13-jarige drillrapper: 'Ik heb sowieso een mes bij me om me te verdedigen'

Slechts zeventien seconden duurt de confrontatie tussen Alexio F. (18) en Yamanney A. (20) met Jay-Ronne Grootfaam. Te zien is hoe F. het slachtoffer met een machete in zijn hals steekt. Het gevecht tussen de rivaliserende rappers begint om 19.15 uur in de hal van Bijlmerflat Florijn waar A. en Grootfaam met kapmessen naar elkaar zwaaien. Als de situatie zich razendsnel naar buiten verplaatst, steekt F. zijn rivaal Grootfaam van achteren neer.

Hij overlijdt een dag later aan de halswond in het ziekenhuis. Een vriend van het slachtoffer raakt lichtgewond. De twee verdachten geven zich vier dagen na de dodelijke steekpartij aan bij de politie en zitten sindsdien vast.

Jay-Ronne Grootfaam was sinds 2018 actief als rapper onder de artiestennamen RS en TrappyDemon en maakte drillmuziek, een gewelddadige vorm van rap die in 2010 is ontstaan in Chicago en een paar jaar geleden van daaruit naar Zuid-Londen overwaaide. Om u een idee te geven: in Londen vielen alleen al vorig jaar ruim vijftig doden die worden toegeschreven aan het genre UK drill. Rivaliserende groepen rappers dissen en bedreigen elkaar in duistere videoclips. Vorig jaar waaide drillrap over naar Nederland: in clips beweren drillers hun postcodeterritorium met geweld te bewaken door te zwaaien met kapmessen en vuurwapens. Met bivakmutsen, maskers en zwarte kleding blijven de rappers anoniem. Opvallend is de jonge leeftijd van drillrappers en vooral hun aanhang waarbij sommige jongens van 13 al met machetes over straat lopen.

Onlangs was in het NTR-pro-gramma Danny op Straat van presentator Danny Ghosen een interview met jonge drillfans in Groningen te zien. Ghosen legt hen voor dat ze worden opgehitst door drillrappers. Hun reactie:

“Dat is bullshit. Zoals anderen naar ghetto luisteren, luisteren of maken wij drill. Dat is iets anders. Het is gewoon een muziekstijl.”

Een jongen van 14 toont een machete: “Ik haal het in de winkel als protect voor opps. (bescherming voor vijanden, red.) Wie de vijanden zijn? Vierdrie! The other side.” (43 is de postcode van een andere wijk in Groningen, red.)

Een ander knulletje van 13 jaar:

“Ik heb sowieso een mes bij me om me te verdedigen. Iedereen loopt tegenwoordig met een mes. Dat is een hype geworden.” Sociale media spelen een belangrijke rol in drillrap. Alles wordt razendsnel en ongefilterd verspreid. Iemand die in een YouTube-video met miljoenen views beledigd en uitgedaagd wordt, is eerder dan voorheen geneigd zijn rivaal neer te steken.

Prijs op hoofd

Frontmannen Grootfaam en Lowkey noemen hun crew FOG die uit Bijlmerwijk Venserpolder komt. Lijnrecht tegenover hun groep staat KSB uit de wijk Kraaiennest, met als ‘kopstuk’ rapper Karma K die na de moord op Grootfaam zou zijn ondergedoken. Volgens Het Parool gaat op straat het verhaal dat nabestaanden van Grootfaam 11.000 euro hebben uitgeloofd om de dood van Grootfaam te wreken. In december 2019 is Panorama aanwezig bij de eerste pro-formazitting in de rechtbank in Amsterdam tegen de twee moordverdachten Alexio F. en Yamanney A. Het zou gaan om de rappers Wouter22 en GreyK. Ze zijn beiden niet aanwezig. Wel zijn er veel nabestaanden en vrienden van Grootfaam. Sommige dragen shirts met zijn gezicht erop. Tijdens de zitting komen er aardig wat nieuwe feiten naar voren. Zo duurde de confrontatie slechts zeventien seconden en staat alles op camera. Op het moment van de steekpartij was het druk op straat en zagen veel spelende kinderen alles gebeuren. Op camerabeelden staan meer mensen die betrokken waren bij de ruzie. Zij zijn op één na allemaal geïdentificeerd, maar worden niet vervolgd omdat ze geen onderdeel uitmaken van het gevecht. De nog jonge ouders van Grootfaam zitten rechtsvoor in de zaal en zuchten zwaar als advocaat Susan Koster van Alexio F. stelt dat het Openbaar Ministerie ‘veel te stellig is’ over de rol van haar cliënt als degene die Grootfaam zou hebben doodgestoken. Ze zegt dat op de video helemaal niet te zien is dat Alexio F. Grootfaam met een mes steekt. Daarnaast vraagt Koster de rechtbank om F. volgens het ‘adolescentenstrafrecht’ te berechten, ook omdat hij een verstandelijke beperking heeft en geen strafblad. Volgens deskundigen heeft hij een IQ van 69. Het OM noemt het een zeer kwalijke zaak dat in filmpjes die na de moord op Grootfaam online verschenen geen enkel berouw wordt getoond. Dat is pijnlijk voor de nabestaanden. Volgens de politie zou KSB een gewelddadige jeugdbende zijn die rond de flat Kikkenstein in Amsterdam-Zuidoost al jaren voor problemen zorgt met woninginbraken, overvallen, straatroven en mishandelingen. Inmiddels hebben hun drillvideo’s honderdduizenden views.

