Met Hans Jaap Melissen in de loopgraven rond Bachmoet

"Ja, ik mis de oorlog.” Olesya zegt het zonder aarzelen. Zonder schaamte ook. Ze weet dat ik het begrijp. Olesya haat de Russen, de vernietiging, de doden, de oorlogsmisdaden en de vluchtelingenstromen, maar toch had de oorlog haar leven naar een ander niveau getild. Ik leerde Olesya kennen kort na het begin van die waanzinnige oorlog die haar stad, haar land had getroffen. Russische troepen vielen op 24 februari 2022 Oekraïne binnen en rukten onder meer op naar Kyiv. Olesya werkte toen als verslaggever en presentator voor een lokaal televisiestation.

Een maand lang beukten de Russen op de poorten van Kyiv. Raketten kwamen neer of werden hoog boven de gebouwen onderschept. Infiltranten veroorzaakten schietpartijen midden in de stad. Maar zo plotseling als ze waren gekomen, verdwenen de Russen ook weer. De oorlog ging verder, in het oosten van het land. Maar voor Olesya betekende het einde oorlog. Ze kreeg een bureaufunctie. Andere verslaggevers begeleiden. ‘Babysitten’ noemde ze het. Ze verlangde terug naar die eerste maand, toen ze dichter op de oorlog leefde. Er een functie in had. Er betekenis in vond.

Ze was niet de enige. Ik zag meer mensen die met pijn in het hart de oorlog zagen verdwijnen. Zoals de mannen van het checkpoint bij mij om de hoek van mijn hotel, die in die eerste oorlogsmaand elke dag hun barricade van stenen, zandzakken en oude Lada’s verder verstevigden. En elke dag met meer overtuiging, met rechtere rug, waren gaan lopen. Met over hun schouder een van de duizenden wapens die de Oekraïense overheid had uitgedeeld aan burgers. Nadat de Russische troepen plotseling waren vertrokken uit de buurt van Kyiv, bleven de mannen er nog lang staan. Tot de politie hen verzocht ermee op te houden. Met pijn en moeite braken ze hun barricade af, en zagen daarmee ook een deel van zichzelf verdwijnen, een deel dat ze vaak maar net hadden ontdekt.

Levens overhoop

In 25 jaar reizen van oorlog naar oorlog heb ik een goed beeld gekregen van wat gewapende conflicten doen met mensen. Welke schade die veroorzaken. De gebombardeerde ziekenhuizen in Syrië. De verwoestende Amerikaanse invasie in Irak. De massamoord op de Jezidi’s. Het puin in Oekraïne. Levens overhoop. Maar ik zie regelmatig dat oorlog ook een raar soort aantrekkingskracht heeft. Op Abdullah bijvoorbeeld, een vriend van mijn tolk Mohammed, die ik ontmoette in Libië, in 2011. De hoofdstad Tripoli was eindelijk ingenomen door een bonte mix van rebellen. Alleen president Kadhaffiwas nog niet gevonden. Steeds meer winkels waren weer open, al hingen op andere plekken de rolluiken nog naar beneden

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.