Interview: 'Ik vulde de kogelgaten in het hoofd van Pablo Escobar'

Pablo Emilio Escobar Gaviria, beter bekend als Pablo Escobar, is de grootste en bekendste drugsbaron in de geschiedenis. Het is moeilijk voor te stellen hoeveel kilo’s cocaïne deze Colombiaan heeft verhandeld in de jaren zeventig tot en met negentig. Hij zou tientallen miljoenen dollars per dag hebben verdiend aan de bergen coke. Inderdaad, per dag! Begin jaren negentig zit de politie hem op de hielen. Er is een alliantie tegen Pablo Escobar ontstaan. De drugsbaas, die zijn kartel in de Colombiaanse miljoenenstad Medellín leidde, wordt opgejaagd door de autoriteiten van dat land in samenwerking met de Drug Enforcement Administration (DEA), de Amerikaanse anti-drugseenheid.

Op 2 december 1993 komt dan ook eindelijk het moment waar de opsporingsdiensten zo lang naar hebben uitgekeken: Pablo Escobar wordt uitgeschakeld. Hij wordt doodgeschoten door leden van het Colombiaanse leger.

Een dag eerder vierde de drugsbaron nog zijn 44ste verjaardag. Tot zijn dood was hij de politie en justitie die op hem jaagden altijd te slim af. Hij wist voortdurend uit handen te blijven van de speurders die jacht op hem maakten.

Maar door een iets te lang telefoongesprek met z’n zoon wordt hij weer getraceerd. Politie en justitie krijgen hem in het vizier en het is te laat voor de cokebaron om te vluchten. ‘Don’ Pablo probeert nog wel te ontkomen, maar wordt op het dak van een huis geraakt door meerdere kogels.

Toegesnelde agenten van de DEA konden het niet laten om met de dode drugsbaas te poseren voor een fotograaf. Die beelden zijn de hele wereld overgegaan.

Criminelen op tafel

Tot zover is dit een bekend verhaal dat in vele boeken en documentaires is beschreven en verteld. Maar in al die verhalen is nooit precies duidelijk geworden wat er met het lichaam van Escobar is gebeurd, nadat hij werd gedood. De man die het lichaam van de gevreesde drugsbaas tot aan de begrafenis heeft verzorgd, heeft 27 jaar later voor het eerst zijn verhaal gedaan in de Colombiaanse media. Panorama legde contact met deze begrafenisondernemer – Omar Albeiro Carmona Ospina en kreeg de mogelijkheid om hem te spreken.

Omar Ospina is tegenwoordig journalist bij een lokale tv-zender, maar hij werkte in 1993 bij een van de grootste begrafenisondernemers in Medellín. Hij moest lichamen prepareren; toonbaar maken voor de familie, die hun geliefde moeten begraven. “Het was erg druk in die periode,” vertelt Ospina aan |Panorama. “Er was hier al jaren een drugsoorlog gaande, die veel slachtoffers eiste. De een na de andere dode werd bij ons binnengebracht. Ik had al veel criminelen op de tafel gehad, maar ook veel ‘gewone’ doden.”

Van Pablo Escobar had hij natuurlijk wel gehoord. De Colombiaanse drugsbaas domineert in die tijd ook het nieuws.

Ospina: “Toen ik hoorde dat hij was gepakt en doodgeschoten kon ik het eerst niet geloven. We kenden de familie Escobar best goed, want ze hadden een contract bij ons lopen. Meerdere familieleden zijn door ons verzorgd tot hun begrafenis.”

‘Pablo’s moeder was er vanaf de eerste minuut bij en heeft haar zoon geen seconde alleen gelaten. Ze bleef zelfs in die ruimte slapen’

Moeder Escobar

Om die reden is het ook logisch dat ook Pablo Escobar bij deze begrafenisonderneming wordt aangemeld na zijn dood. Het duurt dan ook niet lang of de moeder van de Colombiaanse drugsbaas belt met de werkgever van Omar Ospina. Ze zegt dat ze haar zoon moeten ‘opknappen’. Ospina krijgt de klus.

