Marcelo Bielsa: het meesterbrein van een gekke voetbalprofessor - Maniak Marcelo

In de zomer van 1992 speelt Newell’s Old Boys thuis tegen San Lorenzo in de prestigieuze Copa Libertadores, de Zuid- Amerikaanse versie van de Champions League. Vijandige omstandigheden, hoogteverschillen en slechte velden zorgen altijd voor verrassende uitslagen en maken de competitie buitengewoon enerverend. Ook deze avond prijkt er een verbazingwekkende uitslag op het scorebord: 0-6. De 36-jarige coach Marcelo Bielsa is dan al een paar jaar bezig met het verfijnen van patronen in zijn elftal. Zijn tomeloze werk heeft geleid tot het kampioenschap het jaar ervoor, mede dankzij een heroïsche overwinning in de seizoensfinale tegen grootmacht Boca Juniors. Maar die titel doet er na deze zeperd niet meer toe.

Na afloop staat hij schuldbewust de pers te woord. “Als de fouten zo groot zijn, dan is de manager verantwoordelijk.”

Teleurgesteld rijdt de oefenmeester naar huis. “Hoe heeft dit kunnen gebeuren?” vraagt hij zich malend in bed af. Totdat er gebonk op de deur klinkt. Bielsa veert op en kijkt door het raam naar buiten. Er staan zo’n twintig woeste barras bravas (hooligans) voor zijn huis. Ze eisen een uitleg. Tot hun eigen verbazing zien ze Bielsa in de deuropening met een granaat in zijn hand staan. “Als jullie niet gaan,” waarschuwt hij, “trek ik de pin eruit!” Verbouwereerd maken de hooligans zich uit de voeten.

In een interview met magazine Kaiser blikt een barra brava terug:

“Hij had vurige ogen. Iedereen keek naar de granaat in zijn hand. Daar hadden we totaal niet op gerekend.” Dit voorval levert hem voor eeuwig de bijnaam El Loco (De Gek) op en is één van de vele wonderlijke verhalen over een unieke coach. Met de fans van Newell’s zou het overigens nog goed komen; het stadion is inmiddels naar hem vernoemd.

Opgepakt door de politie

Marcelo Alberto Bielsa Caldera wordt op 21 juli 1955 geboren in Rosario, de tweede stad van Argentinië, dat op zo’n drie uur rijden van Buenos Aires ligt.

Marcelo is het middelste kind uit een gefortuneerd gezin. Vader Rafael is een succesvol advocaat en moeder Lidia lerares. Samen met zijn oudere broer en jongere zus vormen ze een hechte familie.

In tegenstelling tot veel leeftijdsgenoten is Marcelo al vroeg enorm geïnteresseerd in lectuur omtrent voetbal. Als tiener raakt hij breed belezen door elke week het magazine El Grafico - een legendarisch, bijna academisch sporttijdschrift en zo’n veertig andere sporttijdschriften te verslinden. Niet alleen zijn leesstof is afwijkend. Marcelo ontwikkelt eigenaardige gewoontes. Bijvoorbeeld door zich ’s avonds alvast aan te kleden voor de volgende dag, omdat hij dit liever niet in de ochtend doet. Zo ligt hij ’s nachts gehuld in sportkleding en met voetbalschoenen aan in bed.

Zijn voetbalaspiraties vallen bij z’n rijke buurtgenoten in minder goede aarde. Marcelo moet met de politie mee wanneer hij per ongeluk een raam aan flarden schiet.

“Ik ga hier pas weg als ik de bal terug heb,” bijt hij de dienders nog toe wanneer zijn vader hem heeft vrijgepleit. Met een stel vriendjes uit de buurt volgt hij elke zondag een voetbaltraining op straat. Wederom komen er klachten uit de buurt. “Jullie hebben de bomen gesloopt,” zegt de gealarmeerde politie. Een leugen om de lawaaierige tieners uit de buurt te krijgen. Coach Pedro offert zich op en gaat vol ongeloof mee in de patrouillewagen, maar niet nadat Marcelo om de laars van de agent is gesprongen. Opnieuw moet zijn vader betogen om hem uit het bureau mee te krijgen.

Omgekeerd vraagt vader Rafael ook het nodige van zijn zoon. Wanneer Marcelo zich aanmeldt bij Newell’s Old Boys besluit zijn vader, tot dan niet geïnteresseerd in voetbal, de grote stadsrivaal Rosario Central te ondersteunen.

