Misdaadklassieker: 'Amsterdam is een paradijs voor rovers'

In de misdaadklassieker van deze week staan we stil bij de dood van Frank Buis. Een selfmade-allround fotograaf- scannerfreak en boevenvanger uit Mokum die op 3 oktober is overleden.

Elke dag weer is cameraman Frank Buis in de Amsterdamse binnenstad te vinden, jagend op zakkenrollers, winkeldieven en andere oplichters. Dat levert vaak spannende beelden op van ‘heterdaadjes’. Panorama volgt een dag lang de befaamde ‘undercoveragent’ in zijn niet-aflatende jacht. “Het is elke keer weer kicken als zo’n gozer wordt gearresteerd.” 

Tekst: Joop Reichart Foto’s: Paul Tolenaar, Frank Buis

‘Amsterdam is  een paradijs voor rovers’

"Binnen? Nee. We kunnen toch ook op het terras koffie drinken? Ik wil om me heen kunnen kijken. Het stikt vandaag van de zakkenrollers. Ik wil boeven vangen.”

Boeven vangen. Het is de core business van Frank Buis (55), de grijs gekuifde cameraman die de binnenstad van Amsterdam al jarenlang als zijn privéjachtgebied beschouwt. Zeven dagen per week (“Nee, ik heb geen relatie, ik kan heel goed met mezelf opschieten”) sluipt hij daar als een asfalttijger rond. Loerend naar een prooi. En met succes. Wie op YouTube zijn naam intikt, en dat is inmiddels al ruim 8 miljoen keer gebeurd, of gaat kijken op de site van z’n werkgever, de Amsterdamse zender AT5, ziet z’n rijke oeuvre aan ‘heterdaadjes’. Van zakkenrollers tot tasjesrovers en van winkeldieven tot oplichters. 

Dankzij een heel netwerk van tipgevers is Buis bovendien in staat om op zijn jachtterrein allerlei wereldsterren en celebrities te filmen. Van Lady Gaga tot Bill Clinton en van Bruce Springsteen tot Máxima.  

“Ik heb zo heel wat scoops gehad. Vader Zorreguieta, samen met Máxima en Amalia bijvoorbeeld. En die beelden van Holleeder op z’n scooter zijn ook van mij. Maar jagen op criminelen, dat is mijn échte passie. Het is bijna een verslaving,” zegt de freelance ‘undercoveragent’, terwijl hij in de Kalverstraat van korte afstand een groepje sjofel geklede mannen in de gaten houdt dat zich in zijn ogen verdacht gedraagt.

“Ik scan de hele tijd gezichten. Soms ben ik zó in vorm, dan zie ik álles.” En dan fluisterend: “Roemenen, dat zie je zo. Die zijn zo geraffineerd en brutaal. Als ze worden aangehouden, roepen ze allemaal: What? I did nothing. Alsof ze dat uit hun hoofd geleerd hebben. Het merendeel komt hier alleen maar om te roven. Je ziet aan hun hele gedrag dat het niet klopt. Voor hun werkwijze heb ik in de loop der jaren een neus gekregen. Met een Nederlandse krant rondlopen, terwijl ze geen Nederlands kunnen lezen. En dan in een horeca-gelegenheid met een A4’tje aan een tafeltje gaan staan om die mensen zogenaamd voor een goed doel geld te vragen. Onderwijl legt een ander dan de krant op de iPhone van die mensen. Die zijn afgeleid en hebben niet door dat die wordt weggegrist. Of ze gaan McDonald’s in en komen vijf minuten later weer buiten zonder iets besteld te hebben. Ook raar. Kijk, ze gaan winkel in, winkel uit en ze kopen niks. En eentje blijft altijd buiten op de uitkijk staan. En die rolkoffer die ze meeslepen, daar zitten geen labels aan. Nee, het zijn duidelijk geen toeristen die hier met het vliegtuig zijn aangekomen. Die komen hier om te graaien.”

