Misdaadjournalisten John van den Heuvel en Mick van Wely: 'Misdaad is geen entertainment'

Marieke Elsinga als presentatrice en jullie samen met de crimefighters van RTL aan één desk: is Crime Desk het RTL Boulevard van de misdaadjournalistiek?

Mick: “Welnee, wij gaan veel dieper. We maken reportages, lopen mee met de politie, zijn aanwezig bij politieacties, praten met nabestaanden die iemand zijn verloren in een moordzaak en volgen de actualiteit op de voet. Het liefst staan we zo min mogelijk achter die desk.”

John: “Ik snap de vergelijking wel: Marieke is een gezicht van RTL Boulevard en ik ben dit jaar ook al twintig jaar aan het programma verbonden. Maar het is niet hetzelfde. Overigens ben ik wel blij dat Marieke het presenteert. Misdaadverslaggeving is over het algemeen een mannenwereld; een kleine wereld bovendien, waardoor het gevaar bestaat dat het een incrowd-achtig gebeuren wordt. Als Mick en ik een halfuurtje over misdaad zitten te ouwehoeren, dan vliegen de namen, de methodieken en het vakjargon je om de oren. Marieke durft vragen te stellen die iedereen zou stellen als je niet bekend bent met een zaak. Verfrissend, vind ik. Eigenlijk heb ik altijd al zo’n programma willen maken.”

Waarom heb je dat dan niet eerder gedaan?

John: “In mijn eerste jaar bij RTL Boulevard nam ik al eens een pilot op, met Wilfred Genee als presentator en misdaadverslaggever Bas van Hout en ik als deskundigen. Een beetje zoals Voetbal Inside, maar dan Crime Inside: misdaad aan tafel voor een brede doelgroep. Maar de toenmalige programmadirecteur van RTL zag het volgens mij niet zitten.”

De huidige programmadirecteur wel. Komt dat doordat misdaad steeds populairder wordt?

Mick: “Dat denk ik wel. Vroeger werd Opsporing Verzocht gezien als een vulgair programma, tegenwoordig heeft elk medium wel één of meerdere misdaadjournalisten. Kijk maar naar alle talkshows op tv: misdaad is gewoon een geliefd thema.”

John: “Ik wil het ook breed houden qua onderwerpen. Mick en ik zitten heel erg in de georganiseerde misdaad, maar een misdaadprogramma hoort meer te brengen dan alleen de Taghi’s en de motorclubs van deze wereld. Er spelen nog veel meer zaken, bijvoorbeeld op het gebied van cybercrime, oplichting, fraude, et cetera. Dan is het wel leuk dat je daar af en toe een andere expert over aan het woord kunt laten. Niet alleen de RTL-gezichten, maar bijvoorbeeld ook iemand uit de advocatuur. Daarnaast hebben we in elke uitzending De rechtszaak van de week, met rechtbankverslaggeefster Saskia Belleman en, om het luchtig te houden, een item waarin we met iemand rondrijden in een Biro, zo’n elektrisch wagentje. Met dank aan Panorama ja: toen ik nog niet zo lang geleden te gast was in jullie Biro-serie vond ik het zo leuk dat ik het ook in Crime Desk wilde hebben.”

Jullie zijn samen met Saskia Belleman werkzaam bij De Telegraaf, de andere deskundigen zijn allemaal RTL-gezichten: is dit niet gewoon een een-tweetje tussen De Telegraaf en RTL?

John: “In dit geval zie ik het als een logische samenwerking, waarbij we elkaar met alle aanwezige experts in beide bedrijven kunnen versterken. We proberen het wiel opnieuw uit te vinden, maar dan zonder beperkingen ten aanzien van de inhoud. Ik wil pertinent niet dat het alleen over zware criminaliteit gaat, want voor de meeste mensen is dat een ver-van-mijn-bedshow. Hoeveel mensen zijn er niet slachtoffer van misdrijven of krijgen er op een andere manier mee te maken? Die mensen willen we ook bedienen.”

Mick: “Oneerbiedig gezegd, maar ook de simpele levensdelicten, de huis-tuin-en keukenmoorden waar een groot verhaal achter zit, vind ik heel belangrijk. Daar duiken wij ook in.”

