Stanley Hillis - van kruimeldief tot capo

Hij zou het verschrikkelijk hebben gevonden, dat gelul over hem overal. In allerlei kranten en tijdschriften. Er zijn boeken over hem geschreven, er is een tvserie over hem gemaakt met zijn naam in de titel en in allerlei rechtszaken wordt te pas en vooral te onpas zijn naam genoemd. Stanley Hillis, ‘De Ouwe’, zou ervan gegruweld hebben.

Om even te illustreren waarom deze gedachte aannemelijk is: toen in 2007 het Kolbak-proces over afpersingen in de onderwereld tegen Willem Holleeder begon, werd op de ochtend van de eerste procesdag een granaataanslag gepleegd op het gerechtsgebouw. Wat iedereen wel een beetje dacht werd drie jaar geleden door Holleeder bevestigd; hij vertelde dat Stanley Hillis daarachter zat. “De bedoeling was dat ik niks zou verklaren over geld dat Stanley Hillis gestald had bij Willem Endstra.” Anno nu is Stanley dood en staat Willem Holleeder in hoger beroep terecht voor vijf onderwereldmoorden. In de zomer van 2019 is hij door een rechtbank al veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Willem heeft niets te verliezen, dus is hij in hoger beroep gegaan tegen die uitspraak. Het is nu dus alles of niets voor de Jordanees.

Volgens een goed ingelichte bron uit het criminele milieu die ook is opgeroepen om te getuigen in deze zaak is het doel van Holleeder overduidelijk. Hij zegt: “Ze willen alles in de schoenen van die Ouwe schuiven.”

Als de slotgracht om de Bijlmerbajes is veranderd in een ijsbaan, klautert Hillis over de muur en glibbert naar de overkant, zijn vrijheid tegemoet

Wie was Stanley Hillis?

Stanley Hillis wordt momenteel gezien als een van de grootste en meest invloedrijke Nederlandse misdadigers ooit. Hij was een ouwe boef die banken overviel en later voor een deel verantwoordelijk was voor de IRT-affaire in de jaren 90. Hillis wist jarenlang uit handen van de politie te blijven en gold als een zeer belangrijke factor binnen de Nederlandse onderwereld en erbuiten. Waar andere criminelen vooral binnen onze grenzen opereerden of alleen met buurlanden zaken deden, wist Hillis al vrij snel contact te krijgen met criminelen ver buiten onze landsgrenzen, zoals uit voormalig Joegoslavië. “Iedereen speelde eredivisie, maar die Ouwe was Champions League,” aldus een insider in het milieu.

Waar kwam hij vandaan?

Stanley Marshall Hillis wordt in 1946 geboren uit een kortstondige flirt tussen de Nederlandse Adriana Boukes uit Den Haag en de Canadese militair Stanley Hillis. De oude Hillis helpt als onderdeel van de geallieerde troepenmacht mee bij de bevrijding van Nederland. Stanley is dus een bevrijdingsbaby. Omdat de relatie geen stand houdt, groeit de kleine Stan op zonder zijn biologische vader in zijn nabijheid. Een tweetal stiefvaders neemt de opvoedende taak over, maar tussen hen en de zeer handige en intelligente Stan junior zal het nooit boteren. Hij verdwijnt al op zijn 14de in een jeugd tbr-instelling in Rekken, om uiteindelijk op zijn 17de bij een pleeggezin in Amsterdam te belanden.

Hoelang draaide hij mee in de Nederlandse misdaadwereld?

Als roverhoofdman van een dertig man tellende overvalbende maakt hij in de jaren 70 stad en land onveilig. Als de Amsterdamse politie die bende heeft opgerold, verklaart de hoofdcommissaris dat het misdaadcijfer rond de hoofdstad door die aanhouding met 60 procent is gedaald. Voor die tijd is hij vooral actief als inbreker of overvaller van banken. Dat doet hij in het begin veel in de omgeving van Den Haag, maar hij is ook niet vies van een kraakje elders in het land.

