Corruptie bij de politie: van een gratis pizza tot 800.000 euro

De politie verliest elk jaar tientallen agenten aan plichtsverzuim, maar wat is dat precies? Dan moet u denken aan valsheid in geschrifte, fraude of schending van de geheimhoudingsplicht ofwel het lekken en/of achterhouden van informatie. “Slechts in een klein aantal gevallen werden gegevens doorgegeven aan criminelen,” aldus Lonneke Soudant, die zich bij de Nationale Politie bezighoudt met veiligheid, integriteit en klachten. Er is een naam voor zulke schenders: ‘politiemollen’. Een nieuw probleem is het zeker niet, want al in de jaren negentig zit de politie ermee in haar maag als corruptie in het Amsterdamse korps hoogtij viert. Agenten worden betrapt op handelen in drugs of het met behulp van hun kennissen en familie in roulatie brengen van gestolen goederen. Het gaat om normafwijkend gedrag, ofwel ‘naggen’ in politiejargon.

Zo moet een drietal Amsterdamse agenten in 1994 voor de rechter verschijnen. Het clubje heeft namelijk tientallen keren spullen als videocamera’s, walkmans, zonnebrillen of duikpakken uit opengebroken auto’s ontvreemd. En dat deden ze als de gedupeerden geen aangifte deden van de vermiste spullen of als op hun aangifteformulier geen type-of serienummer werd opgegeven.

De vraag hoe het zover heeft kunnen komen, houdt de rechter en het politiekorps op dat moment bezig. Speelt geldnood een rol, heeft het met de werkdruk te maken of zijn ze domweg niet gemotiveerd genoeg om fatsoenlijk politiewerk te leveren?

Op zoek naar een mogelijk motief komt men dan tot de voorlopige conclusie: het heeft alles te maken met het hellend vlak waarop agenten werken, met het risico om langzaam af te glijden. Agenten komen natuurlijk altijd in contact met verleidingen… De legendarische Rotterdamse oudhoofdcommissaris Blaauw komt in de jaren tachtig met een kort en bondig lijstje van de zeven IJzeren D’s op de proppen die corrupt gedrag in de hand kunnen werken: drank, dames, drugs, dubbeltjes, dobbelen, dalven (bietsen) en dirty tricks.

Naggen begint vaak klein met dalven, ofwel korting bietsen bij bijvoorbeeld winkeliers. Een winkelier geeft dan korting aan de agent in ruil voor extra toezicht, korting in ruil voor privileges dus, een voor-wat-hoort-wat-systeem. Ook horecaondernemers geven om goodwill te kweken dienders korting op hun koffie, pizza’s of hamburgers. Je kunt tenslotte de politie maar beter te vriend houden, is het idee.

Nu, ruim twintig jaar later, is corruptie uitgedraaid op keiharde business. De problemen beginnen al bij het screenen van de mensen. Steeds minder politiemedewerkers worden onderworpen aan de zwaardere vormen van onderzoek en er is nauwelijks sprake van tussentijdse screening. Sterker nog: de leden van de basiseenheden van de politie worden onderworpen aan de laagste vorm ervan.

Een ander probleem is de bijzonder hechte cultuur binnen zo’n organisatie vol handhavers. Collegialiteit en loyaliteit zijn belangrijke waarden die noodzakelijk zijn om elkaar te kunnen vertrouwen en op elkaar te kunnen leunen en steunen in moeilijke omstandigheden. Niks mis mee, natuurlijk. Maar de meer duistere kant van zo’n cultuur is dat medewerkers elkaar soms tot het uiterste willen beschermen… Loyaliteit is een groot  goed. Zowel binnen de politie als met haar achterban. Maar probleemloos is het zeker niet.

