Huiveren in de hanzestad

Het begint allemaal op 9 april 2016. In die bewuste nacht rijden de twee Zwols-Turkse broers Emin en Ali Z. (dan 22 en 24) na een avondje stappen in Deventer in hun koeriersbus op de Wijheseweg tussen Windesheim en Zwolle nietsvermoedend naar huis. Rond 01.45 uur komt plotseling een auto langszij en klinken er schoten op de provinciale weg N337. De kogels vliegen de broers om de oren. Emin krijgt een kogel in zijn keel, Ali wordt vier keer geraakt, onder meer in zijn longen. Kort na de schietpartij pakt de politie twee mannen uit Zwolle en Wijhe op. Zij zijn niet langer verdachten in de zaak. Ali verkeert enige tijd in levensgevaar, maar overleeft met zijn broertje de moordaanslag. Twee van de vier kogels worden operatief verwijderd, de resterende blijven in zijn lichaam zitten.

Een paar dagen na de dubbele liquidatiepoging doen de twee slachtoffers hun verhaal in dagblad De Stentor. Daarin zegt Emin dat hij de daders herkende.

Namen noemt hij niet in het artikel, maar het gaat om een ruzie in de persoonlijke sfeer, iets uit het verleden. Niet iets in het criminele milieu. Want: “We zijn gewone ondernemers. Ik heb in heel mijn leven nooit eerder een pistool gezien.” Toch lijken de feiten een heel ander verhaal te vertellen. De twee mannen belanden in een slepend conflict in het Zwolse drugsmilieu met twee andere broers als hoofdrolspelers.

Explosie grillroom

Pas 3,5 jaar na de moordpoging op de Zwols-Turkse broers, in oktober 2019, pakt de politie in Zwolle en het Duitse Gronau twee verdachten op. Het gaat om de Afghaanse broers Idris en Abas M. die al eerder in beeld kwamen voor de moordaanslag, maar niet werden gearresteerd. Een arrestatieteam blaast ’s ochtends vroeg de villavoordeur van Abas in Gronau eruit. De destijds beschoten Turkse broers verklaren volgens RTV Oost namelijk opnieuw bij de politie, waarbij ze dit keer heel duidelijk zijn: Abas haalde de trekker over. De 24-jarige Julian ‘De Surinamer’ M. bestuurde volgens het Openbaar Ministerie de auto. Maar wie zijn die twee Afghaanse broers? Idris M. (26) is geboren in Pakistan, maar groeit op in Zwolle. In zijn jeugd doet hij net als zijn in Afghanistan geboren broertje Abas (25) aan kickboksen. Op YouTube circuleren video’s waarin beiden fanatiek wedstrijden in de B-klasse vechten. Met name Idris valt op door zijn technische, agressieve vechtstijl. Maar hij glijdt af.

Zo zou hij in maart 2014 zijn eigen grillroom Da Vinci aan de Oude Vismarkt in brand hebben gestoken. De enorme explosie die om 05.45 uur volgt, blaast de hele voorpui eruit. Studenten die boven de shoarmazaak wonen kunnen ternauwernood het vege lijf redden. Op camerabeelden is te zien dat twee mannen vlak voor de explosie wegrennen. Justitie verdenkt Idris ervan zelf de brand te hebben veroorzaakt met als doel het verzekeringsgeld op te strijken. Abas en medewerker Vincent F. gelden als mededaders. De politie zegt in Opsporing Verzocht dat er bij de grillroom ‘wel meer gebeurt dan alleen shoarma verkopen’. Hoewel het OM forse celstraffen van 7,5 en 6,5 jaar eist tegen Idris M. en F. spreekt de rechtbank het tweetal vrij wegens gebrek aan bewijs. Het hoger beroep in deze zaak loopt nog. Idris, die aangifte heeft gedaan van brandstichting, verklaart in de rechtbank dat hij mogelijk doelwit is geweest van een aanslag. Op het moment van de brand zat hij ‘zelf thuis op de bank een film te kijken’. De ‘aanslag’ zou verband houden met een ruzie met een ‘groep Turken’ vijf maanden eerder.

