De gruwelijkste gevangenissen ter wereld

Wat is een gevaarlijke gevangenis? Een bajes waarvan het de vraag is of je het wel overleeft als je erin wordt opgesloten. Bestaan die gevangenissen dan nog anno 2021? Jazeker. Guantanamo Bays genoeg op de wereld.

Vrieskou en geen daglicht

Challapalca

Waar: in Peru, in het Andes-gebergte

Bijnaam: de hel van Peru

Challapalca ligt van God verlaten en desolaat op 4.600 meter hoogte – en toch is er geen cv of iets wat daar op lijkt. ’s Nachts kan het er kouder worden dan min 20 graden. Het is nogal lastig voor advocaten – laat staan voor bezoek –om de gevangenis te bereiken, want de dichtstbijgelegen plaats ligt op zo’n zes uur rijden: de stad Puno. De gevangenis heeft 122 oude, vieze, kleine, betonnen cellen. De meeste hebben geen daglicht. In vrijwel alle cellen zitten twee of meer gevangenen. Het zijn veelal kopstukken uit de georganiseerde misdaad en van guerrillabewegingen als het Lichtend Pad en Movimiento Revolucionario Túpac Amaru (MRTA). En Joran van der Sloot, die zit er dus ook. Mensenrechtenorganisaties claimen dat gevangenen in Challapalca mentaal en fysiek worden gebroken, door bizar slechte voeding en door de vrieskou. En anders breken ze elkaar wel, tijdens de onderlinge vechtpartijen die soms oplaaien en vaak bloederig aflopen.

Geboeid en tuberculose

Petak Island Prison

Waar: in Rusland, op het kleine, afgelegen eiland Ognenny Ostrov.

Bijnaam: The Russian Alcatraz

Zit je vast in Petak Island Prison, dan ben je een levende dode. Je zit elk etmaal 22,5 uur op je cel, tenminste wanneer je niet verplicht werkt. Gelucht word je in een ijzeren kooi waarin je amper kunt staan, in de ijzingwekkende koude buitenlucht van de Russische toendra. Er ligt bijna altijd sneeuw.

Slapen doe je op een ijzeren bed met daarop een flinterdun matras. Op voedsel wordt extreem bezuinigd. Buiten je cel ben je bijna altijd geboeid. Je wordt één keer per week kaalgeschoren. Er is geen stromend water in je cel. Bij de helft van de gevangenen wordt tijdens hun verblijf tbc vastgesteld, door de beperkte toegang tot de badkamer. Op YouTube vind je huiveringwekkende video’s van deze hel. Er is vrijwel niemand die zijn tijd in The Russian Alcatraz ongeschonden doorkomt. Of je moet een man van staal zijn. Hier zitten de zwaarste criminelen van Rusland, serieverkrachters, terroristen en seriemoordenaars.

Totale afzondering

ADX Florence

Waar: in Colorado, VS, nabij de stad Florence

Bijnaam: Alcatraz van de Rockies

ADX Florence staat bekend als de zwaarstbewaakte gevangenis ter wereld. Hier ‘leef ’ je in bijna totale afzondering. Gedetineerden brengen vijf dagen per week 23 uur alleen in hun cel door, ze hebben geen contact met hun medegevangenen. Ze mogen alleen hun cel verlaten om rond te lopen in een ruimte die lijkt op een leeggelopen zwembad.

In het weekend zitten ze 24 uur alleen in hun cel. Daarin staat een bed, een tafel en een kruk, allemaal van beton. De cellen zijn geluidsdicht. In het beste geval krijg je een zwart-wittelevisie voor enkele uren in je hok. Je kunt dan alleen religieus getinte programma’s bekijken.

De gevangenen in ‘Supermax’ zijn veelal terroristen. Zoals Zacarias Moussaoui, de enige persoon die veroordeeld is voor zijn rol in de aanslagen van 9/11, en Ramzi Yousef, het brein achter de bomaanslag op de WTC-torens in 1993. Hè, gezellig. Een ex-gede-tineerde heeft ooit zijn verhaal gedaan aan persbureau Reuters. Hij omschreef het leven in de gevangenis als ‘volstrekt onmenselijk’. “Zelfs die gasten in Guantanamo hebben het beter.”