“Die mensen hadden, zoals je vast zal begrijpen, totaal geen vertrouwen in de autoriteiten. Dat vertrouwen hadden ze nog wel in ons. Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet heb getwijfeld om het te doen. Het is onderdeel van mijn werk, maar ik was wel bang. Het was op dat moment toch de gevaarlijkste en meest gezochte crimineel.”

Ondanks dat het werk van Ospina voor hem niet speciaal meer is, is bij deze opdracht toch alles anders. Normaal wordt een lichaam naar de begrafenisonderneming gebracht en kunnen ze – een dode in hun eigen ruimte opmaken, aankleden en verder verzorgen, maar nu moet Omar Ospina naar het Forensisch Instituut Medicina Legal, waar de levenloze Escobar op hem ligt te wachten. Dat is te vergelijken met wat wij in Nederland kennen als het Nederlands Forensisch Instituut.

Het lichaam van Escobar mag dat gebouw niet verlaten. “Het pand was zwaar beveiligd en ik moest mijn werk doen onder toeziend oog van de politie en het Colombiaanse leger,” aldus Ospina. “En Pablo’s moeder natuurlijk. Zij was er vanaf de eerste minuut bij en heeft haar zoon geen seconde alleen gelaten. Ze bleef zelfs in die ruimte slapen.”

Fans op de stoep

Als Omar Ospina bij het Forensisch Instituut in Medellín arriveert, beseft hij ineens hoe belangrijk en speciaal deze klus gaat zijn. Ospina: “Straten waren afgezet en er stonden ontelbaar veel fans van Escobar buiten, die de naam van Pablo scandeerden en foto’s wilden nemen. Maar je zag ook meteen de keerzijde: gewapende politie en soldaten stonden klaar om in te grijpen mocht dat nodig zijn. Zij moesten zorgen voor onze veiligheid. Agenten van de Amerikaanse DEA waren ook aanwezig. Je voelde op dat moment de dreiging.

Ik was zeker bang dat er een aanslag gepleegd zou worden.”

En die angst is niet helemaal ongegrond, want er komt al snel een nogal bedreigend telefoontje binnen bij de begrafenisonderneming van Ospina. De bellers zeggen dat ze bommen willen plaatsen bij de plek waar Escobar ligt en bij de werkgever van Ospina. “Die dreiging kwam van rivaliserende drugsbendes.”

De machtige Pablo Escobar zaaide dood en verderf in de periode dat hij het Medellín-kartel leidde en kreeg niet alleen de overheid achter zich aan.

Ook bendes als ‘Los Pepes’ voerden een oorlog tegen het drugskartel van Escobar. Volgens Ospina zat ‘Los Pepes’ ook achter de dreiging met de bom. “Er waren zelfs signalen dat ze het lichaam van Pablo Escobar wilden ontvoeren.” Uiteindelijk blijft het rustig rond het Forensisch Instituut waar Omar Ospina het lichaam van Escobar moet verzorgen. Hij kan gewoon zijn werk doen.

Vier kogelgaten

“Toen ik de kamer in liep waar het lichaam van Escobar lag, zag ik hem daar naakt op een tafel liggen,” zegt Ospina. “De lijkschouwing had kort daarvoor plaatsgevonden en ik moest hem klaarmaken en fatsoeneren. Ik zag dat er vier kogelgaten in zijn lichaam zaten. Twee in z’n hoofd, één in z’n schouder en één in zijn been. Allemaal aan de rechterkant van zijn lichaam.

Links op z’n voorhoofd zat nog wel een wond, maar die was vermoedelijk veroorzaakt door de val op het dak nadat hij was neergeschoten.”

En daar ligt dan ’s werelds grootste en machtigste drugsbaas, op een tafel, in handen van Ospina. Hij gaat meteen aan het werk en verwijdert de bloedvlekken en werkt de kogelgaten weg door ze op te vullen en schoon te maken. “Ik heb z’n haren nog netjes gekamd en heb hem wat make-up opgedaan. Hij moest er gewoon goed uitzien voor de begrafenis.”

Je zou verwachten dat Escobar in een duur maatpak en met exclusieve sieraden de kist in gaat, maar dat valt vies tegen.