Panorama als inspiratie

Drillrap wint snel aan populariteit in Nederland. Naast verschillende crews in Amsterdam zijn ook in Den Haag, Rotterdam en Groningen diverse acts actief. De toename van steekpartijen onder tieners en jonge twintigers wordt deels toegeschreven aan de grote invloed van drill. Op 7 februari worden de 17-jarige rapper Blacka en een 27-jarige Rotterdammer opgepakt vanwege vuurwapenbezit. In de videoclip Shooter 2.0 van Blacka en Qlas die dezelfde dag verschijnt, wordt met vuurwapens en messen gezwaaid. De politie doet huiszoekingen in twee Rotterdamse woningen maar vindt geen vuurwapens, wel 300 euro vals geld.

Op 7 februari verschijnt óók het debuutalbum Crimelife 1.0 van de populaire Amsterdamse drillact 73 De Pijp dat gezien kan worden als het voorlopige hoogtepunt van drillrap in Nederland. Crimelife 1.0 bevat gastbijdragen van o.a. LouiVos, Engels duo AM X Skengdo (zie kader) en Mario Cash van het beruchte collectief Green Gang. In 2017 had Panorama een reportage met deze Mario Cash. De Green Gang is een collectief waar ook rapper JayJay toe behoorde. Hij zit momenteel een celstraf van achttien jaar uit voor liquidaties. De albumhoes van 73 De Pijp met daarop twee pistolen en een kalasjnikov is geïnspireerd op een cover van Panorama. Zelf zeggen ze daarover: “Ja, haha. Crime en Panorama. Daar zit toch een verbintenis in?”

Het album verschijnt via het Amsterdamse drillmuzieklabel Southside Music Group. In een lunchroom in de Pijp spreken we drie mannen achter het label.

Twee van hen, de labeleigenaar en labelmanager, zijn van Ghanese afkomst, de andere labelmanager is van Surinaamse afkomst. Alle drie willen ze anoniem blijven.

“Het gaat om de artiesten.” Het onderwerp komt al snel op het wrange feit dat de moord op Grootfaam het genre drillrap in Nederland in één klap op de kaart heeft gezet. “Het is negatieve aandacht. Rust in vrede, die jongen die is overleden. Er wordt in de media gezegd dat het met drill te maken heeft maar dat is niet de reden dat dit allemaal is gebeurd. Er was daarvoor al sprake van ruzie over en weer. Het is niet de schuld van drill.”

Drillrap wordt in de media volop geassocieerd met criminaliteit. Terecht of niet?

“Ergens kan ik het wel begrijpen, maar het wordt zwaar overdreven door de media. Ik denk dat de media ervan smullen dat dit nu allemaal gebeurt en ze iets hebben waar ze naartoe kunnen wijzen, maar ik denk niet dat drillmuziek criminaliteit op straat verheerlijkt. Zo wordt het nu wel neergezet en dat is best vervelend. Vooral voor ons als label zijnde maar ook voor de artiesten die drillmuziek maken. Dat is wel een lastige stempel om te hebben terwijl je eigenlijk een vorm van kunst maakt.”

In videoclips van 73 De Pijp wordt gezwaaid met messen en vuurwapens terwijl ondertussen raps klinken over geweld, geld, drugs en homies die vrij moeten komen. In een eerder interview zeiden jullie dat de gewelddadige videoclips allemaal voor het beeld zijn, maar het album heet toch geen Crimelife 1.0 voor het beeld alleen?

