De tragiek van Tiger Woods

Het is nu al de meest geruchtmakende ‘mugshot’ van 2017: de foto van Tiger Woods die op 29 mei werd gemaakt voor het archief van de politie van Palm Beach County in Florida. Het kiekje van de eerste sportmiljardair ooit, die een nachtje in de politiecel moest doorbrengen op verdenking van rijden onder invloed, ging direct wereldwijd viraal op social media. Geen wonder, want zowel sportfans als paparazzi-volgers raken er niet over uitgepraat. Is het golffenomeen van weleer na alle ups en downs in zijn leven nu echt het spoor bijster? De politiefoto van een glazig in de lens starende Woods met vlasbaardje, dikke wallen onder de ogen en een pafferig gezicht doet het ergste vermoeden. Hoe valt deze mugshot te rijmen met de door Woods verspreide berichten van een profgolfer die serieus en gedreven werkt aan zijn rentree? Gelukkig biedt het politierapport enige houvast. Ja, hij werd inderdaad die vroege maandagochtend meegenomen naar het politiebureau omdat hij een benevelde indruk maakte en zodanig verward overkwam dat hij aanwijzingen van de politie niet meer kon volgen. Kort daarvoor moest Woods wakker gemaakt worden door de politie nadat hij aan de kant van de openbare weg slapend werd aangetroffen in zijn auto met een draaiende motor en knipperend voorlicht. En ja, hij werd die nacht enkele uren in de cel gezet op verdenking van rijden onder invloed, maar uit een blaastest bleek dat Woods geen druppel alcohol genuttigd had. Drugs had hij ook niet gebruikt, haastte Woods zich de volgende dag te zeggen in een persverklaring. Zijn warrige gedrag was een ‘onverwachte reactie’ op voorgeschreven medicijnen, die moeten helpen tegen de pijn van zijn geprangde sportlichaam op leeftijd. Woods wordt al jaren geplaagd door ernstige blessures en heeft al drie rugoperaties moeten ondergaan.

/ VECHTSCHEIDING

Sceptici hebben zo hun twijfels over deze officiële lezing. Woods is al jaren geen schim meer van de charismatische atleet die met maar liefst 14 major-zeges de golfwereld op zijn kop zette. Met Woods kende de blanke elitaire sport voor het eerst een donkere nummer één. Dankzij hem werd golf een coole en lucratieve sport voor jonge atleten uit alle lagen van de bevolking, en groeiden toernooien uit tot ware tv-kijkcijferkanonnen.

Dat is al een poos niet meer zo. In 2008 pakte Woods zijn laatste grote prijs (de US Open) die hem een gebroken scheenbeen en gescheurde voorste kruisband kostte. Vanaf dat moment gaat het mis met hem. Blessures en ontsporingen buiten de golfbaan wisselen elkaar af. Zoals op een novemberochtend in 2009 als hij met zijn Cadillac Escalade vlak bij zijn 60 miljoen dollar kostende stulpje een brandkraan en een boom ramt.

Als Woods daarna met een gehavend gezicht wordt gesignaleerd, weten Amerikaanse media genoeg. Zijn verwondingen zouden niet het gevolg zijn van een botsing, maar van een aframmeling met een golfclub door zijn woedende echtgenote Elin Nordegren, een model uit Zweden met wie Woods twee kinderen heeft. Die woedeaanval van mevrouw Woods, gevolgd door een vechtscheiding die haar ruim 110 miljoen dollar oplevert, komt niet uit de lucht vallen.

Rond die tijd blijkt de ideale schoonzoon van weleer te zijn getransformeerd in een op sex belust roofdier. Hij laat geen gelegenheid onbenut om aan zijn gerief te komen, blijkt met name uit de openbaringen van een nachtclubeigenaresse genaamd Rachel Uchitel. Zijn iPhone stond boordevol porno en de callgirls waren niet aan te slepen. Van cocktailserveerster tot porno-actrice: niemand was veilig voor Woods. Liefst met twee tegelijk. Na zijn scheiding bekende Woods dat hij met 120 vrouwen een buitenechtelijke affaire heeft gehad en besloot hij in therapie te gaan voor zijn seksverslaving. Dat gaat met vallen en opstaan. Zo zou zijn laatste scheiding van vriendin en olympisch skikampioen Lindsey Vonn te maken hebben met een kleine terugval. Feit is wel dat Tiger sinds alle onthullingen over zijn dubbelleven nooit meer een major-toernooi heeft gewonnen, laat staan dat hij fit genoeg is om weer op topniveau in het profcircuit mee te draaien.