Eén troost: voor onderlinge vechtpartijen hoef je niet bang te zijn. Die zijn er nog nooit voorgekomen.

Vernedering en geen slaap

Guantanamo Bay

Waar: Cuba, in de Guantánamobaai

Bijnaam: Gitmo De meest gevaarlijke ‘westerse’ gevangenis op dit moment is met stip gevangenkamp Guantanamo Bay – in de volksmond ook wel Gitmo genoemd. Guantanamo Bay is een marinebasis van de Verenigde Staten aan de Guantánamobaai op Cuba. De basis werd gevestigd in 1898, toen de VS aan het eind van de Spaans-Ameri-kaanse Oorlog Cuba op Spanje veroverden door een invasie. De regering van de VS pacht het gebied sindsdien van Cuba.

In januari 2002 besluit de regering Bush, onder verantwoordelijkheid van minister van Defensie Donald Rumsfeld, om op ‘hun’ gebied in Cuba vermeende buitenlandse terroristen op te sluiten die niet zonder meer in de VS kunnen worden berecht. Het is het tijdperk na de aanslagen van 9/11.

Het Internationaal Comité van het Rode Kruis inspecteert het kamp in juni 2004. In een vertrouwelijk rapport beschuldigen de Rode Kruis-medewerkers de Amerikaanse militairen van het gebruiken van humiliating acts, het vernederen van gevangen. Ook worden gevangenen langdurig eenzaam opgesloten, blootgesteld aan extreme temperaturen en gedwongen om lange tijd op een nogal ongemakkelijke manier te staan of te zitten. Ook wordt hun slaap onthouden.

Een deel van het omstreden gevangenkamp is anno 2021 nog altijd in gebruik, ondanks beloften van ex-president Barack Obama om Guantanamo Bay te sluiten.

Gemolesteerd en verkracht

Mendoza Prison

Waar: City of Mendoza, Argentinië

Bijnaam: Hell of Mendoza

In Mendoza Prison zitten meer dan 2000 gevangen, terwijl er plek is voor maximaal zeshonderd. Bewakers spugen in je eten of urineren over je heen. Wrede mishandeling zonder enige aanleiding is meer regel dan uitzondering. Veel gevangenen slapen op de vloer, zonder matras, zonder dekens. Welkom in de hel van Argentinië. Amnesty International protesteert al jaren tegen het opsluiten van mensen in Mendoza Prison. “De wrede, onmenselijke en vernederende omstandigheden in de gevangenis van Mendoza zullen ervoor zorgen dat gevangenen, van wie de meeste nog niet eens zijn berecht en veroordeeld, er slechter uitkomen dan toen ze naar binnen gingen.”

Als de bewakers je niet molesteren, dan word je wel gemolesteerd of verkracht door een van de vele gevangenisbendes. Gelukkig is er wel een medische dienst. Amnesty International: “Er zijn dokters aanwezig in Mendoza Prison, maar die worden alleen ingeschakeld als er een gevangene al is overleden.” Veel gevangenen zijn ziek. Er zijn veel te weinig toiletten en veel te veel gevangenen per cel. Vijf gevangenen op vier vierkante meter cel is er volstrekt normaal.

Bloedheet en overbevolkt

Bangkwang Central Prison

Waar: in Thailand, ten noorden van Bangkok, in de provincie Nonthaburi.

Bijnaam: Bangkok Hilton (ook wel: Big Tiger)

In Bangkwang is het niet ijs- en ijskoud, zoals in Challapalca en in Petak Island Prison, maar bloeden bloedheet. Het is er gemiddeld een graad of 40. Omdat de sanitaire voorzieningen om te huilen zijn, hebt u misschien een idee van de stank in het Bangkok Hilton. De gevangenis is ongelofelijk vies, intens smerig, oud – het gebouw stamt uit 1930 – en, zoals zo vaak in dit soort landen, overbevolkt. Je komt er in principe alleen terecht als je wordt veroordeeld voor 25 jaar cel of langer, of als je de doodstraf hebt gekregen.

