Zelf wolven grootbrengen? Dat kan!

Als Tatjana geruisloos de klep van de kist optilt, steken twee piepkleine wolvenkopjes nieuwsgierig omhoog. Met een hoog, kermend geluidje maken Anya en Nova kenbaar dat hun pensjes gevuld moeten worden en wel elke drie uur, zowel ’s nachts als overdag. Tatjana en Michael van Wolfspark Werner Freund hebben deze arctische wolvenwelpen hoogstpersoonlijk opgehaald uit een dierentuin in Saksen. Ze zijn pas tweeënhalve week oud en op tijd uit het nest verwijderd. Anya, de kleinste van de twee, heeft al keihard moeten vechten voor haar leven in haar prille bestaan. Uit een nest van zeven welpen had de kleine het enorm zwaar. Ze vocht zich een weg naar de bovenste tepel, waar altijd minder en moeilijker melk uit komt. Dit heeft zijn sporen nagelaten. De dierenarts stelde voor haar met de hand groot te brengen om de kans op overleven te vergroten, anders zou ze het niet redden. Ze is broodmager en Michael moet alle zeilen bijzetten om de speen in haar bekje te krijgen. Nova daarentegen heeft de opgewarmde welpenmelk al opgeslobberd en is zo rond als een tonnetje.

Eten wat de pot schaft

Vanaf volgende week zullen ze tandjes gaan wisselen en krijgen ze gemalen vlees met vette melk. “Ze moeten straks eten wat de pot schaft,” zegt Tatjana, die tussendoor een kleine extra maaltijd aan Anyu verstrekt om aan te sterken. De wallen hangen inmiddels op haar knieën, want naast deze twee energieslurpende welpen, houdt Tatjana ook nog het dierenpark open en loopt ze samen met Michael de verschillende verblijven af om de zestien volwassen wolven te voeren. Terwijl medewerker Rudy de kippen slacht voor de volgende traktatie, neemt Florian, een stagiair, de honneurs waar bij Nova en Anyu.

Terwijl Michael, die al 28 jaar bij Werner Freund werkt, de metalen poort in het Mongoolse wolvenverblijf opent, loopt wolf Manni al in zijn richting. Alles is volgens Michael veranderd sinds die ene dag. “Voorheen waren Manni en ik dikke vrienden, maar de vriendschap is verdwenen. We gaan wel weer respectvol en vriendelijk met elkaar om, maar daar blijft het dan ook bij.” Het gebeurde allemaal op een doorsnee dag dat Michael het verblijf binnen wandelde. Volgens Michael was het vrouwtje Shaya schijnzwanger en wilde Manni hem duidelijk maken dat er nu niet gespeeld werd, maar dat er serieuze tijden aanbraken.

Hij kwam vanaf de zijkant op hem af, maar Michael wist zich te verweren en hield stand. Nu hebben Manni en Michael goede en slechte dagen. Volgens Michael moet je duidelijk laten zien wie de baas is, dat heeft wijlen Werner Freund hem met de paplepel ingegoten vanaf zijn dertiende levensjaar. Ondanks het feit dat Tatjana hier anders over denkt, hebben ze beiden dit gemeen: ze willen niet zoveel mogelijk wolven hebben, maar kijken juist naar de samenstelling van de groep en wat goed is voor de wolven.

“Hun familie vormt hun basis, waarover wij niks te zeggen hebben. Wij spelen geen hoofdrol in hun leven, maar zijn slechts te gast. Een wolf heeft geen baasje, zoals een hond.” De hond stamt weliswaar van de wolf af en is sociaal, maar daar stopt volgens Michael de vergelijking. Zo was hij ooit met een acht maanden oude wolf aan het spe len toen die speels in zijn nek probeerde te bijten. Dit was volgens Michael een test waarbij hij direct ingreep en hem over de schouder wierp. “Anders respecteert de wolf je niet meer. Je moet hetzelfde als hun ouders doen.” Daarom slapen ze in de welpenfase ook bij de jongen, zoals hun eigen moeder zou doen, aldus Michael.

Volgens hem werken de regels in de oude dierentuinen niet meer, omdat die uitgaan van een inmiddels achterhaald denkbeeld van strenge rangordes, terwijl je juist goed moet kijken naar de grootte van het gebied en de samenstelling van een familie. Voor het aanhalen van onderlinge banden wordt er bij wolven, net als bij apen, aan haarverzorging gedaan. Vlooien en teken worden zo bij elkaar verwijderd tijdens het kroelen.

