Het laatste middagmaal van Martin Kok

“Als ze ’t hier doen, dan is de hele Nederlandse misdaadjournalistiek in één keer uitgeroeid.”

“Niet met de rug naar de deur gaan zitten.”

“Pas op voor zwarte scooters.”

Er worden meer van dit soort opmerkingen gemaakt op die donderdagmiddag 8 december 2016. Op initiatief van Martin Kok is er een lunchafspraak in de Harbour Club Kitchen aan de Apollolaan in Amsterdam-Zuid. Om het te hebben over wat meer samenwerking en uitwisseling tussen misdaadjournalisten en verwante websites. Aanwezig: Marian Husken (Vrij Nederland), Gerlof Leistra (Elsevier), Vico Olling (Panorama), Paul Vugts en Maarten van Dun (Het Parool), Jens Olde Kalter (Panorama), Timo van der Eng (Crimesite) en Hendrik Jan Korterink (misdaadjournalist.nl en Panorama). Een paar andere genodigden hebben afgezegd: ze vinden het te gevaarlijk. Er waren al aanslagen gepleegd op Kok, het zou zomaar weer kunnen gebeuren en dan wil je er liever niet te dicht bij zijn. Toch beseft niemand dat het gevaar zó dichtbij is en dat er op dat moment buiten een compleet moordcommando op scherp staat.

Buiten de kudde lopen

Tijdens de lunch is Kok in opperbeste stemming. Zoals altijd. Met zijn website Vlinderscrime trekt hij veel bezoekers en wat belangrijker is: adverteerders. Hij is een slimme zakenman en weet zijn waar goed te verkopen. Zijn grootste vis is een wat onduidelijk bedrijf dat pgp-telefoons online verkoopt. Als je hem mag geloven, heeft hij net een contract voor 35.000 euro afgesloten. De vertegenwoordiger van het bedrijf is op dat moment in Nederland. Een Schot: Christopher Hughes, beter bekend als Scotty. Na de lunch heeft Kok met hem afgesproken. De gesprekken tijdens ‘Het Laatste Middagmaal’ hebben inhoudelijk weinig om het lijf. Het is vooral een onderonsje van journalisten die elkaar in de meeste gevallen al heel lang kennen. Op de achtergrond speelt de dreiging: Kok heeft het de laatste maanden in de ogen van iedereen veel te bont gemaakt met zijn publicaties over topfiguren van de Mocro Maffia. Hij heeft er een gimmick van gemaakt Naoufal F. belachelijk te maken. ‘Noffel’ was in Ierland aangehouden, Kok schilderde hem af als een soort flapdrol. En hij plaatste foto’s van tot dan toe vrijwel geheel onder de radar gebleven hoofdmannen: Rico ‘de Chileen’ en Ridouan Taghi. Bij het grote publiek nog onbekenden. Kok had het duidelijk gemunt op deze groep. Hij werd gevoed met informatie over dit ‘kamp’ en beweerde dat er nauwe connecties bestonden tussen de Mocro Maffia en de Ierse maffia. Die verhalen werden gretig overgenomen in de Ierse pers en nog eens flink aangezet. Waarschuwingen dat hij hiermee veel te ver ging en allerlei onbewezen verdachtmakingen publiceerde, lachte hij weg. Dat had zelfs een averechts effect, liever deed hij er dan nog een schepje bovenop. “Ik ben toch een boef?” zei hij dan. “Ik ben geen gnoe, geen kuddedier dat door de stront van anderen gaat lopen. Ik loop buiten de kudde, maar dan heb je wel meer kans om gepakt te worden door de wilde dieren.”

Ontsnapt aan aanslag

Misschien voelde hij zich veiliger dan hij was. De politie had hem ondergebracht in een safehouse, ter bescherming. Maar van andere beschermingsmaatregelen moest hij niks hebben. Al was hij drie maanden eerder – in juli – op het nippertje ontsnapt aan een aanslag met een zware autobom bij restaurant ’t Klein Kalfje in Amstelveen. De bom was tijdig ontdekt, vermoedelijk doordat degene die hem onder de auto van Kok had geplakt een foutje had gemaakt. Het projectiel zat met een sterke magneet aan de bodemplaat. Bij het aanbrengen was het waarschijnlijk te snel vastgeklikt, en niet meer los te krijgen.