Er zitten veel drugssmokkelaars, want Thailand treedt nogal hard op tegen drugshandel. Ben je van plan om te gaan smokkelen, doe het niet in Thailand, Machiel Kuijt (googel maar even) weet er alles van.

Panorama citeert: “Gedetineerden kunnen zich alleen wassen in ongezuiverd water, waardoor ze infecties kunnen oplopen. Bovendien bestaat de vrees voor moord. En word je niet vermoord, dan moet je zorgen dat je genoeg voedsel binnen krijgt. De maaltijdverstrekking bestaat uit één kom rijst en één kom soep per dag. Onderzoek zou uitwijzen dat een Europeaan gemiddeld slechts negen jaar overleeft in de helse, bloedhete celcomplexen van Bangkwang.”

Honger en kannibalisme

Gikondo Prison

Waar: in Rwanda, Oost-Afrika, nabij de hoofdstad Kigali.

Bijnaam: Kwa Kabuga

De meest gevaarlijke gevangenis ter wereld die nog in gebruik is, staat momenteel in Rwanda, als we Kamp 22 in Noord-Korea niet meerekenen. Maar Kamp 22 is geen gevangenis, het is een concentratiekamp, pure horror. Toch wijkt Gikondo Prison niet veel van de grote ellende van Kamp 22 af. Ten eerste kun je ‘zomaar’ in Gikondo worden gesmeten, zonder enige rechtsgang. In Gikondo krijg je zo weinig te eten dat er naar verluidt kannibalisme voorkomt. In Kamp 22 verhonger je ook. In de gevangenis in Kigali is geen stromend water. De straffen in Kwa Kabuga, zoals de gevangenis ook wordt genoemd, liegen er niet om. Je wordt bijvoorbeeld door bewakers in elkaar geslagen als je niet strak in de rij staat voor de wc’s. Of nu ja, wc’s... gaten in de grond. Dat stelt in elk geval mensenrechtenbeweging Human Rights Watch (HRW) in een rapport over de gevangenenhel in Rwanda uit 2015. Is het inmiddels beter? Nee. Er is een gloednieuw rapport van HRW, uit september 2021: “De gedetineerden zeiden dat ze zich in overvolle cellen bevonden zonder basisvoorzieningen zoals water en voedsel, en dat ze herhaaldelijk in elkaar werden geslagen. Ze zeiden ook dat geen van hen op de gebruikelijke manier is beschuldigd of aangeklaagd, zonder voor de rechter te zijn gebracht of bijgestaan ​​door een advocaat.” Vooral straatkinderen, zwervers, bedelaars, prostituees, homo’s, straatverkopers en mensen uit de sloppenwijken lopen groot risico om zonder enige vorm van proces of zonder zelfs maar een aanklacht in Kwa Kabuga te worden opgesloten. Sommigen komen er na een aantal dagen weer uit. Van anderen wordt nooit meer wat vernomen.

Wereldberucht

ALCATRAZ & ABU GHRAIB

De meest beroemde gevangenis ter wereld is zonder twijfel Alcatraz. Alcatraz (‘The Rock’) is feitelijk een eiland in de Baai van San Francisco. Van 1934 tot 1963 was het enige grote gebouw op het eiland in gebruik als zwaarbeveiligde gevangenis. Oorspronkelijk deed dat gebouw dienst als een militair fort. In de burgergevangenis Alcatraz gold aanvankelijk een zeer streng regime: gevangenen mochten zelfs niet praten. De bekendste gevangene van Alcatraz: Al Capone.

De meest beruchte gevangenis ter wereld was de Abu Ghraibgevangenis in de gelijknamige voorstad van Bagdad in Irak. Onder het bewind van Saddam Hoessein wordt Abu Ghraib een van de meest brute gevangenissen van Irak – en van de rest van de wereld. Extreme vormen van martelen en executies zijn er volgens het Rode Kruis aan de orde van de dag. Na de inval van Amerika in Irak wordt het niet veel beter. De Abu Ghraib komt in 2004 opnieuw in het wereldnieuws als schokkende foto’s van Iraakse gevangenen door de pers openbaar worden gemaakt. Gevangenen worden door de Amerikaanse militairen onder meer bedreigd met wild blaffende vechthonden en schijnbare elektrocutie. Pas in 2014 wordt de helse gevangenis voorgoed gesloten.