In oktober 2013 vindt dan bij een garage in de Edisonstraat op industrieterrein Marslanden een vechtpartij plaats, waarbij twee Turkse broers flink worden toegetakeld. Een van hen gaat zelfs knock-out. Ook zou volgens De Stentor iemand uit de Turkse groep zijn afgeperst door de Afghaanse broers. Hoewel er tijdens de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak tegen Idris en Abas verhalen gaan over ruzie om geld of een auto lijkt er meer aan de hand in ‘Hanzeland’.

De Afghaanse broers komen ook in beeld voor een schietpartij op de Caspar Fagelstraat op oudjaarsavond 2013, waarbij tijdens een ruzie over parkeerschade drie mannen mishandeld worden en er in de lucht wordt geschoten. Ook vindt de politie 43 wikkels cocaïne in hun auto. Vanwege gebrek aan bewijs spreekt de rechter ze vrij. Wel krijgt Idris twee maanden cel voor mishandeling en drugsbezit.

Grootschalige cokehanel

In oktober 2014, een half jaar na de explosie bij grillroom Da Vinci, pakt de politie Idris en Abas M. op voor ‘grootschalige en gewelddadige cocaïnehandel’. In het ouderlijk huis van de broers stuit de recherche op wikkels cocaïne, 40.000 euro cash en een duur Rolex-horloge. In de auto van Abas ligt een geladen pistool. Ook daarna blijft het niet stil rond de twee broers. In 2015 arresteert de politie Idris in een onderzoek naar diefstal van luxe auto’s. Bij een grote politieactie in 2016 worden ze klemgereden en opgepakt, samen met de Zwolse Irakees R., cocaïnedealer met een fors strafblad en ook hoofdrolspeler in dit verhaal. Het drietal heeft een dealershoeveelheid cocaïne op zak, volgens politie en justitie bedoeld voor drugshandel. Idris krijgt zeven maanden cel, R. anderhalf jaar. Hij is naast cokehandel onder meer veroordeeld voor gestolen auto’s, identiteitsfraude en doorrijden na een ongeval. Ook wordt hij verdacht van het verduisteren van leaseauto’s. Begin 2018 valt een arrestatieteam met honden zijn woning aan de Ruysdaelstraat in de wijk Diezepoort binnen; daarbij worden drugs, wapens en flinke bedragen cashgeld gevonden. R. zit kort vast. Volgens justitie stelen Idris en R. in oktober 2018 twee Range Rovers in België. Ook vindt de politie bij een inval in een loods in Emmeloord (mei 2019) een peperdure Range Rover die in Zwolle is gestolen. R. zit als verdachte enkele weken vast.

Lugubere kidnap

In die periode raakt deze R. om onduidelijke redenen zwaar gebrouilleerd met de Afghaanse broers. In mei en juni volgen twee aangestoken autobranden bij R. en zijn familie. Daar blijft het niet bij. Volgens justitie ontvoeren Idris en Abas in de zomer van 2019 hun voormalige compagnon op sadistische wijze. R. wordt naar eigen zeggen met een smoes gelokt, klemgereden, mishandeld, in een auto geduwd en naar een woning aan de Cleyndertstraat in vinexwijk Stadshagen gebracht.

Daar zou hij op een stoel zijn vastgebonden en urenlang bedreigd zijn, terwijl hij ondertussen met een mes wordt geprikt. Vervolgens moet hij zich uitkleden, terwijl de camera draait. Daarna nemen ze hem mee naar een bos en delen de broers hem mee dat ‘het graf al gegraven is’. Hij krijgt een pistool tegen zijn hoofd en moet 30.000 euro betalen. Idris en Abas zouden de lugubere kidnap hebben uitgevoerd samen met Louis ‘Lowie’ van den R. Hij zou het slachtoffer hebben gelokt en geldt als handlanger van de broers.

Zijn zus Fabienne van den R., alias ‘Het Meisje’, is de vermeende rechterhand binnen de organisatie. Daarover zo meer.