Wat was zijn sterke punt?

Hillis is van de oude stempel: afspraak is afspraak. Je doet wat je zegt. Ja is ja. Nee is nee. Hij is ook iemand die je niet in de maling moet nemen. Daar kan hij niet tegen en dan krijgt hij vlekken in zijn nek, een voorbode van narigheid. Hillis blijkt een kei in het uitbreken uit gevangenissen. Zo klautert hij in 1984 de buitenmuur van de Alkmaarse Schuttersweigevangenis op, zonder touw of andere gevelbevestiging. Bewakers en gedetineerden zien hoe de ‘soldaat Hillis’ de zo’n vijf meter steile muur op komt om zich eenmaal boven met een vliegensvlugge manoeuvre aan de andere kant weer naar beneden te laten vallen. De meest tot de verbeelding sprekende ontsnapping van Hillis is die uit de Bijlmerbajes. Hij weet dat er strenge vorst aankomt, verzamelt al weken daarvoor spullen als een touw en een haak, die hij zorgvuldig in zijn cel bewaart. Als het twee nachten gevroren heeft en de slotgracht om de Bijlmerbajes is veranderd in een ijsbaan, ziet hij zijn kans schoon, gooit het touw met de haak over de muur, klautert eroverheen en glibbert naar de overkant van de gracht, zijn vrijheid tegemoet.

Waardoor kwam hij in de tv-show van Sonja Barend?

Dat was in januari 1985. Hillis wordt tijdens die show op een geheime locatie ondervraagd door de roodharige presentatrice nadat hij is ontsnapt uit de Bijlmerbajes. Hij is doodsbang dat de politie hem zal afknallen. Dat komt doordat hij in een misdaadprogramma van televisiemaker-journalist Jaap Jongbloed op tv wordt weggezet als schietgrage crimineel, en dat is hij niet, zo is zijn boodschap. Niet lang na dat interview pakt de politie hem weer op en als hij zijn straf heeft uitgezeten, komt hij eind jaren 80 weer vrij. Achteraf kun je stellen dat Hillis’ optreden bij Sonja veel gelijkenissen vertoont met het optreden van Holleeder bij College Tour. Hillis zag zijn optreden bij Sonja overigens als de grootste fout in zijn leven. Het is niet bekend hoe Holleeder terugkijkt op zijn veelbesproken tv-interview.

Hoe kwam hij bij de groep rond Klaas Bruinsma terecht?

Via Charlie da Silva. Dat is de man die we allemaal nog kennen van zijn legendarische tv-optreden bij Peter R. de Vries. “Zij was die wijf van die Lange,” zei hij en hij doelde op Mabel Wisse Smit, toen de vriendin en toekomstige vrouw van prins Friso. Da Silva had het niet helemaal bij het juiste eind, maar het leverde wel leuke televisie op en een enorme crisis binnen het Oranjehuis.

Afijn, deze Da Silva deed al wat klusjes voor Klaas Bruinsma en introduceert Stan in die groep.

Vanaf dat moment gaat het hard. Nadat Stanley de jonge Mink Kok heeft leren kennen, vormen de twee jarenlang een onafscheidelijk en opmerkelijk duo. Hillis, de oude rot in het vak, en Kok, de nieuwe talentvolle ster aan het misdaadfirmament.

Wat was Hillis’ grootste wapenfeit?

Als Bruinsma doodgeschoten wordt in 1991, gaat Hillis als een van de erven groot in de drugshandel. Hierbij krijgen hij en zijn partners gek genoeg hulp van de overheid. Het zijn de jaren waarin politie en justitie experimenteren met zogeheten gecontroleerde doorvoer. Om zicht te krijgen op de drugshandel van grote criminele organisaties faciliteert de politie een bepaald drugstraject. Zo hopen ze uit te komen bij de top van de groepering die de macht heeft overgenomen na de dood van Bruinsma. Justitie ziet Hillis en zijn mannen in die dagen als een ‘middenkader’, dus niet de absolute top.