/ VICIEUZE CIRKEL

Woods is geen uitzondering met zijn niet te stillen honger naar sex. Volgens sportpsycholoog Barry Assen is het niet zo verwonderlijk dat sommige topatleten geen maat kunnen houden met drank, drugs en sex. En die uitspattingen kunnen weer alles te maken hebben met een extreme erkenningsdrang, zo legt hij uit. ‘Sommige topsporters zijn veel meer gericht op het verwerven van status als gevolg van hun sportprestaties. Ze krijgen in sterke mate een kick van de aandacht die ze krijgen en genieten van hun status als succesvol atleet. Dit type sporter zal doorgaans meer behoefte hebben om erkenning van anderen te krijgen.’ En dan kunnen sex, drank en drugs al gauw onderdeel worden van hun jachtige topsportbestaan, vervolgt Assen. ‘Dat is onder meer afhankelijk van de groepsnorm in de sport waarin hij zich begeeft. Het kan normaal zijn om veel alcohol te drinken, ook al heeft dit een negatieve impact op de sportprestaties. Als een statusgevoelige sporter nieuw is in dat team, kan hij de neiging hebben om ook veel te gaan drinken.’

De spanning in aanloop naar belangrijke wedstrijden moet ook niet worden onderschat volgens de Groningse gedragswetenschapper. Sex, drank en drugs kunnen een welkome uitlaatklep zijn. ‘Binnen de topsport is het onvermijdelijk om stress en spanning te ervaren. Sommigen gaan er juist beter door presteren. Anderen ervaren deze spanning als zeer onprettig en gaan op zoek naar manieren om ervan af te komen.’ Deze manieren staan binnen de psychologie bekend als een copingstrategie, zo doceert Assen. ‘Hoewel drank en drugs op lange termijn een negatieve impact kunnen hebben op de prestaties, is er op de korte termijn als voordeel dat de spanning even weggaat. Het gedrag wordt direct beloond. Deze bekrachtiging vergroot de kans dat een sporter in de toekomst dat gedrag opnieuw vertoont. Daarmee is een vicieuze cirkel ingetreden en kan het gedrag steeds extremere vormen aannemen.’

/ 33 MILJOEN

Topsporters gaan soms zelfs met opzet voor een allesbehalve optimale voorbereiding, wat ook wel ‘self-handicapping’ genoemd wordt. Assen: ‘Dat kan zowel bewust als onbewust plaatsvinden. Bij eventueel falen kan hij zich schuilen achter de gebrekkige voorbereiding, een beschermingsmechanisme voor het ego. Op die manier hoeft hij zijn eigen zelfbeeld niet aan te passen.’ Assen windt er geen doekjes om: succesvolle topsporters zonder wilde uitspanningen bestaan niet. Met grote belangstelling volgt Assen de capriolen van Tiger Woods. ‘Vooropgesteld dat ik alles alleen via de media heb meegekregen, wil ik er dit over kwijt: uit onderzoek weten we dat er een relatie bestaat tussen stress en blessures. Op basis van de berichtgeving in de media lijkt het me aannemelijk dat er veel stressfactoren in zijn leven zijn. Zo heb ik gelezen over zijn rechtszaak, zijn privéproblemen en problemen met zijn sponsor. Van stress weten we dat het de weefsels in ons lichaam kan aantasten. Zo bezien is het goed te verklaren dat Tiger Woods de laatste tijd veel blessures heeft.’

Of Woods ooit weer zijn mannetje staat op de green, is hoogst onzeker. Op dit moment staat hij op de 945ste plek in de PGA-ranking. Op de lijst van rijkste topsporters in 2017 van het zakenblad Forbes staat hij wel nog keurig op de 17de plek met een inkomen van 33 miljoen euro. Zijn sponsordeal met Nike levert hem nog altijd een kleine 18 miljoen euro per jaar op. Maar voor hoelang nog? Geen sponsor wordt blij van beelden van een sportheld die in een politiecel belandt.

Tekst: Libben Reeskamp