“Ik heb hem alleen een T-shirt en een spijkerbroek aangedaan, meer niet. Zelfs geen sokken en schoenen,” vertelt Ospina. Eigenlijk is Pablo Escobar dus precies zo begraven zoals hij altijd te zien is geweest op de beschikbare archiefbeelden van hem: als een eenvoudig geklede man.

Ospina heeft naar eigen zeggen maar één dag de tijd om het lichaam van Escobar klaar te maken, want de cokebaron wordt een dag later al begraven.

Dat is volgens de begrafenisondernemer gebruikelijk in Colombia. Ospina: “Toen ik klaar was, moest Pablo naar de begraafplaats. Daar kon de familie over hem waken en afscheid nemen tot hij begraven werd.”

De autorit naar de begraafplaats vergeet Ospina niet snel meer. Zodra ze met de lijkwagen de poort uitrijden, klinkt er luid applaus en gejuich. Duizenden fans staan te wachten om hun laatste eer te bewijzen aan de grote leider van het Medellín-kartel. Naast het feit dat Pablo Escobar voor veel ellende heeft gezorgd in Colombia, was hij namelijk ook geliefd bij een deel van de bevolking. Vooral de armere mensen in Medellín stonden pal achter de grote drugsbaas, die bijvoorbeeld complete wijken voor hen liet bouwen van zijn verdiende drugsgeld. Voor de jongeren legde hij sportvelden en speelplaatsen aan zodat ze zich daar konden uitleven. Hij deed dit natuurlijk om de harten van de bevolking te stelen, om zo een draagvlak voor zijn organisatie te creëren. Dat is hem dus aardig gelukt.

Lichaam meegenomen

Terug naar de autorit naar de begraafplaats. Ospina bestuurt de lijkwagen. Naast hem zit Escobars moeder en achterin ligt haar zoon, in een kist. “We hadden om ons heen een escorte met auto’s en motoren van de politie.

‘Ineens was de escorte weg. Toen werd ik toch wel angstig, want ik was helemaal alleen in de auto met die grote dode drugsbaas en z’n moeder’

Normaal gesproken zou die rit bijna een half uur duren, maar ik was zo gestresst dat ik er maar een kwartier over gedaan heb,” aldus Ospina.

Onderweg gebeurt er nog iets waar Ospina totaal geen rekening mee had gehouden. “Na een tijdje rijden moest ik stil staan voor een rood stoplicht. Ik keek om me heen en zag ineens dat er helemaal geen beveiliging meer was. De escorte was weg. Toen werd ik toch wel een beetje angstig, want ik stond daar helemaal alleen met die grote dode drugsbaas en z’n moeder in de auto. Zelfs een dode Escobar vormde nog een enorme dreiging. Los Pepes had al aangekondigd dat ze het lichaam van Pablo iets aan wilden doen. Ook de familie Escobar was niet veilig voor hen. Dus ik reed daar, alleen, met twee potentiële doelwitten in de auto. Dat was geen fijn gevoel, kan ik u zeggen.”

Met klamme handen aan het stuur rijdt Ospina naar de begraafplaats. Onderweg scant hij zorgvuldig de omgeving via zijn binnen- en buitenspiegels. Het ritje door Medellín zal hij nooit meer vergeten, maar hij heeft dan nog geen idee wat hem nog te wachten staat.

Op de enorme begraafplaats Cementerio Jardines Montesacro, waar het lichaam van Escobar wordt begraven, staat namelijk een mensenmassa te wachten op hun held. Het is de bedoeling dat de familie van Pablo Escobar in alle rust en stilte afscheid kan nemen van hun geliefde, maar dat zit er niet in op deze manier. Het zijn bizarre taferelen. “Wat ik daar heb gezien en meegemaakt, is bijna niet te bevatten. Mensen wilden bij de kist komen en het lichaam van Pablo aanraken. Dat liep helemaal uit de hand, want ze tilden de kist op en namen het lichaam van Pablo zelfs mee. De familie heeft toen nog de hulp van het leger ingeroepen om de kist weer terug te krijgen. Uiteindelijk heeft de mensenmassa de kist met Pablo Escobar erin gelukkig weer teruggegeven aan de familie,” aldus Omar Ospina.