John: “We brengen ook elke week een opsporingsitem, met als doelstelling om samen met het publiek een misdrijf op te lossen. Dat past heel erg bij het programma. We zullen zelf ook op onderzoek uitgaan en klaarheid in een zaak brengen. Niet omdat we per se op boeven willen jagen, maar omdat het inherent is aan misdaadjournalistiek. Je stuit soms op dingen die het daglicht niet kunnen verdragen en die los je dan op.”

In samenwerking met de politie.

Mick: “Samenwerking vind ik een eng woord. Dat impliceert namelijk dat we niet onafhankelijk zijn. Dat zijn we wel degelijk. Onafhankelijkheid is een groot goed. Ja, er is ruimte voor een opsporingsitem, maar dat is niet anders dan dat de NOS, NRC of een ander medium camerabeelden van een misdrijf verspreidt.”

John: 'toen ik nog niet zo lang geleden te gast was in jullie Biro-serie vond ik het zo leuk dat ik het ook in Crime Desk wilde hebben.

John: “We zitten niet op maandagochtend met de politie aan tafel om te vergaderen over wat er ’s avonds in de uitzending komt. Er is een overeenkomst tussen ons, de politie en het Openbaar Ministerie waarin we niet alleen een geheimhoudingsplicht hebben ondertekend, maar waarin we ook de afspraak hebben gemaakt dat één redactielid door ons wordt vrijgemaakt voor die opsporingsberichtgeving. Dat lid staat los van het overige team om de samenwerking zo zuiver mogelijk te houden. Over zo’n opsporingsitem gaan we ook niet uitgebreid discussiëren aan de desk, dat is echt een op zichzelf staand iets.”

Zodat jullie het ook over misstanden bij de politie en bij het OM kunnen hebben?

Mick: “Natuurlijk. Twee jaar geleden schreven wij al dat er een foto van de kroongetuige in het Marengo-proces tegen de Mocro Maffia was uitgelekt, die foto van Nabil B. Natúúrlijk gaan we het ook nu over zulke dingen hebben, want dat was een ongelooflijke blunder van het OM. Al die keren dat die foto daarna nog opdook ook. Corruptie bij de politie, hebben we het ook gewoon over.”

Dat zal de politie niet leuk vinden.

Mick: “Dat is niet anders dan nu. De politie staat nu ook weleens tandenknarsend tegenover ons als we diezelfde dag hebben onthuld dat het een puinzooi is bij de arrestatieteams of wat dan ook. Die gezonde verhouding moet je hebben met elkaar.”

Kwam de vraag om samen te werken vanuit de politie of vanuit jullie?

John: “Ik hoorde dat de uitzendingen van Opsporing Verzocht dit jaar korter zouden zijn en dat er minder zouden worden gemaakt, mede door een veel langere zomerstop dan voorheen. Die zomerstop is inmiddels alweer ingekort, maar ik heb toch even gebeld met de politie. Dat wij bereid waren om onze faciliteiten aan te bieden in het kader van opsporing. Ze zeiden niet meteen ja, over zoiets wordt natuurlijk een paar keer vergaderd, maar uiteindelijk kwamen ze terug bij ons met de mededeling dat ze graag het experiment met ons wilden aangaan.”

Gaat Crime Desk nu op de stoel van de politie zitten?

John: “Absoluut niet, zeker niet tijdens dat opsporingsitem.”

De laatste jaren groeit de vraag naar misdaadnieuws enorm.

Is misdaad entertainment geworden?

John: “Als dat zo zou worden neergezet, vind ik dat heel vervelend. Want misdaad is geen entertainment. In ons werk zien  wij dagelijks hoeveel ellende misdaad veroorzaakt, hoeveel mensen er slachtoffer van zijn, hoeveel levens er door misdaad worden geruïneerd. Dat misdaaditems steeds vaker opduiken in showbizzprogramma’s, dat zij zo. Misdaadverhalen scoren, maar wij maken geen verhalen voor de likes of voor het aantal clicks. Daar verzetten wij ons tegen.”

Mick: “Kijk bijvoorbeeld naar de misstanden in tbs-klinieken. Niet een heel sexy onderwerp, het scoort veel minder dan een verhaal over Taghi op een jetski, maar ook zo’n onderwerp is belangrijk. Net als de moordzaken die niet heel mainstream zijn, maar toch alle aandacht verdienen. Misdaad raakt alle facetten van de maatschappij: het raakt de burger, de politiek, de economie en nog veel meer. Vroeger was misdaad iets sensationeels, nu is het een maatschappelijk fenomeen.”

Benieuwd naar de rest van het interview? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het op Blendle.