Klus geweigerd

Naast de macabere gijzeling zouden de broers M. een moordopdracht hebben verstrekt om concurrent Emin Y. (ook een voormalige kickbokser, niet te verwarren met de eerder genoemde Emin Z.) uit de weg te ruimen. Reden? Uit meerdere politieverklaringen blijkt dat Emin Y. in de zomer van 2019 op de vuist gaat met Idris op het Bachplein in Holtenbroek. Een wijk die vóór de renovatie van circa vijftien jaar geleden spottend ‘Holtenbronx’ wordt genoemd wegens de verpaupering en criminele Antilliaanse bendes die om de macht in de drugshandel strijden. Om de klus te klaren ronselen de broers een drugsdealer die voor hen werkt. Wat zij kennelijk niet verwachten: deze drugsdealer tipt Y. over de plannen en draait de rollen om.

Ze nemen de irakees R. mee naar een bos. De broers zeggen dat zijn graf al gegraven is. Hij krijgt een pistool tegen zijn hoofd en moet 30.000 euro betalen

Dan volgen de schietpartijen elkaar in rap tempo op in Zwolle. Op 22 september 2019 vuurt een man rond 04.00 uur ’s nachts vanaf een scooter met een machinegeweer tientallen kogels af op Idris M., die in zijn auto zit bij zijn huis aan de Van Disselstraat in Stadshagen. Hij weet uit de auto te ontsnappen en verschuilt zich in een tuin. M. raakt lichtgewond aan zijn schouder. De paniek is groot in Zwolle en met name in Stadshagen, waar veel jonge gezinnen wonen. In De Stentor zegt Idris na de moordaanslag laconiek: “Snotneusjes met wapens maken mij niet bang.” Curieus: deze doorzeefde Audi A7 van Idris werd onlangs met kogelgaten en al voor een ‘prikkie’ verkocht op een verkoopsite.

Op 26 oktober 2019, ruim een maand na de liquidatiepoging op Idris M., is het wederom raak in ‘Zwollywood’. Ditmaal op de Klooienberglaan in Holtenbroek. Daar zit de dan 26-jarige Emin Y. in een witte bestelbus als hij plotseling vanuit een rode Renault Clio wordt beschoten en gewond raakt aan zijn arm. Twee dagen later arresteert de politie Idris en Abas M. in Zwolle en Gronau op verdenking van het opdracht geven tot de liquidatiepoging. De broers worden daarnaast met vermeend bestuurder Julian M. verdacht van de liquidatiepoging op de weg op de twee Turkse broers Emin en Ali Z. in 2016. Ook verdenkt justitie de broers M. van ontvoering. Beiden zitten sindsdien vast. Tijdens een pro-formazitting eind maart uitten ze hun frustraties richting justitie. “Het hele dossier is gebaseerd op horen zeggen,” klaagt Abas. “Mijn broer en ik zijn aangehouden op basis van verklaringen van leugenaars. De andere groep biedt geld om vals tegenover ons te verklaren.”

Vijf maanden later, op 24 maart 2020, deelt de recherche een gevoelige klap toe aan de Zwolse onderwereld als het in onderzoeken naar het drugsgeweld drie verdachten oppakt. Justitie verdenkt het drietal van de liquidatiepoging op Emin Y., de ontvoering van Irakees R. en drugshandel. Eén van de verdachten is de Zwols- Molukse Jaemy P. (33), die lijkt te zijn ingelijfd door de Afghaanse broers. Hij zou volgens het OM het peilbaken onder de auto van Y. hebben geplakt en hem hebben beschoten. P. is een bekende van de politie en justitie verdenkt hem ook van drugshandel. Tussen 2015 en 2017 vecht hij als kickbokser meerdere wedstrijden, waarvan er één online staat. RTV Oost schetst het beeld van ‘een straatjongen die heel erg op zichzelf is; een echte einzelgänger’. Een familieman die overdag timmerman is en ’s avonds traint. Als P. anderhalf jaar geleden zijn baan kwijtraakt en zijn relatie sneuvelt, stopt hij met sporten en gaat het mis als hij gaat ‘klussen’ voor de gebroeders M.

