Heel Holland houdt van André: 75 jaar (en onsterfelijk)

Satire is het leukst als het zomaar waar had kunnen zijn, zoals het volgende bericht op de satirische website Nieuwspaal. “Tv-zenders nemen geen risico’s meer: alle programma’s vanaf nu gepresenteerd door André van Duin.

De Nederlandse televisiezenders hebben gezamenlijk besloten om André van Duin per direct alle programma’s te laten presenteren. Hiermee willen ze aan alle kijkers het signaal afgeven dat ze grensoverschrijdend gedrag niet langer tolereren.”

In het bericht komt ook ‘een woordvoerder’ aan het woord ‘van een taskforce die er namens alle Nederlandse tv-zenders voor moet zorgen dat grensoverschrijdend gedrag achter de schermen niet meer plaatsvindt’: “We hebben alle mogelijke scenario’s doorgenomen, maar uiteindelijk vonden we maar één persoon in de televisiewereld die van onbesproken gedrag is, en dat is André van Duin.”

Toeval of niet, maar nog geen week na dit bericht wordt André van Duin door het uiterst serieuze mediavakblad Broadcast Magazine uitgeroepen tot Omroepman van het Jaar 2021. Als hij de wisselbeker krijgt overhandigd in het Nederlands instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum noemt hij dat ‘een ontzettende eer’: “Ik heb altijd dingen gedaan die ik zelf leuk vond. Qua humor als ik het leuk vond, hoopte ik dat een ander er ook om kon lachen. Naderhand liet ik mensen meer huilen. (...) Als ik er om kon huilen, kunnen anderen er ook om huilen.”

Plasje bloed

Dit weekend wordt André van Duin 75 jaar, een mijlpaal die amper een jaar geleden nog allesbehalve vanzelfsprekendheid was. Als hij voor het doorspoelen niet in het toilet had gekeken en dus niet dat plasje bloed had zien drijven, dan was dit verhaal misschien wel een necrologie geworden in plaats van een ode aan zijn steeds verder uitdijende oeuvre. Dan had de struisvogel in hem de kameleon die hij al jaren is genekt. “Toen ik dat plasje bloed zag, dacht ik: hé, dat klopt niet,” zegt hij precies een jaar geleden als ambassadeur voor de Darmkankermaand. “Nu is er wel vaker een aambeitje of een adertje dat springt, maar de volgende dag was het weer. Op de derde dag ben ik maar naar de huisarts gegaan.” Niet veel later wordt hij succesvol aan darmkanker geopereerd, bijna op de kop af een jaar nadat hij zijn man Martin verliest aan botkanker. De dood en het leven gaan hand in hand bij André, net als zijn glimlach en zijn verdriet.

Je moet tegenwoordig wel over de empathie van een lantaarnpaal beschikken of gewoon een blok beton vanbinnen zijn om een hekel aan André van Duin te hebben. Daarbij hoef je niet eens fan te zijn van programma’s als Heel Holland Bakt en Denkend aan Holland waarmee hij miljoenen kijkers naar de flatscreen lokt, als een zwerm bijen naar een pot honing. Denkend aan Holland, een programma dat nergens over gaat, zegt hij in podcast PodBast: “Met Janny (van der Heijden, red.) en dat bootje: het is gewoon een half uur, het beweegt en je denkt: god, wat gezellig. Die gemáákte programma’s, we gaan met z’n allen leuk doen, daar ben ik niet van.” Niet méér, vergeet hij erbij te zeggen: “Als ik dingen terugzie van heel vroeger, dan denk ik ook: my god, dat ik dat gedaan en gedurfd heb. Verschrikkelijk. Helemaal niet leuk of amateuristisch. De Dik Voormekaar Show, dat vond ik allemaal wel leuk.

Maar die begintijd... daar ben ik geen fan van.”

Laten we dat bruggetje met alle liefde bewandelen en het vaatdoekje van die begintijd eens uitwringen. Daarbij laten wij voor het gemak zijn wieg in de Watergeusstraat in het Rotterdamse stadsdeel Delfshaven met rust, net als het gegeven dat hij in die wieg nog Adrianus Marinus Kloot heette en daarna, na een naamswijziging van zijn vader, de achternaam Kyvon in zijn paspoort kreeg. Dat kan bij dezen maar gezegd zijn. Het rustige kind dat op z’n 10de al weet dat hij homoseksueel is, omdat hij naar eigen zeggen ‘alleen maar naar jongens keek, niet naar meisjes’ –iets dat in het gezin waarin hij enig kind is, nooit voor problemen zorgt – sluit zich vaak op in zijn zolderkamer, met een radio en een cassetterecorder waarmee hij sketches van Wim Sonneveld en Snip en Snap opneemt, uit elkaar knipt en op komische wijze weer aan elkaar monteert zodat er weer een heel nieuwe sketch ontstaat. Zíjn sketch. Die hij vervolgens opvoert, gratis, in bijvoorbeeld verzorgingshuizen en buurtcentra.

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle.