Levensgevaarlijk, die plofkraken: 'Het is wachten op de eerste dode'

KABOEMMMMM!

De Dorpsstraat in het Gelderse Twello, 23 september 2016. Om 04.00 uur doorbreken twee explosies kort achter elkaar de nachtelijke stilte. Alsof zonder aankondiging opeens de oorlog is uitgebroken. Drie mannen met een bivakmuts, van wie er één een zwarte sporttas bij zich heeft, haasten zich naar twee dichtbij geparkeerde scooters. Met behulp van zware explosieven hebben ze in een buitenmuur van de Rabobank twee pinautomaten naast elkaar aan flarden geblazen. De ravage is enorm.

Op de plek waar je een fractie geleden nog kon pinnen, bevinden zich nu twee joekels van kraters in de muur. Verspreid over de straat liggen de restanten van opgeblazen bakstenen, verbrijzelde stoeptegels en andere brokstukken.

Het lijkt wel alsof er een heel appartementencomplex is ingestort.

Snel kiezen de daders het hazenpad.

Op de hielen gezeten door de al gealarmeerde politie springen de drie mannen op hun twee scooters en scheuren ze op volle snelheid dwars door het centrum naar de woning van een van de mannen in Twello. Om 06.23 uur, amper tweeënhalf uur na de plofkraak, stormt daar de politie binnen. Behalve de drie mannen, die in de boeien worden geslagen en een jarenlange gevangenisstraf tegemoet gaan, wordt in de woonkamer naast de eettafel de zwarte sporttas gevonden. Er zit geld in. Historisch veel geld. 205.090 euro. Voor zover bekend is het een van de grootste bedragen ooit die in Nederland bij een plofkraak is buitgemaakt. De daders zien er alleen geen cent van terug.

Met een shovel

Het gevaar rondom het opblazen van pinautomaten wordt steeds groter. In 2019 zijn in Nederland 72 plofkraken gepleegd. Dat zijn er weliswaar minder dan op het hoogtepunt van de plofkrakersgolf in 2013 (129), maar wel bijna een verdubbeling ten opzichte van 2018 (42). Bovendien zijn de gebruikte explosieven de afgelopen jaren zo zwaar geworden dat ze inmiddels levensbedreigend zijn voor de directe omgeving. Om te voorkomen dat criminelen ’s nachts explosieven in de automaten kunnen schuiven, zijn banken na een golf van plofkraken in oktober en november vorig jaar overgegaan tot de voorlopige sluiting van geldautomaten tussen 23.00 en 07.00 uur. In een dronken bui extra geld uit de muur trekken om die kapsalon nog te kunnen halen in die shoarmatent waar je niet kunt pinnen, zit er sindsdien niet meer in. Sinds december zijn ook ongeveer 470 pinautomaten van ABN AMRO ook tijdelijk overdag gesloten nadat plofkrakers het op een bepaald type geldmachine hadden voorzien. In mei zijn bovendien de ongeveer tweehonderd pinautomaten van de SNSbank in de HEMA-winkels om dezelfde reden helemaal uitgezet. Of ze ooit weer aan gaan, is nog maar de vraag.

Het is allemaal het gevolg van de verschuiving die deze eeuw heeft plaatsgevonden van bankovervallen naar ram- en plofkraken. In 1992 werden in Nederland nog 570 bankovervallen gepleegd. Vijf-hon-derd-ze-ven-tig!

Dat zijn er gemiddeld anderhalf per dag. Anno 2020 is dat zelfs met de grootst denkbare verbeeldingskracht niet meer voor te stellen. Sterker nog, er is al jaren geen bankoverval meer geweest. Niet één. Medewerkers kunnen niet meer bij grote sommen geld. Zelfs al valt een heel peloton overvallers een bank binnen, en is ieder van hen tot de tanden gewapend, dan valt er nog geen stuiver te halen.

Je las net een gratis inleiding. Benieuwd naar het hele verhaal? Je leest het in de Panorama van deze week of via Blendle.