Daardoor was het van buitenaf gemakkelijk te zien. Een wandelaar belde de politie. Als de bom was afgegaan, was de schade niet te overzien geweest en zouden er zeker meerdere doden zijn gevallen. Achteraf werd bekend dat het een explosief was van een uitzonderlijk zwaar kaliber. Ook toen lachte Kok erom en ook toen had hij niet in de gaten dat de vijand heel dichtbij was.

Die donderdag van de lunch vertrekt Kok om half bij de Harbour Club. Om kwart voor vijf komt hij aan bij het citizenM-hotel, ook in Amsterdam-Zuid. Dat is dicht in de buurt, wat hij in de tussentijd heeft gedaan is niet bekend. In het hotel heeft hij een afspraak met Scotty. Terwijl zij achter in de bar zitten, zit er bij de ingang, aan de bar, een ‘getinte’ jonge man. Als Kok en Scotty naar buiten lopen, volgt deze man hen. Eenmaal buiten haalt hij een vuurwapen tevoorschijn en richt dat van dichtbij op Koks achterhoofd.

Die heeft niets in de gaten en wandelt gewoon weg met Scotty.

De schutter laat om onduidelijke redenen het wapen zakken en haakt af. Dit wordt pas veel later bekend, als de politie de bewakingsbeelden van het hotel bekijkt. Er is gesuggereerd dat het wapen haperde, maar op de beelden is ook te zien dat het op dat moment op straat vrij druk was en er mensen dichtbij waren. Of aarzelde de schutter omdat hij het toch niet over zijn hart kon verkrijgen? Of liep Scotty toch te dicht naast hem? Inmiddels wordt gesuggereerd dat Scotty met opzet een hoedje op had gezet, zodat de schutter zich niet kon vergissen.

Pikante foto’s uit bordeel

Het is geen geheim dat Kok die avond naar zijn favoriete seksclub Boccaccio in Laren gaat. Hij is er kind aan huis. De club is een adverteerder, Kok mag – naar zijn zeggen – gratis gebruikmaken van de diensten van de dames. Vanuit Boccaccio stuurt hij met zijn telefoon pikante foto’s van hem – liggend op bed – naar Timo van der Eng, die bezig is met een boek over het leven van Martin Kok. Om vijf voor half twaalf komen Kok en Scotty allebei bij Boccaccio naar buiten lopen. Kok rijdt in een VW Polo die op naam van zijn vader staat. Hij heeft nog maar sinds enkele dagen zijn rijbewijs terug. Kok stapt als eerste in, Scotty blijft op veilige afstand – een meter of acht – staan. Net als Kok de auto wil starten, komt er uit de bosjes bij de parkeerplaats een in het zwart geklede man tevoorschijn. Er klinken zes of zeven schoten. Kok wordt onder meer in zijn achterhoofd geraakt en is op slag dood.

De schutter gaat er vandoor. Ook Scotty kiest het hazenpad. In paniek vlucht hij naar een veilige plek. Hoe hij die avond naar Amsterdam is gekomen, is niet bekend, maar de volgende dag meldt hij zich bij de politie. Hij verklaart dat hij net na Kok de seksclub had verlaten. Hij zou bij Kok instappen, maar wachtte even tot Kok de auto uit de parkeerhaven had gedraaid. Op dat moment had hij de schutter gezien. Hij zou in shock zijn geraakt en bang zijn gevlucht. Dat komt niet overeen met de videobeelden: daarop is te zien dat hij rustig wegloopt via de hoofdingang van het parkeerterrein. Hij zegt dat een vriend hem heeft opgepikt en dat hij in Amsterdam heeft overnacht. Hij wil geen namen noemen. Hij weigert zijn laptop af te staan omdat daar vertrouwelijke informatie op staat van het telefoonbedrijf MPC waarvoor hij werkt. Hij vertelt ook een warrig verhaal over een telefoon waarmee hij op de dag van de moord naar zijn zieke vader had gebeld; later blijkt dat hij die telefoon pas de dag na de moord heeft gekregen. Een andere telefoon had hij weggegooid. Hoewel de politie ernstige twijfels heeft, kunnen ze hem niet langer dan drie dagen vasthouden. Daarna lijkt Scotty van de aardbodem verdwenen; er wordt rekening mee gehouden dat hij uit de weg is geruimd.