NOG ERGER? HOLLYWOOD!

Zijn er gevangenissen die nóg erger zijn dan de genoemde horrorgevangenissen? Ja hoor! Daarvoor moeten we naar Hollywood. Op het witte doek kunnen we gevangenissen bekijken die nog meer de verbeelding tarten. Wat denkt u bijvoorbeeld van het supergewelddadige Turkse rattenhol dat de Sagmalcilar-gevangenis heet in de huiveringwekkende ontsnappingsfilm Midnight Express (1978)? Detail: de ongekend rauwe gevangenis heeft echt bestaan, maar regisseur Alan Parker en scenarist Oliver Stone hebben er een sadistisch tandje bijgezet. Tot woede van veel Turkse politici, die vonden dat de goede naam van hun ministerie van Justitie werd aangetast. En wat te denken van de bijzonder onsympathieke Shawshank-gevangenis uit The Shawshank Redemption (1994). De gevangenis an sich valt heel misschien nog mee, maar het vilein corrupte en schrijnend gemene regime doet dat bepaald niet. De gevangenis én het regime op Île du Diable, Duivelseiland (Frans-Guyana), in de huiveringwekkende gevangenisfilm Papillon (1973, remake 2017) zijn bizar streng.

Twee jaar alleen in een doodstille en bloedhete isoleercel na een eerste ontspanningspoging, vijf jaar na poging twee, ga er maar aan staan. Vergezocht? De film is, net als Midnight Express, gemaakt naar een 100 procent waargebeurd verhaal... Maar de meest wrede ‘Hol-lywood-gevangenis’ is zonder twijfel De Vesting, die wordt gerund door het psychopathische bedrijf Men-Tel Corporation in de sciencefictionfilm The Fortress (1992). Bij aankomst in de gevangenis wordt een zogenaamde intestinator in de maag van de gevangene geplant. Dit is een zware, ijzeren bal die op afstand geactiveerd kan worden. Activatie veroorzaakt helse pijn en kan zelfs tot explosie van de buik van de gevangene leiden. Zo heet hebben we het in werkelijkheid nog niet gegeten. Maar: hoelang gaat dat nog duren?

EN WAT DACHT U VAN VUGHT?

Wat is de meest helse gevangenis om vast te zitten in Nederland? Dat is de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) te Vught. De EBI is een gevangenis in een gevangenis, het complex bevindt zich namelijk binnen de hekken van de Penitentiaire Inrichting Vught.

De EBI is extra ommuurd en is zo gebouwd dat er altijd optimaal zicht op het hele complex is. De luchtplaatsen zijn aan de bovenkant voorzien van tralies (was eerder glas). Op die manier wordt voorkomen dat een gedetineerde door een helikopter wordt opgepikt, of dat een helikopter wapens afwerpt. Meerdere keren per dag word je gefouilleerd, meerdere keren per week gevisiteerd, minimaal eens per week is er celcontrole, het licht in je cel kun je niet zelf bedienen, je hebt altijd twee bewakers om je heen als je uit je cel bent. Het dagprogramma is zeer beperkt, bezoek blijft achter stevig veiligheidsglas, al je post wordt opengemaakt. Telefoongesprekken – alleen naar vaste nummers, beperkt in aantal en in tijd – worden afgeluisterd, behalve die met een advocaat.

Uit de EBI, die werd geopend in 1993, zijn tot nu toe nog nooit gedetineerden ontvlucht. Er heeft zich in de EBI ook nog nooit een gijzeling voorgedaan of een poging tot ontvluchting. Maar gevangenen zijn wel diverse keren onderling slaags geraakt. In 1999 werd er een gevangene een paar keer zo hard tegen zijn hoofd getrapt dat deze overleed. De laatste zeer dreigende vechtpartij vond plaats, voor zover publiekelijk bekend, in 2011.

Ontvoerder en vermeend afperser Willem Holleeder klaagde dat het strenge EBI-regime funest was voor zijn herstel na zijn hartoperatie. Mohammed B, de moordenaar van Theo van Gogh, noemde de omstandigheden onmenselijk.