Dankzij een heel netwerk van tipgevers is Buis bovendien in staat om op zijn jachtterrein allerlei wereldsterren en celebrities te filmen. Van Lady Gaga tot Bill Clinton en van Bruce Springsteen tot Máxima.  

Vooral tuk op iPhones

“Je moet nooit oogcontact met ze maken,” zegt hij. Na een achtervolging van een halfuur, waarbij Buis zich steeds met de camera in de hand verdekt opstelt en om geen argwaan te wekken soms aandachtig de geveltjes van de winkelstraat bekijkt of peinzend een toeristische folder bestudeert, sist hij: “Bingo!”

Hij zag net dat één van de mannen in een souvenirwinkel een pet weggriste en nog iets onduidelijks in z’n tas stopte om daarna achteloos weer de zaak uit te lopen. Dat is het sein om zijn ‘vrienden’ van het zakkenrollersteam van het politiebureau in de Beursstraat te bellen.

Na al die jaren kent hij de leden van dit team goed. Ze maken dankbaar gebruik van de extra oren en ogen van de  cameraman, die ‘wereldberoemd’ is in de binnenstad. Zo kan het team dankzij zijn tips geregeld een crimineel aanhouden. En dan is Buis natuurlijk ter plaatse om de aanhouding te filmen. “Die voldoening als weer zo’n gast is opgepakt. Dat is elke keer weer kicken.”

Zo ook in dit geval. 

Kort na Buis’ telefoontje wordt het groepje Roemenen door een paar leden van het zakkenrollersteam staande gehouden. De man die de pet jatte, moet mee naar het bureau. Later hoort Buis dat de Roemeen, inderdaad, vanwege deze diefstal een  boete van 150 euro heeft gekregen.

“Het is maar een klein dingetje, maar toch een lekker begin van de dag,” gnuift Buis die alweer om zich heen speurt naar een nieuwe prooi.

“Je ziet in de stad duidelijke trends. Vroeger ging het veel om Marokkaantjes, later kwamen er Bulgaarse meisjes en nu zijn het dus voornamelijk Roemenen. Die zijn vooral tuk op iPhones.” 

Smakelijk vertelt hij al loerend over een paar van zijn hoogtepunten. Over de jonge vrouw die al tassen rovend door de stad ging en van wie hij van een winkelier een signalement had gekregen. Hij had haar binnen drie minuten gespot. Enkele minuten later al werd ze op heterdaad betrapt en gearresteerd. Of die keer dat hij een Palestijn die uiterst wreed en gewelddadig een toeriste in een hotel had verkracht en naar wie Buis en de politie al een jaar onvermoeibaar op zoek waren, plotseling in de stad zag lopen. Hij sprak een paar agenten aan en de man werd daarna in de Bijenkorf ingerekend. Hij is daar nog uitvoerig voor gecomplimenteerd. “Een fantastisch gevoel.”

“Het is maar een klein dingetje, maar toch een lekker begin van de dag,” gnuift Buis die alweer om zich heen speurt naar een nieuwe prooi.

Maar het is natuurlijk niet altijd feest. Soms staakt Buis na een halfuur de

achtervolging, ook al voelt hij aan z’n water dat de groep op rooftocht is. Dan valt hem bijvoorbeeld de grote boodschappentassen op die helemaal bol staan, terwijl er niks in zit. Die zijn van binnen ‘dus duidelijk geprepareerd om de detectiepoortjes in winkels te misleiden. Maar dan duurt het hem te lang voordat hij ze iets ziet stelen. “Die bewaren we tot morgen. Op naar de volgende,” lacht hij.

Het zal vandaag een interessante dag worden. Buis, die door zijn jarenlange jacht inmiddels een goede bekende is van veel ondernemers en winkelpersoneel, krijgt een tip van een verkoper van een grote kledingzaak. Een armoedig geklede man had mede door zijn gedrag de aandacht getrokken en Buis had meteen diens signalement doorgegeven: kleur broek, soort jas en de opvallende muts met kwastjes.

Buis ziet hem al snel over de Nieuwendijk lopen en begint hem fanatiek te volgen. Zelfs voor een leek is te zien dat ‘de Oostblokker’ iets van plan is. In winkels draait hij verdacht lang om argeloze bezoekers heen: het sein om het zakken-rollersteam te waarschuwen dat ergens anders in de binnenstad actief is. Maar omdat men daar weet dat Buis niet zomaar wat uit z’n nek kletst, komt al snel een politieman in burger op z’n fiets aanrijden. Een vrouwelijke collega voegt zich onopvallend bij het achtervolgende groepje. 

Dan is het raak. Eén van de teamleden ziet hoe de dief in een schoenenwinkel een greep doet in de tas van een meisje en er een iPhone uit haalt. Voordat de man beseft wat er gebeurt, wordt hij geboeid afgevoerd. Uiteraard wordt de hele scène door Frank minutieus vastgelegd.

Lachen om lullige strafjes

De vriendschappelijke band tussen Buis en de politie is overigens opmerkelijk, omdat hij met dit werk is begonnen ‘om de politie terug te pakken’. 

“Ik werd in 1997 bij de grote Eurotop in Amsterdam opgepakt en later veroordeeld omdat ik zogenaamd opruiend was geweest. Er was een grote vergadering in het Paleis op de Dam en ik stond tussen een groep betogers. Opeens werd ik gearresteerd omdat ik het Paleis zou hebben willen bestormen. Onzin! Die arrestatie van mij is toen gefilmd. En toen ik dat later terugzag, besefte ik wat de kracht van beeld was. Ik dacht: dat kan ik ook. Ik zal jullie krijgen. Maar ik kwam er toen al snel achter dat ik te maken had gehad met één rotte appel bij de politie. Ruim 99 procent is goed en doet prima werk. Nu help ik ze. Grappig hè?”

Wat zijn drijfveer is? “De stad veilig houden. Ik heb zo’n ontzettende hekel aan zakkenrollers en oplichters. Zo’n arme toerist beroven, dat is toch een klotestreek? En wat ik niet snap is dat de regering hier niets aan doet. Die laten al die lui hier maar gewoon binnen. Dat ergert me. Ik zou zeggen: als iemand twee keer is opgepakt voor een crimineel feit, hup stempel in z’n paspoort en tot ongewenst vreemdeling verklaren. Oprotten! Die lui komen hier toch alleen maar om te stelen? Het zijn vaak hele bendes. Ik heb wel gezien dat ze met tassen vol naar een bestelbusje liepen, de boel daar inlaadden, en dan hup weer op rooftocht gingen. Amsterdam is een paradijs voor die gasten. Die liggen van zo’n lullig strafje dat ze hier krijgen toch niet wakker?”

Wat zijn drijfveer is? “De stad veilig houden. Ik heb zo’n ontzettende hekel aan zakkenrollers en oplichters.”

“Ach Frank,” zegt een motoragent die even later een praatje met hem maakt cynisch: “Het is dweilen met de kraan open. Het lijkt wel of er hele busladingen worden afgeleverd. Dat komt allemaal door het feest van de open grenzen. Heerlijk toch dat Europa? Een zegen...”

Frank: “Het is voor de politie ook om gek van te worden. Het komt voor dat ze ’s morgens iemand aanhouden en zo’n gozer ’s middags wéér oppakken. Soms drie keer in de week dezelfde zakken-roller. Die is dan door justitie steeds weer de straat op geschopt. Dat maakt mij soms razend. Daarom doe ik dit ook. Weet je: dit is zo spannend dat ik elke avond met een glimlach in slaap val.”

Dan staat hij plotseling op van het terras, laat z’n nog volle glas koffie verkeerd staan en schiet weg. 

“Kom op,” roept hij nog. "Ik herken die gozer daar. Die ga ik pakken...”