Vergismoord Marrakech

Scotty is ook nog spoorloos als Anouar B., alias ‘Zwartkat’, in 2018 in Marokko wordt aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij de vergismoord in Marrakech. In november 2017 wordt daar een liquidatiepoging ondernomen, maar in plaats van het beoogde doelwit schieten ze de onschuldige zoon van een hoge rechter dood.

De Nederlandse politie heeft deze Anouar dankzij een anonieme tip al in het vizier voor de aanslag met de autobom bij ’t Klein Kalfje. Daarover verklaart hij in Marokko dat hij die avond inderdaad samen met Kok – en een paar frivole dames – in ’t Klein Kalfje is geweest, maar dat hij niet de bom had geplaatst. Volgens hem hadden een paar Franse jongens uit Marseille dat gedaan.

Bij de seksclub klinken zes of zeven schoten. Kok wordt onder meer in zijn achterhoofd geraakt en is op slag dood

Maar Anouar verklaart nog veel meer. Hij zegt bijvoorbeeld ook dat Ridouan Taghi de opdracht had gegeven voor de autobom en vertelt dat ‘de Engelsman’ – Scotty dus – met wie Kok op zijn laatste avond samen was, de lokker is geweest. Ook deze opdracht tot liquidatie zou van de op dat moment meest gezochte crimineel Ridouan Taghi komen. Een zekere Achraf B. (26) zou in de buurt van de plaats van de moord zijn geweest. Deze Achraf B. zou dit persoonlijk aan Anouar B. hebben verteld. Volgens Anouar was het wapen waarmee Kok was doodgeschoten op een plek in Utrecht in het Amsterdam-Rijnkanaal gegooid.

Op 17 april 2018 werden daar inderdaad twee vuurwapens gevonden, maar geen van beide was gebruikt bij de liquidatie van Martin.

Overigens hebben zowat alle advocaten die betrokken zijn bij deze zaak grote vraagtekens geplaatst bij de bekentenissen die vanuit Marokko naar Nederland zijn gekomen. Er zou sprake zijn geweest van marteling en andere onoirbare verhoortechnieken waardoor de verklaringen eigenlijk niet gebruikt zouden mogen worden.

Martelingen en moorden

In oktober 2019 komt er weer wat schot in de zaak. Opsporing Verzocht meldt dat de Schotse politie op zoek is naar vijf Schotse criminelen. Ze maken deel uit van een grote criminele organisatie en worden gezocht voor zware vergrijpen, waaronder ontvoeringen, martelingen en moorden. Aan het hoofd van de groep staan de broers James en Barry Gillespie.

De andere drie Schotten zouden hun handlangers zijn die geregeld het vuile werk opknappen. “Een van deze mannen wordt verdacht van betrokkenheid bij de moord op misdaadblogger Martin Kok,” aldus het tv-programma.

Eén van de mannen heet Christopher H., Scotty dus. Het lijkt er steeds meer op dat het nieuwe lucratieve contract met Kok voor advertenties vooral bedoeld was om Scotty als lokker in te zetten. Het bedrijf adverteerde ook op andere sites, maar er was nooit persoonlijk contact geweest met iemand van het bedrijf: alles ging via de mail en via onduidelijke postbusfirma’s in Schotland en Dubai. Opsporing Verzocht plaatst foto’s van de schalks ogende broers Gillespie en van Scotty. Officieel wordt hij gezocht voor betrokkenheid bij de moord op Martin Kok en voor drugshandel. De politie vermoedt dat hij in Nederland verblijft.

Dan wordt het januari 2020. De Italiaanse zender Sky komt met een verwarrend bericht: ene Aleksejs Rustanovs – een beruchte crimineel uit Letland – zou zich onder de naam Christopher H. hebben ingeschreven in een hotel in San Mauro Torinese bij Turijn en is daar aangehouden. Al snel blijkt het precies andersom te zijn: H. verbleef in het hotel onder de naam Rustanovs.

De liquidatie van de crimeblogger is twee jaar geleden aan het onderzoek Marengo toegevoegd. Gisteren begon de behandeling van de moord op Kok tijdens het proces.