Een ander punt van aandacht is dat leidinggevenden tekortschieten in hun toezicht op de medewerkers. Met andere woorden: ze spreken noch elkaar noch hun medewerkers aan op hun dubieus gedrag. En dat moet anders: ze moeten klip en klaar de boodschap uitdragen wat gewenst en wat ongewenst gedrag is binnen de organisatie. En dan hebben we nog te maken met het gemak waarmee agenten via hun diensttelefoon toegang kunnen krijgen tot de verschillende data- en registratiesystemen. Sinds kort is er wel het een en ander verbeterd op dat gebied. Maar scherpere maatregelen om afwijkende patronen in zoekgedrag op te sporen, of zelfs maar steekproefsgewijze controles uit te voeren, roepen nogal wat weerstand op binnen de loyaliteitscultuur van de politie. Politiemensen hebben namelijk blind vertrouwen in elkaar en in elkaars integriteit. Daarom laten ze zich niet graag corrigeren.

Een leerling-agent haalt tegen betaling vijftig namen van drugscriminelen, plofkrakers en leden van motorbendes uit politiesystemen

Onderdeel van een criminele organisatie: Mike D.

Wie mogelijk ook een loyaliteitsprobleem heeft, is rechercheur Mike D. uit Kerkrade die je wellicht een fanatiekeling zou kunnen noemen.

Hij is heel nieuwsgierig naar wat er zich allemaal afspeelt in de wijk waar hij woont en werkt. En dus logt hij regelmatig in op het politiesysteem om te checken op namen en te controleren of er onderzoeken naar hen lopen.

Een soort van hobby die wat uit de hand loopt omdat anderen daar een slaatje uit willen slaan. Zijn familie bijvoorbeeld. Neef Coen D. – actief in de drugshandel – wil graag aan die vertrouwelijke politieinformatie komen. Dus deelt (verkoopt) Mike die met hem. Ook de ouders van de neef profiteren ervan en zijn betrokken bij het bewaren, transporteren en verhandelen van drugs. Een familieaangelegenheid dus.

Een goede bekende van de politie, Marc I., die ook in de drugs zit, wil ook graag geïnformeerd worden. En dus bekijkt Mike of Marc in beeld is bij de politie en of er een actie tegen hem gepland staat. Als er vanaf februari 2011 bij de politieeenheid Limburg vijf anonieme tips binnenkomen over een mogelijk lek bij de politie, start op 16 april 2014 een onderzoek naar D.

Begin 2015 loopt hij in de val als hij zakendoet met Eddy de Bruin & Karin Bakker, die undercoveragenten blijken te zijn. In januari 2015 wordt hij dan ook gearresteerd. Mike D. zou met zijn informatiehandel in de loop der tijd zo’n 118.000 euro verdiend hebben. Maar volgens zijn advocaat Peer Szymkowiak kan justitie niet bewijzen dat D. er daadwerkelijk voor betaald werd. En dus blijft het bij schending van het ambtsgeheim, volgens hem.

Voor het OM staat echter vast dat Mikes neef, oom, tante, Marc I. en Mike zelf leden zijn van een criminele organisatie. Weliswaar handelt D. niet zelf, maar faciliteert hij de organisatie door haar van informatie te voorzien, aldus dagblad De Limburger.

In november 2017 wordt Mike D. veroordeeld tot tweeënhalf jaar celstraf en noemt de rechter de ontslagen politieman een ‘wolf in schaapskleren’. Neef Coen krijgt ook tweeënhalf jaar plus 25.000 boete, de oom moet negen maanden en de tante ruim acht maanden zitten voor drugshandel en wapenbezit. Marc I. krijgt twee jaar. Mike D. gaat in hoger beroep.

Hoofdagent valt diep: Amine A.

Politieman Amine A. – hoofdagent bij het politieteam Waddinxveen/Zuidplas –wordt door zijn vrienden omschreven als een modelagent. Hij zou loyaal, hulpvaardig en maatschappelijk betrokken zijn, aldus EenVandaag, dat een portret schetst van de man die in september 2016 in Den Haag voor de rechter verschijnt omdat hij informatie doorspeelt aan criminelen.

Agent Amine A. wordt op 1 juni 2016 aangehouden op verdenking van lekken van gevoelige informatie en het als mol voor een criminele organisatie werken. Hij zou sinds begin 2015 in politiesystemen hebben gezocht naar Misdaad Ano-niem-meldingen, met speciale aandacht voor adresgegevens van mogelijke wietplantages. En, niet geheel onbelangrijk, wanneer er politie-invallen gepland staan. Die locaties geeft hij dan door aan zijn criminele vriend Yassine H. (28).

