Zijn katten vloeibaar? - Nutteloze wetenschappelijke studies

Traag als siroop

Waar: Verenigde Staten

Wanneer: september 2004

Een prachtige najaarsdag. De wetenschappers Brian Gettelfinger en Edward Cussler zitten aan de rand van het zwembad. Ze mijmeren wat. “Stel, er zou enkel siroop in het zwembad zitten,” oppert Gettelfinger, “gaat zwemmen dan moeilijker?” De heren besluiten het te onderzoeken. Ze storten ruim 300 kilo van het verdikkingsmiddel E412 in een 25 meterbad. Daarna laten ze tien wedstrijdzwemmers op volle snelheid twee baantjes door het water trekken, dat door het verdikkingsmiddel nog het meest lijkt op snot. De tijden en het aantal slagen worden genoteerd, waarna de zwemmers nog een keer hetzelfde doen in zuiver water. Het resultaat (er is geen verschil in eindtijd en aantal slagen) wordt gepubliceerd in het tijdschrift van het prestigieuze American Institute of Chemical Engineers. Het experiment viel niet mee. Gettelfinger en Cussler moesten maar liefst 22 vergunningen aanvragen om de dikke drab na afloop in het riool te mogen lozen.

Opmerkelijk: De twee wetenschappers kregen een Ig Nobelprijs (zie kader) voor hun onderzoek. Ze namen de prijs, gekleed in zwembroek, in ontvangst.

Liggende koeien

Waar: Nederland

Wanneer: september 2013

Dierenwetenschapper Bert Tolkamp doet onderzoek naar koeien. Of beter gezegd: naar kansberekeningen. Daartoe rust hij 73 koeien uit met sensoren en plaatst hen ook nog eens wekenlang onder videobewaking. Het onderzoek leidt tot twee bevindingen. Ten eerste: hoe langer een koe ligt, des te groter de kans dat zij snel op zal staan. En ten tweede: als een koe staat, is het lastig te voorspellen wanneer zij weer gaat liggen. Oh ja, en zieke koeien (bijvoorbeeld met een aandoening aan de poten) liggen meer dan hun gezonde soortgenoten.

Opmerkelijk: Nogal wiedes allemaal, maar Tolkamp ziet dat toch anders. Een zieke koe kun je dankzij zijn onderzoek nu eerder opsporen!

Bruine trui op het zuiden

Waar: Tsjechië

Wanneer: december 2013

Een poepveldje ergens in Tsjechië. Terwijl een hond zijn drolletje deponeert, noteren onderzoekers de kompasrichting waarin het beestje staat. Enige duizenden honden later publiceren zij hun bevindingen. Een hond poept het liefst terwijl hij met zijn lijf in noord-zuid-richting staat. Volgens de onderzoekers hét bewijs dat honden (nou ja, vooral teckels want die observeerden ze op dat poepveldje) gevoelig zijn voor het aardmagnetisch veld.

Opmerkelijk: De Tsjechen hebben iets met kompasrichtingen. Andere onderzoekers toonden daar al aan dat koeien in de wei bij voorkeur ook in noord-zuidelijke richting grazen.

Blaas (1)

Waar: Nederland

Wanneer: maart 2011

Mirjam Tuk, onderzoekster aan de Universiteit Twente, is gefascineerd door de blaas. Tijd voor een onderzoek met twee groepen proefpersonen. De ene groep moet vijf glazen water drinken, de andere groep krijgt slechts een paar slokjes water. Na veertig minuten wachten krijgen alle proefpersonen een keuze voorgelegd. Willen ze nú een relatief klein geldbedrag ontvangen of over een maand het dubbele bedrag? En wat blijkt? De personen met de volle blaas kiezen veel vaker voor de slimme optie, namelijk de uitgestelde beloning. Opmerkelijk, want psychologen dachten altijd dat mensen die het lichamelijk zwaar hebben (denk aan kou, hitte of volle blaas) juist minder zelfcontrole hebben en dus eerder impulsief kiezen voor nú dat kleine bedrag.

Opmerkelijk: De aanbeveling van Tuk: “Misschien zouden mensen een fles water moeten drinken voordat ze besluiten over bijvoorbeeld de aankoop van aandelen.”

HUH?

Waar: Nederland

Wanneer: december 2013

Taalwetenschapper Mark Dingemanse doet intensief onderzoek naar het woord ‘huh?’

Zo ontdekt hij dat ‘huh?’ niet zomaar een kreet is, maar wel degelijk een woord. Een universeel woord dat in vrijwel elke taal hetzelfde klinkt, al heeft Dingemanse nog niet kunnen achterhalen waarom.