Ruim 170 adressen

Naast P. arresteert de politie ook de Zwolse Fabienne van den R. (25), alias ‘Het Meisje’ op verdenking van drugshandel. Een derde verdachte is inmiddels vrijgelaten. ‘Het Meisje’ zou volgens justitie ook betrokken zijn geweest bij de lugubere ontvoering van de Irakees R. in de zomer van 2019.

Op haar telefoon staan beelden van een bebloed gezicht van het slachtoffer. Op 23 mei vorig jaar pakt de politie haar al op in een peperdure Mercedes-Benz met bijna 25.000 euro cash en een handelsvoorraad cocaïne in bezit.

Volgens het OM stuurt ze via een tussenpersoon op zeker 170 adressen in Zwolle en omstreken verschillende straatdealers aan voor onder meer cocaïne, xtc en de designerdrug 3-MMC.

Een van die straatdealers is Joshua A., een jonge twintiger met een fors strafblad, goed voor 3,5 jaar cel. Diezelfde A. is mogelijk het doelwit van een schietpartij op 27 november 2019 aan de Palestrinalaan in Holtenbroek. Daar neemt een schutter een woning en een bestelbusje onder vuur. Niemand raakt gewond. Joshua ontkent dat hij het doelwit was.

Bijna een maand later, op 21 december, vindt voor de ingang van een multicultureel centrum in de wijk Diezerpoort wéér een schietpartij plaats. Er vallen geen gewonden en de zaak blijft onopgelost.

Op 8 april 2020 verlengt de raadkamer van de rechtbank in Zwolle het voorarrest van Jaemy P. met negentig dagen op verdenking van poging tot moord en drugshandel. Fabienne van den R. blijft zeker dertig dagen langer vastzitten wegens drugshandel en ontvoering. Hun advocaten mogen niets over de zaak zeggen.

Twee onopgeloste liquidaties

In bijna zes jaar tijd vinden er twee onopgeloste liquidaties plaats in Zwolle. Houden die verband met de huidige ‘drugsoorlog’ of zijn het incidenten die daarvan losstaan?

Op 3 september 2014 nemen onbekenden in de Akkerbergstraat in Stadshagen Zwollenaar Robert Voorhorst onder vuur als hij ’s morgens in zijn auto stapt. De doorzeefde auto komt tot stilstand door een heg in de straat. Hoewel de politie eerst uitgaat van een vergismoord op de restaurantkok en café-eigenaar, stelt de recherche dat scenario later bij. Het OM had een strafzaak tegen Voorhorst lopen, omdat bij hem in 2011 een wietkwekerij met zeshonderd planten werd gevonden. Daarvoor wilde het OM 50.000 euro van hem vangen. Ook was Voorhorst volgens De Stentor en andere media actief in de vrouwenhandel. Drie maanden na de moord pakt de politie twee verdachten uit Dalfsen en Harderwijk op, maar niet lang daarna zijn zij weer vrij. Het OM krijgt het bewijs niet rond.

Op oudjaarsavond 2019 komt Henk ‘Oortje’ Wolters (52) lopend terug van een feestje als hij voor zijn huis in de Buitengasthuisstraat in volkswijk Kamperpoort wordt neergeschoten. Hij overlijdt ter plekke aan zijn verwondingen, maar wordt pas ruim een uur later op straat gevonden. Door het vuurwerk vallen de schoten niet op. Wolters is volgens justitie de vermeende leider van een grote wapen- en drugsbende. “Het is een beetje Scarface naspelen,” aldus het OM over de bende die zich voornamelijk toelegt op cocaïne en xtc. Wolters handelt volgens justitie tussen september 2017 en mei 2018 in wapens. Medio 2020 zou de zaak inhoudelijk worden behandeld. Voor de moord is niemand opgepakt en de politie tast nog in het duister over een mogelijk verband tussen deze liquidatie en alle eerdere schietpartijen. De vermeende liquidatie vormt een triest dieptepunt in een lange reeks schietpartijen in Zwolle.