben jij nou een kerel? Mijn man, de vader van mijn kinderen, is doodgeschoten. Ik heb al zoveel betaald en alweer wil jij het onderste uit de kan. Je bedreigt me gewoon dat ik terug moet komen naar België. Wat ben jij voor iemand? Jullie zijn zolang beste vrienden geweest. Nu tegenover zijn kinderen gedraag je je zo.

Daar moet ik om lachen. Ik vind jou gewoon een laffe hond.”

Mieremet begint hysterisch te schreeuwen in het café, waar iedereen bij is. “Jij denkt dat je mij kan uitlachen? Als je niet met geld over de brug komt, schiet ik jou en de kinderen dood!”

Van de zenuwen gaat Sandra ‘automatisch lachen’. “Dat maakte hem helemaal gek. Hij is toen die Lexington uitgestormd, ik kon z’n cola ook nog betalen.” Ze heeft het erover met de zus van Sam. Die zou hebben gezegd: “Je weet toch wat een gier dat is.” Mieremet stond bekend als extreem gierig.

Als Mieremet totaal opgefokt en hysterisch Lexington heeft verlaten komt een paar uur later Sjors Kool, een neef van Sam Klepper, bij Sandra met een boodschap van Mieremet: “Hij heeft je naam al doorgegeven aan zijn huurmoordenaar. Hij noemde de naam. Hij zegt: ‘Als jij niet betaalt, laat hij jou en de kinderen vermoorden.’” De kinderen zijn op dat moment nog in België. Holleeder regelt dat Sandra’s moeder de kinderen ophaalt. Vanaf dat moment is ze voorgoed weg uit België. Wel betaalt ze nog de door Mieremet gevraagde 4,5 miljoen.