“Hij deed het met de bedoeling Marcelo te irriteren en om een goede discussie te kunnen voeren,” licht zijn oudere broer Rafael later in de biografie The Quality of Madness toe.

Marcelo doorloopt de gehele academie van Newell’s en debuteert in het eerste bij de club waar ook Lionel Messi zijn jeugdopleiding genoot. Hoewel hij geen verfijnde verdediger is, loopt Bielsa over van temperament en beschikt hij over een onmetelijke winnaarsmentaliteit. Hij speelt weinig, deels door blessures, maar kijkt wel goed naar de handelswijze van zijn coaches. Via Instituto Córdoba en Argentino de Rosario verlaat hij geruisloos het betaalde voetbal als speler.

Een vinger afhakken

Bielsa besluit om de opleiding lichamelijke opvoeding te volgen.

Tegelijkertijd start hij in de luwte zijn trainerscarrière bij de jeugdopleiding van Newell’s Old Boys.

Om nieuwe spelers aan te trekken tuigt hij een scoutingsnetwerk op. Hij verdeelt Argentinië in zeventig gebieden met elk vijf secties, initieert toernooien en pluist in eigen persoon elke uithoek uit in zijn zoektocht naar talent. Omdat hij een hekel heeft aan vliegen legt hij 25.000 kilometer af in zijn Fiat 147. Dankzij dit netwerk worden sterren als Gabriel Batistuta en Mauricio Pochettino ontdekt. Laatstgenoemde bezoekt Bielsa hoogstpersoonlijk – ’s nachts. Stomverbaasd doet het echtpaar Pochettino de deur open. “Bielsa zei dat hij veel onderweg was en geen minuut wilde verspillen.

Hij vroeg of hij de benen van Mauricio mocht zien en zei: Dit zijn echte voetbalbenen. Om twee uur ’s nachts tekenden we een contract,” aldus Pochettino senior. Nadat de coach de titel pakt bij de reserves van Newell’s mag hij een jaar later het eerste leiden. Hier probeert hij zijn gedrevenheid over te brengen op de spelers.

Een dag voor de klassieker tegen Rosario Central doet zijn ploeg het verplichte middagdutje. De pas 20-jarige Fernando Gamboa is uitgeslapen en staat verveeld Pac-Man te spelen. Naast de videomachine ontspint zich een merkwaardig gesprek.

“Mag ik je een vraag stellen?”

“Natuurlijk, coach.”

“Wat zou je geven om de wedstrijd van morgen te winnen?”

“Alles, coach. Je kent mij.”

Bielsa kijkt Gamboa indringend aan. “Je moet meer geven.”

Gamboa reageert weifelend.

“Ik zal elke bal spelen alsof het mijn laatste is.”

“We hebben vijf vingers aan elke hand. Als ik nu garandeer dat we de derby zullen winnen, zou je dan een vinger afhakken?”

“Maar coach, als we vijf derby’s winnen, heb ik geen hand meer.” Bielsa loopt hoofdschuddend en mopperend weg.

“Je begrijpt helemaal niet waar dit allemaal over gaat.”

Na drie knappe titels is de koek op bij Bielsa. Zijn ploeg en hijzelf zijn opgebrand door de veeleisende, intensieve trainingsmethodes. Het uitblijven van een sanctie op feestvierende spelers na een bruiloft is de druppel: Bielsa neemt ontslag. Hij neemt een korte break, maar laat geen moment onbenut om zijn kennis bij te schaven.

Tijdens zijn ‘vakantie’ besteedt hij veertien uur per dag aan videoanalyses. Op kerstavond?

Dan laat hij zijn schoonvader slaafs aantekeningen maken. Halverwege de jaren 90 gaat El Loco aan de slag in Mexico, bij Club Atlas en Club America. Hier ontwerpt hij voor beide clubs een vergelijkbaar scoutingsnetwerk als bij Newell’s Old Boys.

Zoals het een echte liefhebber betaamt, bezoekt hij samen met de Argentijnse voetbalcoryfee Jorge Valdano het EK van 1996 in Engeland. In het vliegtuig vraagt hij Valdano: “Als je een wedstrijd verliest, denk je dan ook aan zelfmoord?”

Benieuwd naar de rest van het artikel? Lees het in de nieuwste Panorama of bekijk het gratis op Blendle.