Maar juist de groep rond Hillis, Kok en hun vriend Jan Femer is de baas waar het de handel in verdovende middelen betreft. Later zal blijken dat de groep ook volop in de handel van het dan in opkomst zijnde middel xtc zit. Hillis en zijn groep kunnen lange tijd hun gang gaan terwijl politie, justitie en politiek langzaam verstrikt raken in de zogeheten IRT-affaire. Verschillende politiediensten raken met elkaar in de clinch over de aanpak van georganiseerde criminaliteit. Zijn deze opsporingsmethodes wel geoorloofd, is daarbij de centrale vraag. De ruzie die hierbij ontstaat zal fel uitslaan en ook hooggeplaatsten bij justitie en in de politiek raken.

Wat is er waar van het verhaal dat Stanley Hillis, Dino Soerel en Willem Holleeder samenwerkten?

Volgens justitie vormt Stanley Hillis vanaf het begin van het nieuwe millennium samen met Willem Holleeder en Dino Soerel een criminele trojka die zijn weerga niet kent in de Nederlandse misdaadgeschiedenis. Zij zouden hebben beschikt over leven en dood. De Amsterdamse topcrimineel Mink Kok zegt ook dat Hillis, Soerel en Holleeder hebben samengewerkt.

In de penitentiaire inrichting Zuyder Bos, waar Kok dan zit, wordt een gesprek afgeluisterd dat hij heeft met kennissen. Hij zegt daarbij dat Soerel, Holleeder en die Ouwe ‘op een eiland zitten met allemaal mensen om hen heen die hen dood willen hebben’.

Dino Soerel is in hoger beroep veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf in het liquidatieproces Passage. In deze tot dan grootste Nederlandse strafzaak ooit kreeg hij die straf voor het uitlokken en het medeplegen van de moorden op Kees Houtman en Thomas van der Bijl.

Momenteel vecht Willem Holleeder voor wat hij waard is in het hoger beroep van zijn Vandros-zaak. In de zomer van 2019 is Holleeder al in eerste aanleg tot levenslang veroordeeld als opdrachtgever voor vijf onderwereldmoorden.

Het gaat daarbij om de moorden op Cor van Hout (2003), Willem Endstra (2004), Johnny Mieremet (2005), Kees Houtman (2005) en Thomas van der Bijl (2006). Er vinden gedurende 2021 nog vele zittingen plaats in dit hoger beroep. De verwachting is dat het gerechtshof eind dit jaar klaar zal zijn met het horen van getuigen. De uitspraak van het hof zal dan waarschijnlijk begin 2022 zijn.

Dan weten we dus of Willem Holleeder gezien wordt als opdrachtgever voor (een deel van) deze moorden. Zo ja, dan verdwijnt hij levenslang achter de tralies.

Maar als Willem Holleeder niet de opdrachtgever van de onderwereldmoorden is, wie dan wel? De verdediging van Holleeder wijst naar Stanley Hillis

En hoe ziet het eruit voor Holleeder?

De verdediging van Holleeder is er vooral op gericht om zijn rol in de onderwereld klein te houden. Natuurlijk is Willem geen koorknaapje, hij is een boef, dat weet iedereen. Maar hijzelf bestrijdt samen met zijn advocaten Sander Janssen en Desiree de Jonge met klem dat hij ooit een opdracht heeft gegeven om iemand uit het leven te schieten. Hun tactiek is erop gericht om een beeld te schetsen van de wereld waarin Holleeder zich ophield. De Amsterdamse onderwereld rond de millenniumwisseling is zo’n ongekende slangenkuil vol leugens, halve waarheden en hele complotten dat het eigenlijk onbegonnen werk is om de waarheid vast te stellen. De vriend van vandaag kan je grootste vijand van morgen zijn. Mensen die zich voordoen als reddende engel trappen je uiteindelijk nog dieper de stront in. De bedoeling is om twijfel te zaaien bij het hof. Twijfel is namelijk koren op de molen van de verdediging van Holleeder.