Waarschijnlijk omdat ‘huh?’ een woord is ‘dat de conversatie herstelt’. Twee mensen praten met elkaar, de één begrijpt of verstaat de ander niet en slaakt daarop een vragend uitgesproken ‘huh?’ uit. Ja maar, is ‘huh?’ dan niet gewoon een kreet in plaats van een woord? Nee, concludeert Dingemanse. ‘Huh?’ is een woord omdat niet-taalgebonden geluiden zoals niezen, huilen en lachen al aanwezig zijn bij de geboorte. Ooit weleens een baby ‘huh?’ horen zeggen? Nou dan!

Opmerkelijk: Een internationaal team onder leiding van Dingemanse heeft in 2015 (tijdens een vervolgonderzoek) ontdekt dat mensen in een gesprek gemiddeld eens per anderhalve minuut om opheldering vragen. Ze doen dit niet alleen met de kreet ‘huh?’ maar ook door het stellen van een specifieke vraag (zoals ‘wie?’) of een suggestie (zoals ‘was het Kees?’).

Scheve toren van Parijs

Waar: Nederland

Wanneer: september 2012

Schat je de hoogte van de Eiffeltoren anders in wanneer je zijwaarts leunt?

Een vraag die de wereld nu al decennialang (kuch) bezighoudt. Hoe dan ook, Nederlandse wetenschappers van de universiteiten van Rotterdam en Nijmegen zochten het uit. Wat blijkt? Wie naar links leunt en naar de Eiffeltoren kijkt, schat het 324 meter hoge bouwwerk gemiddeld 12 meter kleiner in dan iemand die rechtop staat of naar rechts leunt. De onderzoekers vermoeden dat de oorzaak ligt in het feit dat getallenreeksen ook van links naar rechts lopen. Links de lage en rechts de hoge getallen. Dus wie naar links leunt, kiest onbewust voor een lager getal.

Opmerkelijk: Het praktisch nut van dit onderzoek blijft onduidelijk. Wellicht is het een idee om wat naar links te leunen wanneer u bij de autodealer een bod doet op een tweedehands karretje.

Twintig R'en

Waar: Nederland

Wanneer: januari 2015

Koen Sebregts promoveert aan de Universiteit van Utrecht. Vier jaar lang deed hij onderzoek naar de letter R. Inderdaad, zomaar een letter uit het alfabet, maar Sebregts presteert het er een 332 pagina’s tellend proefschrift over te schrijven. Vier jaar lang bivakkeerde hij, in diverse steden, in het cafetaria van de HEMA (“Daar komen alle soorten mensen” ) waar hij bezoekers woordenlijsten met daarin de letter R hardop liet voorlezen. Op die manier ontdekte Sebregts dat het Nederlands minstens twintig R’en kent en de Gooise R op twee manieren kan worden uitgesproken: met gekrulde tongpunt of met de hele tong naar achteren.

Opmerkelijk: Uit Sebregts’ onderzoek bleek ook dat mensen uit een hogere sociale klasse niet altijd met een Gooise R praten. Dat beeld is volgens hem achterhaald. Mooi, weten we dat ook weer.

Gevecht met een geit

Waar: Groot-Brittannië

Wanneer: mei 2016

Bioloog en wetenschapper Tom Thwaites is gefascineerd door geiten in hun natuurlijke omgeving. Hij wil graag bestuderen hoe zij ‘aanwezig zijn in het moment, vrij van zorgen’. Om dat te kunnen doen zonder de geiten te storen, laat hij speciale protheses maken zodat hij kan lopen als een geit. Zo leeft Thwaites drie dagen lang als een geit in de Alpen. Zijn ontdekkingen zijn het citeren waard. “Ik liep wat rond en kauwde op gras. Tot ik merkte dat de andere geiten opgehouden waren met kauwen. Er hing een spanning die ik nog niet eerder had ervaren. Een of twee geiten staken hun hoorns naar voren. Volgens mij werd ik uitgedaagd voor een gevecht!”

Opmerkelijk: Met één geit kreeg Thwaites een speciale band. Hij schreef er het 206 pagina’s tellende boek GoatMan (geitenman) over. Het nut van dit onderzoek? Thwaitdes kwam tot de conclusie dat het ‘tijdelijk transformeren in een geit’ een prima alternatief is voor mindfulness.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in de Panorama van 30 mei 2018. Lees het hele verhaal verder via Blendle.