Op zoek naar de nooduitgang

De telefoon staat roodgloeiend, maar Tatjana neemt voor iedereen de tijd om mensen te woord te staan. Steeds vaker wordt ze als wolvendeskundige om advies gevraagd nu het aantal wolven toeneemt. Zo wordt ze gebeld door een kleuterschool in Beieren, waar vlakbij een jager een – vermoedelijk - zwangere wolf met zijn camera heeft vastgelegd.Tatjana geeft via een videoconferentie adviezen aan doodsbange ouders.

Ze stelt hierbij ook kritische wedervragen. Of ze ook een reu hebben gezien, want meestal zijn ze dan samen en niet separaat. Ze sluit haar advies af met een waarschuwing voor de kinderen die in het bos spelen om niet op zoek te gaan naar een hol en er zeker niet in te kijken.

Soms wordt Tatjana er ook wel moe van, bijvoorbeeld toen ze werd gebeld naar aanleiding van een YouTube-filmpje waarin een wolf in Leipzig voorbij de Aldi loopt. Op de vraag ‘hoe schat u de wolf in’, kon Tatjana alleen maar antwoorden dat het een verwarde wolf was die op zoek was naar de ‘nooduitgang’ en dat je als passant het beste stil kunt blijven staan en vooral rustig moet blijven. Als je tijdens een wandeling met je hond een wolf tegenkomt, zet dan je hond achter je zodat de wolf dan eerst met zichzelf in beraad gaat of het de moeite waard is, aangezien hij dan eerst om jou heen moet zien te komen. Een wolf is opportunistisch en zal altijd eerst de situatie bekijken voordat hij toeslaat. Zo zal een wolf een kudde schapen eerst een tijdje observeren om te bepalen waar de zwakke plek zit en dan gaan plannen. Zo doen schaapshonden ’s middags vaak een dutje en dan houdt de wolf nauwkeurig in de gaten welke honden in welke hoek gaan slapen en waar bepaalde schapen zich afscheiden van de kudde en alleen gaan grazen.

Chihuahua’s schrikken wolven af

In Kirgizië besloot een herder laatst blafgrage chihuahua’s in te zetten in plaats van honden. Het bleek een geslaagde (tijdelijke) oplossing te zijn, want de routine werd doorbroken, waardoor de wolven weer opnieuw moesten gaan observeren en nieuwe tactieken moesten bedenken. Hiermee werd kostbare tijd gewonnen. Na een tijdje moest de herder weer een andere tactiek toepassen, maar volgens Tatjana is dit een goede oplossing om bij een nieuwe generatie wolven de oude patronen eruit te halen en het leerproces te onderbreken.

Helaas viert de polarisatie rond de wolf momenteel hoogtij. Zo heeft de Duitse minister Olaf Lies bepaald dat een wolvin de eerste zes tot acht weken welpen mag hebben. Als vader en moeder echter op de afschietlijst komen, verhongeren de welpen. Dit drukt zwaar op haar schouders. Soms vraagt ze zich af of die veertig jaar voor niets zijn geweest. Gelukkig is het een retorische vraag en kan ze veel positieve dingen noemen, ook al zijn het volgens haar druppels op een gloeiende plaat.

Het is de hoogste tijd om Peter te voeren, Tatjana’s favoriete timberwolf van wie ze volledig in de ban is. Vol vuur vertelt ze het verhaal van twee andere timberwolven die Peter nagenoeg verscheurden toen ze gestrest raakten nadat een bezoeker zijn herdershonden tegen het hek op liet springen.

Het is nog steeds een trauma voor Tatjana, die als een bezetene het verblijf insprong en met haar blote handen Peter wist te bevrijden. Hierna sleet Peter zijn dagen in zijn eentje en werd hij steeds eenzamer, totdat Tatjana de stoute schoenen aantrok en de lieve poolwolf Kaori in het aangrenzende verblijf voorzichtig kennis liet maken met hem. Het bleek van beide kanten liefde op het eerste gezicht. Een beter besluit had ze niet kunnen maken. De inmiddels 14-jarige Peter is helemaal opgeleefd en mag zijn oude dag in zijn seniorenverblijf met zijn twee jaar jongere vriendin doorbrengen. Tatjana moet er niet aan denken, maar weet dat ze binnenkort afscheid zal moeten nemen van deze oude reus.

Hakbijl in de aanslag

Gelukkig heeft ze maar weinig tijd om te piekeren, want de kilo’s paard en schaap moeten ook nog gedistribueerd worden aan de hongerige viervoeters. Terwijl Tatjana over het terrein rijdt, vertelt ze hoe gelukkig de wolven hier zijn. Ze vechten niet en hoeven niet bang te zijn om gedood te worden in hun territorium. In de vrije natuur kennen ze volgens haar veel meer stress.