Want zet je iemand levenslang weg terwijl je twijfelt over de vraag of hij een opdrachtgever is? Maar als Willem Holleeder het niet is, wie is het dan wel? De verdediging van Holleeder wijst naar Stanley Hillis.

Zou Hillis de opdrachtgever kunnen zijn?

Ja. Dat zou heel goed kunnen. Op basis van wat diverse onderwereldbronnen hebben gezegd tegen mij toen ik samen met een collega werkte aan het boek De Kouwe Ouwe over het leven van Hillis. Uit al die verhalen blijkt dat Hillis een zeer serieuze factor was waar je rekening mee moest houden. Als je dat niet deed, dan ging je kop eraf. In het onderzoek voor De Kouwe Ouwe heeft een criminele bron eens gezegd: “Die Ouwe nam de besluiten die niemand anders durfde te nemen.” Dat zinnetje suggereert dat Hillis een opdrachtgever zou kunnen zijn. Maar wat is een opdrachtgever precies? En op grond van welke informatie geeft hij de opdracht?

Hoe bedoel je?

Iedereen die Hillis een beetje kende, weet: hij was het liefst in zijn loods aan het schaven, schuren of verven. Tussen antiek en oude troep. Eindeloos aan het rommelen, ver weg van het centrum van Amsterdam. Stan hield niet van feesten, hield niet van drukte, hield niet van mensen. “Los het op!” was meer dan eens het antwoord van die Ouwe als er iemand bij hem kwam met een probleem. Neem als voorbeeld het moment dat de Amsterdamse criminelen Cor van Hout en Sam Klepper met elkaar in de clinch lagen, halverwege jaren negentig. Dat dreigde helemaal uit de klauwen te lopen; die twee stonden elkaar echt naar het leven. Hillis’ kompaan Mink Kok wilde bij Hillis polsen hoe hij daarin stond. Maar die had daar helemaal geen zin in. Die vond het allemaal waste of time. Die wilde helemaal niets te maken hebben met dat stelletje wijven. “Los het op.”

Los het op...?

Ja, inderdaad. Kom niet bij me aan met een verhaal over Van Hout en Klepper, maar los het op. Als je dat doortrekt, moet je ook niet bij hem aankomen met nieuws dat Willem Endstra rondrijdt op de achterbank van een auto terwijl hij zit te babbelen met de politie. Kom ook niet aan bij hem met geouwehoer dat John Mieremet zijn geld in gevaar heeft gebracht door een interview te geven aan De Telegraaf. Kom niet bij hem aan met al die lulverhalen, maar los het op. Van slechts één keer is bekend dat Hillis meeging: om Endstra onder druk te zetten, in december 2003.

Dus Stanley Hillis is de opdrachtgever?

Ik weet het niet, ik schets slechts een scenario. Het scenario dat Stan in zijn loods zit en Willem Holleeder precies weet wat er gaande is in de stad. Hij weet zelf ook precies wat er moet gebeuren om een gevaar te stoppen of te bezweren. Maar Willem is te slim om zélf de beslissing te nemen en te boek te gaan staan als De Opdrachtgever. Nee, Willem gaat naar Hillis en brengt het zó dat die maar één antwoord kan geven: “Los het op.”