Die zorgt er vervolgens voor dat zijn criminele maten en neven Mohamed A. (28) en Khalid A. (30) rap de plantages leegroven, vlak voordat de politie een inval doet. Het zou om tenminste twaalf wietkwekerijen met, volgens het OM, een waarde van ongeveer 3500 euro per stuk. In eerste instantie valt het niet op dat Amine die systemen inziet. Hij kan zelfs vanaf zijn vakantieadres inloggen. Maar als de politie na diverse invallen steeds met lege handen staat, gaat er een alarmbel af. Nadat een crimineel Amines naam laat vallen bij de politie, besluiten rechercheurs een val voor hem op te zetten om achter de werkwijze van ‘de Haagse politiemol’ te komen; er wordt een nephennepkwekerij in het politiesysteem gezet. Het is meteen bingo:

Amine A. geeft het adres door aan Yassine H. die dan op pad gaat. Eenmaal aangekomen valt er natuurlijk niets te halen. Een jaar lang worden telefoongesprekken van A. getapt. De politiemol bekent eind september inderdaad gevoelige informatie gelekt te hebben, maar ontkent daarvoor geld of goederen in ruil te hebben gekregen. Maar uit een tapgesprek blijkt dat hij wel degelijk harde cash ontvangt voor zijn info. Dat hij door zijn acties opeens deel uitmaakt van een professionele criminele bende gaat A. veel te ver. “Ik vind dat eigenlijk nergens op slaan.” Er hangt hem een forse straf van vijf jaar boven het hoofd en ook privé heeft hij het niet makkelijk. Tijdens het pleidooi van zijn advocaat, eind september 2017, beschuldigt zij het OM ervan Amines leven volledig verwoest te hebben. Ze vindt een straf van vijf jaar dan ook veel te hoog en meent dat die als een ‘schrikeis’ gezien moet worden, om potentiële mollen ervan te weerhouden zijn voorbeeld te volgen, aldus Omroep West. Amine heeft bijna een jaar in voorlopige hechtenis gezeten en ook zijn vrouw heeft een aantal weken in een cel doorgebracht. Met alle gevolgen van dien. De voormalige hoofdagent lijdt aan een posttraumatische stressstoornis en zijn advocaat pleit er dan ook voor om hem niet terug te sturen naar zijn cel. “A. heeft spijt betuigd en neemt zijn verantwoordelijkheid,” meent zij. Hij slaapt slecht en heeft nachtmerries. En: “Hij probeert samen met zijn partner het hoofd boven water te houden.” Zijn inmiddels zwangere vrouw is al haar baan kwijtgeraakt omdat zij verdacht werd van medeplichtigheid aan schending van het ambtsgeheim.

Op 24 oktober 2017 wordt Amine A. veroordeeld tot vier jaar celstraf wegens schending van zijn ambtsgeheim en lidmaatschap van een criminele organisatie. De rechtbank vindt bewezen dat A. informatie uit de politiesystemen over hennepkwekerijen heeft doorverkocht en zich daarmee schuldig heeft gemaakt aan omkoping. Naast deze straf mag hij negen jaar lang niet meer als ambtenaar werken. Zijn maat en medeverdachte Yassine H. krijgt drieënhalf jaar cel en de broers Mohamed en Khalid A. gaan vier en drie maanden achter slot en grendel. De voormalige hoofdagent gaat in hoger beroep.

Hang naar luxegoederen: Donovan A.

Donovan A. uit Rijswijk heeft een topfunctie op het politiehoofdbureau in Den Haag en geeft graag adviezen aan korpschef Erik Akerboom. Hij is homoseksueel, getrouwd en heeft Surinaamse wortels. Hij is het goede voorbeeld binnen een politiekorps dat diversiteit hoog in het vaandel heeft staan.