“Nee, in drill vertegenwoordigen jongeren hun buurt en dat doe je in clips al snel op straat. Daarbij komt een bepaald plaatje kijken. Dat gebeurt bij ons in clips. Dat hoort allemaal bij het stukje entertainment. We willen het er gewoon zo authentiek mogelijk uit laten zien en hebben gekeken naar clips uit de Engelse drillscene die al online stonden om de overeenkomsten eruit te halen. Een paar jongens van ons hebben vastgezeten voor bepaalde dingen, maar dat is het verleden. Er zijn moeilijke jongeren die hun problemen hebben gehad op straat, maar het zijn jongeren met talent. Wij bieden hen een podium aan om hun talent te tonen aan de buitenwereld. 73 is de postcode van Amsterdam-Zuid waar die jongens allemaal wonen.”

Moet een drilltrack altijd over geweld gaan?

“Je kan ook een drilltrack maken waarbij helemaal met niks wordt gezwaaid en waarin niet over wapens wordt gesproken. Het gaat om de beat en de flow en misschien een beetje imago, dat maakt het drill. Ik denk dat drill langzamerhand wel richting de mainstream gaat. Niet zo lang geleden heeft de Canadese rapper Drake een drilltrack gemaakt. De één maakt heavy metal, de ander techno, de ander maakt liefdesliedjes en deze jongens maken drill omdat ze het leuk vinden en hun energie erin kwijt kunnen. Nu zijn ze wekelijks of dagelijks in de studio in plaats van op straat.”

In een studiosessie op hiphopplatform 101Barz was de hele crew rond 73 De Pijp in 2019 te zien met bivakmutsen. Waarom?

“Dat is het imago en de kracht. Het heeft niks te maken met criminaliteit. Die jongens willen gewoon rustig in de stad lopen zonder dat twintig tot dertig gasten achter ze lopen om een foto te maken. Ze willen hun identiteit voor zichzelf houden.”

Dus niet om te voorkomen dat ze op de radar van politie en justitie komen?

“Nee, totaal niet. Die mensen weten toch wel wie ze zijn. Het is puur gericht naar het publiek toe, maar ook vanwege het feit dat bepaalde jongens hen de hele tijd proberen te provoceren.”

Rapper Stacks van 73 De Pijp zit nu vast?

“Dat heeft te maken met een oude zaak. Dat is vervelend voor hem en voor ons ook. Rapper Delsa (DK) is net vrij. Dat is onze jongste artiest. Hij heeft onlangs zijn eerste clip Voorwaardelijk gedropt. Hij is sinds november buiten en vindt het belangrijker om nu aan zijn muziekcarrière te denken dan aan zijn verleden.”

Het Parool schreef onlangs dat South Side Music Group op naam staat van twee mannen van 29 met een staat van dienst in de beruchte Van Wougroep uit De Pijp.

“Ik ben daar één van en die ander is met werk bezig dus die kon er vandaag helaas niet bij zijn.”

De één stond, samen met een inmiddels beruchte crimineel, terecht voor bedreiging, drugshandel, straatroof en poging tot moord. De ander voor onder meer diefstal en heling.

“Dat is in ieder geval het verleden. We gaan geen ouwe koeien uit de sloot halen. We zijn nu positief bezig en hebben geen vervelende dingen meer op ons kerfstok. We hebben allemaal onze fouten gemaakt en zijn bezig met een groot label uit Amsterdam-Zuid waar we trots op zijn. Ik denk dat we het beter over de toekomst kunnen hebben. Wij zijn twee eigenaren en hebben ons verleden. Dat klopt, maar we zijn nu het eerste muzieklabel uit Amsterdam- Zuid. We proberen die jongens van de straat af te halen, te leren van hun talenten gebruik te maken en hen hiervoor een platform te bieden. In een jaar zijn ze erg gegroeid: we hebben in totaal ruim 50.000 volgers op Instagram en duizenden YouTube-abonnees. Ik denk dus dat we heel veel positiviteit brengen, alleen proberen de media het een beetje om te draaien naar negativiteit omdat onze clips er zo uitzien. Onze tracks sporen geen jongeren aan om bepaalde dingen te gaan doen. Al die promotie en aandacht voor drill is mooi meegenomen, maar het is wel negatieve aandacht.”

Klopt het dat van de totale groep van dertien jongeren er drie in Top 1000 van meest overlast gevende jongeren in Amsterdam staan?