DE RAADSELACHTIGE MOORD OP HILLIS

Op 21 februari 2011 om iets voor twaalf uur in de middag rijdt een oude, vermoeide en aan jicht lijdende man in zijn donkerrode Mitsubishi Pajero door de Amsterdamse Fizeaustraat. Aan het stuur van de Britse auto, het stuur bevindt zich namelijk aan de rechterkant van de wagen, zit Stanley Hillis. Om twaalf uur precies heeft hij een afspraak met Donald Groen. Maar Hillis is van de oude stempel en houdt niet van te laat komen. Hij is liever ergens vroeger dan later. Dus rijdt hij langs de parkeerplaatsen in de Fizeaustraat. Het is er druk. Er is amper een parkeerplek te vinden. Maar net als hij aankomt, rijdt er een auto weg van een plek naast een aanhanger met de tekst ‘Willemse Betonboringen Zaandam’.

Achter de auto van Hillis staat of stopt dan een grijze Volkswagen Transporter-bus. Daaruit stapt een man die naar de rechterzijkant van de auto van Hillis loopt en zonder omhaal begint te schieten op Hillis. In totaal worden er 37 kogels afgevuurd. Hillis heeft geen enkele kans. De schutter krijgt alle tijd: hij is in totaal drie keer met Hillis bezig. Hij schiet, keert vervolgens terug naar de Volkswagen Transporter om te herladen. Hij loopt daarna weer naar Hillis’ wagen om, zo wordt algemeen aangenomen, nog een salvo af te vuren. Daarna stapt de man in de Transporter en rijdt de bus, heel opmerkelijk, een doodlopende weg in. De bus keert dan om, rijdt terug naar de plaats delict en stopt nog maar eens bij de doorzeefde rode Mitsubishi van Hillis. Het is letterlijk ongelooflijk, maar de schutter stapt nóg een keer uit, loopt naar de auto en lijkt nog een keer te vuren of in ieder geval te kijken naar het lichaam van Hillis. Alsof hij zich ervan wil vergewissen dat de man écht dood is. Daarna stapt hij in de bus en rijdt weg.

Een paar dagen na deze brute moord komt naar buiten dat er rechercheurs in het karretje van ‘Willemse Betonboringen Zaandam’ zaten. Hun opdracht zou zijn ge-weest om het gesprek af te luisteren dat Hillis zou hebben met zijn goede vriend Donald Groen. Boven dit tafereel cirkelde ook nog eens een politiehelikopter die alles moest vastleggen. In de Fizeaustraat stonden daarnaast minstens drie auto’s met enkele of dubbele politiebemanning. Verder was in de directe omgeving van de Fizeaustraat een arrestatieteam aanwezig. Dat weten we doordat Donald Groen, de man met wie De Ouwe een afspraak had, een paar minuten na de schietpartij aankwam en in de boeien werd geslagen door dat AT-team. Ondanks al dat personeel kon de moord op Hillis plaatsvinden én kon de dader ongehinderd wegkomen.

Er ging nog wél een auto achter de vluchtauto aan met daarin een ervaren politieman. Hij was teamchef van het observatieteam en heeft volgens de politie alles gedaan wat hij kon doen. Hoewel hij de wagen op een veilige afstand in het zicht had en in contact stond met alle units en zodoende ook wist dat er, op Hillis na, geen dodelijke slachtoffers waren gevallen, besloot hij toch de bus te laten gaan en terug te keren naar de plaats delict.

Om het verhaal nog meer bizar te maken: de politiehelikopter die in de lucht alles zou moeten volgen raakte tot overmaat van ramp ook nog eens de bus met de dader kwijt.

Er is vaak geschreven dat de politie deze moord heeft laten gebeuren met het idee dat ze dan ook meteen van die Ouwe af waren. Wilbert Paulissen, de hoogste baas van de Nationale Recherche, zegt daarover in een interview met De Telegraaf van 1 juni 2011: “Echt onzin. (…) Dat deze actie geen schoonheidsprijs verdient, is te zwak uitgedrukt. Maar te veronderstellen dat we betrokken waren bij deze moord is echt onzinnig.”

Totdat iemand uit de school klapt zal de liquidatie van Stanley Hillis waarschijnlijk altijd wel een mysterie blijven...