Collega’s beschrijven hem als een populaire jongen, goedgebekt, vriendelijk en hij staat bekend als een charmante beleidsadviseur. Hij is namelijk beleidsmedewerker bij de afdeling Facilitair Management, die over vastgoed en huisvesting gaat, en heeft dus toegang tot zeer gevoelige informatie. A. is naast politieman een bedrijvige ondernemer. Hij heeft een beveiligingsbedrijf onder de naam Mr. Donovan Entertainment.

En hij blijkt ook medebestuurder van een bv te zijn die gelinkt is aan een bemiddelingsbureau voor appartementenverhuur. Dit in combinatie met het feit dat hij wel erg vaak snuffelt in het politiesysteem en met zijn hang naar luxe – hij gooit zijn flamboyante levensstijl gewoon op Instagram – doet alarmbellen afgaan. En zo komt hij in beeld bij de Rijksrecherche.

De financiële recherche doet namelijk sinds 2018 onderzoek naar ‘spookwoningen’ in Rijswijk, Nootdorp, Zoetermeer en de Haagse wijk Ypenburg. Tientallen appartementen die op naam staan van stromannen worden gebruikt door zware criminelen. Meerdere bedrijfjes – waarvan er één zelfs safe houses regelt voor bedreigde politici – zijn betrokken bij zulke spookwoningbemiddelingen. Tijdens het onderzoek komt de politie drie bemiddelaars op het spoor die criminelen aan fraaie appartementen helpen. Een van hen is Donovan A.

Als honderden zwaarbewapende agenten woontorens rond een winkelcentrum van de nieuwe wijk Ypenburg binnenvallen, worden drugs, wapens en ruim 6 miljoen euro cash gevonden.

Op 6 maart 2019 wordt Donovan A. gearresteerd als verdachte van betrokkenheid bij criminele spookwoningen en witwassen.

Uiteindelijk komt hij er goed mee weg en wordt hij in februari 2020 slechts veroordeeld wegens onrechtmatig opzoeken van informatie over twee mensen in de politiesystemen. Voor het schenden van zijn ambtsgeheim en het plegen van computervredebreuk krijgt hij zestig uur werkstraf opgelegd. Hij wordt dus vrijgesproken van witwassen. De vijf andere verdachten zijn veroordeeld tot celstraffen van 28 tot zestig maanden wegens het witwassen van grote sommen geld. De herkomst van het geld blijft onduidelijk omdat de verdachten daar helemaal niets over kwijt willen. Bij gebrek aan duidelijkheid gaat de rechtbank in Den Haag ervan uit dat het geld afkomstig is uit misdrijven.

De agent en de Porsche: Mark M.

Mark M. is een manusje-van-alles. Hij woont in het centrum van Weert, heeft een Oost-Europese vrouw en schiet graag plaatjes op rampgebieden die het lokale nieuws halen. Dan moet je vooral denken aan foto’s van brandjes en ongelukken. Dat is zijn specialiteit, meldt RTL Nieuws, dat onderzoek doet naar de handel en wandel van M. Maar in 2009 krijgt hij de kans om het echte werk te doen als hij bij de politie belandt. Sindsdien gaat het hem financieel voor de wind. Ook start hij in hetzelfde jaar een bedrijf, Fur International, dat in bovenkleding handelt in Oekraïne. Binnen een paar jaar rijdt de zakenman annex politieagent in een Porsche rond. En dat valt op.

Tot verbazing van zijn kennissenkring draagt Mark peperdure horloges en lijkt hij een reisabonnement te hebben op exotische vakantieoorden als de Dominicaanse Republiek en Curaçao.

Waar haalt hij al dat geld vandaan, vraagt menigeen zich af. Want als gemiddeld agent verdien je hooguit iets meer dan 2000 euro netto per maand. Dan komt het nieuws dat een ervaren politieman van de Landelijke Eenheid, die onder de Nationale Recherche valt, verdacht wordt van corruptie, plichtsverzuim en witwassen. Volgens het NRC van 8 oktober 2015 zou de man op grote schaal ‘zeer gevoelige’ informatie doorverkocht hebben aan internationale drugsorganisaties en beruchte motorclubs als No Surrender en Satudarah. Kortom: de ondernemende Mark M. doet heel goede zaken met de onderwereld van Oost-Brabant. Er wordt zelfs gesproken van ‘het grootste justitiële schandaal sinds de IRT-affaire uit de jaren negentig’, toen de politie zelf als professionele drugsdealer niet onderdeed voor criminelen.

