Sir David Attenborough: 'Mijn generatie heeft het flink verkloot!'

In 2020 verscheen op Netflix de 7342ste natuurdocumentaire (om en nabij) van de legendarische bioloog, filmmaker en ontdekkingsreiziger Sir David Attenborough, getiteld A Life on Our Planet. Het recept was als vanouds: fenomenale beelden van het allermooiste natuurschoon ter wereld, nog nooit op film vastgelegde dieren in slow motion en natuurlijk die stem. De stem die ons als een zachte zomerbries langs al die tijdloze scènes leidt. Maar voor het eerst in zijn tachtigjarige (!) carrière had Attenborough zijn film voorzien van een zwartgallige boodschap: we zijn met z’n allen onherroepelijk de pineut. “Onze planeet stevent af op een ramp,” klinkt het onheilspellend uit de mond van de man die als geen ander met eigen ogen zag hoe onze aardkloot steeds verder afglijdt richting het einde der tijden.

Het regenwoud in Borneo, dat de Britse natuurkenner als bevlogen jonkie in de jaren 50 nog in geuren en kleuren had vastgelegd, is tegenwoordig een gigantische palmolieplantage. De gletsjers van de Zuidelijke Sandwicheilanden, die hij al sinds 1981 regelmatig bezocht, zijn al lang en breed verdwenen in de zee. En van die prachtige koraalriffen voor de kust van Australië – ‘een van de meest dramatische, mooie en complexe manifestaties van het leven’ –die hij nog opzocht voor zijn prijswinnende documentaire Blue Planet (2001), is al helemaal niets meer over. “We doken naar beneden en het was allemaal weg. Dood. Gestorven als gevolg van een stijging van de temperatuur en de zuurgraad. Vanwege mensen. Het was als een begraafplaats. Ik voelde gewoon... horror.”

En even later in de film: “We ruïneren niet alleen de wereld. We hebben haar vernietigd.” Van iedere klimaatexpert zouden we die waarschuwing ter kennisgeving aannemen, maar uit de mond van Sir David Attenborough klinkt hij toch wel behoorlijk bedreigend.

Sluipend tussen apen

Even terugspoelen naar een vrolijker tijdperk: Londen, 1954. De oorlog is voorbij, de technologie maakt het leven steeds mooier en makkelijker en de natuur? De natuur is voor veel mensen nog een uiterst mysterieus verschijnsel, een vreemde wereld, ver weg van huis.

Enter David Attenborough: een 28-jarige wijsneus met een uitstekend neusje voor alles wat ook maar iets met die natuur te maken heeft. De wereld maakt kennis met de bioloog middels Zoo Quest, een revolutionair televisieprogramma dat live-studiopresentatie combineert met opnamen van dieren in het wild, op locatie gemaakt. Voor het eerst in de geschiedenis kijken wij vanuit onze huiskamers mee met de wonderen van de natuur. Wat we voorgeschoteld krijgen, vinden we doodeng, spannend en vreemd.

De meesten van ons begrijpen eigenlijk geen bal van de nieuwe beelden. Maar daar is David Attenborough, sluipend tussen de bomen en de apen. Een vriendelijke man in een lichtblauw overhemd met korte mouwen en kaki broek – de outfit waarin hij zeventig jaar zou blijven rondlopen – die ons wegwijs maakt in het wonderlijke dierenrijk.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Bekijk 'm in de nieuwste Panorama of check het via Blendle.