“Mijn wolven weten waar ze aan toe zijn. Ze hebben heel goed in de gaten dat ik hun levensverzekering ben en dat ze zonder mij geen voedsel krijgen.” Als er in het park iets fout gaat, bijvoorbeeld een boom die door een storm omwaait, dan weten de wolven dat ze op haar kunnen rekenen, dat Tatjana het probleem oplost.

Alle zestien wolven hebben een eigen karakter en spelen allemaal een eigen rol. De één is voor de jacht (vogels en muizen vormen een welkome aanvulling op hun dieet), de ander om de puppy’s schoon te houden, weer een ander om de spanning in de groep te verminderen.

Haar mobieltje meldt dat Tatjana een dood geboren kalf in het plaatsje Silwingen op kan komen halen. Van Werner Freund heeft ze geleerd om een goede band met de locale boeren in stand te houden en om altijd even tijd te maken voor een babbeltje.

Als er een dag later een dode koe wordt afgeleverd, staan Tatjana en Michael met hun hakbijl in de aanslag om de porties gereed te maken voor de koeling. Een grote volwassen koe biedt slechts één dag voedsel voor zestien wolven. De darmen worden weggegooid, maar het hart en de lever zijn ware delicatessen voor de wolf. Gelukkig hebben ze ook nog wat kippen in de vriezer die Rudy vanmiddag samen met Tatjana heeft geslacht. Rudy is volgens Tatjana een onmisbare medewerker in het park. Hij is volgens haar van de oude stempel, niet lullen maar poetsen, en brengt veel passie mee. Hij is geen bioloog of wetenschapper, maar hij observeert goed en heeft een alziend oog. Als hij naar de hekken snelt, rent Peter al naar hem toe om hem te begroeten.

Als Panorama twee maanden later weer langskomt in Merzig om de groei van Anyu en Nova vast te leggen, zien we twee speelse, gezonde wolfjes in een eigen verblijf rondrennen. Ze zijn gegroeid als kool en het kost zelfs moeite om de twee uit elkaar te houden, ze zijn nu even groot. Vanachter een boom verschijnt Yuki, een derde poolwolf die het gezelschap aanvult. Het is een welp uit eigen stal. Vol passie buitelen de welpen speels over elkaar heen. We besluiten ook een bezoek te brengen aan de Europese Huka en Moos, die het levendige voorbeeld zijn van een oud, getrouwd stel.

Ze kunnen niet met en niet zonder elkaar en wisselen het grijnzen af met kusjes en beetjes. Michael herkent de verschillende gelaatsuitdrukkingen en is niet onder de indruk. Met een kordate pas wandelt hij hun verblijf binnen om de banden aan te halen. Vol passie geven ze gehoor aan zijn komst.

De hele dag observeren we deze wolven, terwijl Michael en Tatjana voor het eerst na sluitingstijd de poolwelpen een stukje laten wandelen door het wolvenverblijf om op de paden alvast een beetje te wennen aan alle geuren en geluiden en kennis te laten maken met hun toekomstige verblijf. Het zijn de eerste stapjes buiten hun verblijf en na de wandeling vallen ze van alle nieuwe indrukken direct in een diepe slaap.

De dood van Anyu

Een paar maanden later is Anyu volledig onverwacht in haar nieuwe verblijf gestorven. Haar dood heeft een diepe wond bij Tatjana en Michael geslagen. Op Facebook melden ze: “Als een oude wolf ons verlaat, weten we dat hij een goed leven heeft gehad en kunnen we veel mooie jaren in onze herinnering bewaren. Jaren die we voor onze Anyu nog in het verschiet dachten te hebben. Haar dood is zo zinloos. Voor Tatjana en mij zijn onze wolven onze kinderen. We vormen een familie. Anyu is altijd de kleine gebleven en likte het ene moment liefdevol je kin, maar ze beet gerust een seconde later in je neus. Die vonk van ongehoorzaamheid... wat zouden we gelukkig zijn geweest als we hadden kunnen zien hoe zij zich verder zou ontwikkelen. Ook de welpen zijn in de rouw en we zijn ons bewust van de verandering waar de puppy’s voor zijn komen te staan en zullen ze troosten waar mogelijk.”

Tatjana laat ons nog weten: “Het is voor mij normaal dat ik maanden nodig heb dit soort dingen te verwerken, omdat ik altijd eerst een tijd bezig ben met het mezelf te verwijten, met dat ik gefaald heb in mijn verantwoordelijkheid. En dan ergens komt het moment dat ik inzie dat dit allemaal ver boven mijn kunnen ligt en dat ik er niets aan had kunnen veranderen. Ik kan in het algemeen buitengewoon goed omgaan met de dood, maar als het dier zo jong is, stel ik mezelf een flink aantal vragen, wat ik niet doe als een dier gewoon oud is.”