“Dat zou zeker kunnen. Iedereen heeft een verleden. Als je drie jaar geleden iets hebt gedaan kan het zijn dat je daar nog steeds in zit terwijl je al drie jaar op het juiste pad bent. Die Top 1000 is dus gewoon een kwestie van zorgen dat je nu niet de verkeerde kant opgaat. Daar zijn wij als begeleiders hard mee bezig. We hebben overigens geen harde kern. Het is een vriendengroep uit de buurt waar veel fans bij zitten. Ze supporten die jongens en het geeft ze iets om trots op te zijn uit de buurt. We nemen de buurt ook altijd mee naar shows, dat vinden ze geweldig.”

Het aantal drillacts blijft ondertussen groeien in Nederland.

“Elke dag komt er wel een nieuwe driller bij. Ik hoop dat het blijft groeien en dat iedereen er een slaatje uit kan slaan, maar ik hoop ook dat als iemand nu op de Albert Cuyp wordt neergestoken niet meteen de link wordt gelegd met drill. Steken werd al gedaan voordat drillmuziek werd gemaakt, dus nu hebben ze gewoon iets om naar te wijzen.”

CONFRONTATIE STATION LELYLAAN

In mei 2019 was er een confrontatie op station Lelylaan tussen leden van 73 De Pijp en LS Gang (Lelyland Spartans) uit Amsterdam Nieuw-West. Er was naar verluidt een serieuze vechtpartij en de politie vond een mes na een melding van een steekpartij. Er werd geen slachtoffer gevonden, maar na een achtervolging werden wel vier jongeren in een auto aangehouden met een vuurwapen. Waren dat leden van 73 De Pijp?

“Dat waren twee gasten van 73, maar daar wil ik niet te veel inhoudelijk over kwijt, want die zaken lopen nog,” zegt een betrokkene uit de hoek van 73 De Pijp die anoniem wil blijven. “Het was in elk geval geen vechtpartij. Een rapper van 73 ging op bezoek bij zijn familie en kwam toen jongens van LS Gang met daarbij frontman Biggskaki tegen.

Dat mondde uit in een scheldpartij en die rapper van 73 liep gewoon weg. Daarna ging Biggskaki weer online provoceren in video’s, maar wij reageren op niks. Die twee gasten zijn inmiddels weer gewoon buiten.

Biggskaki wilde een track maken met een van onze artiesten, maar die wilde dat niet.

Sindsdien heeft hij een beetje de pik op de jongens van 73 De Pijp. Mensen interpreteren het als een ruzie maar het is geen ruzie als iemand de hele tijd vanuit één kant lawaai maakt. We hebben er letterlijk niet één keer op gereageerd. Niet in muziek en ook niet fysiek. Er heeft zich één incident afgespeeld en dat was omdat Biggskaki toevallig op de verkeerde plek was, maar er was geen vecht- of steekpartij.”

Panorama benaderde ook Biggskaki van LS Gang voor een interview. Die wilde tegen een vergoeding wel praten. Als we zeggen dat het dan niet doorgaat, zegt hij erover na te gaan denken. Enkele dagen later gaat hij akkoord, maar wil hij wel eerst de vragen zien. Hij haakt snel weer af. “Moeilijke vragen man. Ben niet bereid ze te beantwoorden, dus denk niet dat het hem gaat worden.” Als we doorvragen, besluit hij: “Dit gaat niet werken man, maar bedankt voor je interesse.”

Niet de eerste drilldode

Op 10 oktober 2018 werd Gondilio Lowland (19), alias rapper Bolle van drillrapgroep Sevengang, op klaarlichte dag voor zijn huis in de Bijlmer doodgeschoten. De 21-jarige Ogilvan J. werd vorig jaar veroordeeld tot twaalf jaar celstraf wegens doodslag. Het motief blijft onbekend. Was er ruzie om een meisje of speelde ook drillmuziek een rol? In het tv-programma Danny op Straat linken vrienden en familieleden van de in december 2019 doodgestoken Bilal Aydin (20) zijn dood aan drillrap. De voetballer bij HVV Laakkwartier werd doodgestoken aan de Goudriaankade in Den Haag. De plaatselijke drillrapcrew SK6 wordt verantwoordelijk gehouden voor de moord. Een van Bilals vrienden: “Ze hadden blijkbaar een clipshoot hier. Dan zwaaien ze rond met messen en machetes. Een machete gebruik je in de jungle. Zie je hier ergens dichtbegroeid bos?”