M. blijkt niet in z’n eentje te opereren en heeft een handlanger die gelijk met hem wordt aangehouden. Het gaat om een 45-jarige man uit Eindhoven.

Algauw blijkt dat er van het begin af aan fouten zijn gemaakt rond Mark M. Al bij zijn sollicitatie heeft de AIVD, die hem screende, een negatief advies gegeven, aldus de NRC. Maar Mark M. heeft al een vertrouwenspositie voordat de inlichtingendienst zijn screening heeft afgerond. Zodoende heeft en houdt de politiemol zeker vier jaar lang toegang tot gevoelige informatie. De politie is namelijk vergeten zijn account – hij is ondertussen gedegradeerd tot verkeersagent – te blokkeren na het negatieve advies. Korpschef Bouman van de Nationale Politie spreekt van een ‘dure, maar uiterst leerzame les’ en kondigt maatregelen aan. Immers, een politieman op een vertrouwenspositie zetten voordat hij helemaal doorgelicht is, mag helemaal niet. Maar de procedure is kennelijk wel gebruikelijk en structureel. Het blijkt namelijk dat 118 van de 1600 politiemensen zonder screening bij geheime informatie kunnen. Bouman wijt de gemaakte fouten aan de hoge werkdruk en de langdurige screeningsprocedure.

Van 29 augustus 2011 tot 27 september 2015 heeft M. duizenden pagina’s geheime recherche-informatie uit tientallen strafrechtelijke onderzoeken gekopieerd en is daarmee de markt op gegaan.

Als handige ondernemer weet hij wat zijn ‘handel’ waard is. Hij verkoopt de gegevens aan tientallen criminelen die bij hem een ‘abonnement’ kunnen nemen voor zo’n 5000 euro per maand. Vooral criminelen uit de Limburgse en Brabantse wietteelt vallen onder zijn klandizie. Hij zou meer dan 800.000 euro verdiend hebben en heeft een Porsche binnen handbereik.

Mark M. verkoopt gegevens aan tientallen criminelen. Ze kunnen bij hem een 'abbonement' nemen voor zo'n 5000 euro per maand

Uiteindelijk wordt hij – terwijl hij nog bij zijn vriendin in Oekraïne verblijft – op 19 februari 2018 veroordeeld tot vijf jaar celstraf en mag hij tien jaar lang geen publiek ambt uitoefenen. M. gaat in hoger beroep en kan dit, nadat zijn voorarrest is verlopen, op vrije voeten afwachten. Hij reist opnieuw af naar Oekraïne, waar hij zijn proces via een videoverbinding volgt. Onlangs, begin mei 2019, is hij ook in hoger beroep tot vijf jaar veroordeeld en mag hij tien jaar lang niet meer als ambtenaar werken. Zijn handlanger en tussenpersoon krijgt drie jaar cel.

We letten ook op de kleintjes

Ook leerling-agenten die feitelijk nog helemaal niet bij de politie werken kunnen al een scheve schaats rijden! Zoals Mehmet A. uit Tiel. Hij is aspirant-agent in Amsterdam-Zuidoost. In maart 2019 eist het OM 45 maanden tegen A. omdat hij duizenden keren informatie zou hebben doorgespeeld aan criminelen, waaronder motorbendes. Hij houdt als het ware een spreekuur in zijn auto waar hij tegen betaling gevoelige informatie verkoopt, volgens justitie. En daar vangt hij – naar eigen zeggen – 250 euro mee per op te vragen naam. Dat tikt lekker aan. Hij bekent dat hij sinds december 2017 tientallen namen van drugscriminelen, plofkrakers en leden van criminele motorbendes uit de politiesystemen heeft gehaald. Het zou om vijftig personen gaan. Op 26 maart wordt hij veroordeeld tot bijna vier jaar celstraf.