Mooie vakantie

De kist met het lichaam van Pablo Escobar wordt naar een ruimte gedragen waar alleen de familie nog in kan komen. Daar hebben ze de tijd om echt afscheid te nemen van de cokebaron. Vanwege de onrust rond de begraafplaats kiezen ze er wel samen voor om het lichaam van Escobar maar zo snel mogelijk te begraven. Niet veel later ligt de grote drugsbaas onder de grond, naast een aantal andere familieleden. Omar Ospina kijkt met gemengde gevoelens terug op die twee bizarre dagen in zijn periode bij de begrafenisonderneming. “Ik dacht in het begin dat het een normale klus zou worden, maar uiteindelijk was het dat zeker niet. Het duurde even voordat ik dat besef had. Toen ik de kogelgaten in zijn hoofd aan het opvullen was, kreeg ik pas door dat ik het gezicht van de gevaarlijkste man ter wereld aanraakte,” vertelt Omar Ospina. “Dat blijft toch bijzonder.”

Als je het lichaam van de rijkste drugsbaas ter wereld hebt verzorgd, mag je er toch vanuit gaan dat dat een berg geld heeft opgeleverd. Die vraag moet aan Ospina gesteld worden. “De familie Escobar heeft ons goed beloond. Ze hebben in eerste instantie gewoon netjes de rekening betaald, maar ongeveer een maand na de begrafenis kwamen ze nog een keer langs om iets extra’s te geven.

Ze zijn ook nog even op mijn kantoor gekomen om mij persoonlijk te bedanken en uiteindelijk kreeg ik ook een extra geldbedrag,” aldus Ospina, die niet wil zeggen hoeveel dat precies was. “Het was in ieder geval genoeg voor een mooie vakantie op San Andrés en ik heb voor mijn familieleden iets moois kunnen kopen en nog een beetje overgehouden.”

BIJ DE DOOD VAN PLUISJE

De bizarre taferelen rond de begrafenis van de Colombiaanse cokebaron Pablo Escobar doen een beetje denken aan de dood van een andere held in Zuid-Amerika: Diego Armando Maradona. De volgens velen beste voetballer aller tijden overleed op 25 november 2020 op 60-jarige leeftijd aan een hartstilstand.

Kort na zijn dood komt de begrafenisonderneming, die het lichaam van de Argentijn moet verzorgen tot aan de begrafenis, in opspraak. Drie medewerkers van het uitvaartcentrum blijken namelijk te hebben geposeerd met het lichaam van Maradona, dat in de kist ligt. Met hun duim omhoog kijken ze trots in de camera. Zelfs na zijn dood is de voetballer niet verlost van selfiejagers. Heel triest.

Maar de foto’s lekken uit via sociale media en de wereld staat op z’n kop. Er wordt schande gesproken van de actie en het drietal moet het ontgelden. Ze worden naar eigen zeggen zelfs met de dood bedreigd. Voor de begrafenisondernemer is het reden genoeg de drie werknemers te ontslaan. In de Argentijnse media bieden ze aan de familie van Maradona nog excuses aan. Ze hadden niet gedacht dat de foto’s verspreid zouden worden op het internet, zo vertelt een van hen.

Er verschijnen ook beelden op internet die het bewijs zouden zijn dat fans van Boca Juniors, de Argentijnse club waar Maradona groot geworden is, op niet mis te verstane wijze wraak hebben genomen op die drie begrafenisondernemers. Later blijkt dit een hoax, oftewel nepnieuws, te zijn. De begrafenisondernemers zijn niet dood, maar wel met de dood bedreigd. Diego Armando Maradona is net als Pablo Escobar een held voor veel mensen. En dat laten de fans ook zien. Het ziet zwart van de mensen als Maradona in de kist door de straten van Argentijnse hoofdstad Buenos Aires wordt gereden. Iedereen wil afscheid kunnen nemen van de voormalig topvoetballer. De chaos is zo groot dat het helemaal uit de hand loopt. De menigte probeert door de hekken te breken, om maar in de buurt te komen van hun held.

De politie wordt bekogeld met stenen en slaat terug met traangas en rubber kogels. Het lijkt wel een slagveld. Uiteindelijk kan de familie van Maradona in besloten kring relatief rustig afscheid nemen van ‘Pluisje’.