BBB-voorvrouw Caroline van der Plas (58): 'Ik denk dat Pieter gewoon nog niet uit zijn burn-out was'

Van de pen naar de proteststem
Caroline van der Plas, geboren op 6 juni 1967 in Cuijk, was jarenlang journaliste in de agrarische wereld. In 2019 verruilde ze haar pen voor de politieke arena en richtte de BoerBurgerBeweging op. Met haar directe stijl en stem voor het platteland schopte ze het van columns tot het centrum van de macht in Den Haag. Een onverschrokken stem die de gevestigde orde nog altijd wakker schudt.

Je bent nu ruim drie jaar Kamerlid. Als je terugkijkt, heb je het idee dat je constant wordt geleefd?
“Nee, het is goed te doen, maar je wórdt inderdaad geleefd. Dat is zo. We moeten gewoon doorwerken, en dat doen we eigenlijk al vier jaar. Voor ons is het altijd turbulent geweest, we kennen niet anders. Ik werd beëdigd op 31 maart 2021 en mijn allereerste debat, een dag later, was het beruchte 1 april-debat over Pieter Omtzigt en zijn ‘functie elders’. Dat was meteen mijn vuurdoop. We zaten midden in de coronatijd met heftige debatten, daarna kwam de val van Kabul en de evacuatie uit Afghanistan, gevolgd door de Russische invasie van Oekraïne.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Dat waren allemaal enorm zware debatten die ik in mijn eentje moest voeren. En zo is het eigenlijk doorgegaan. Voorbereiden op de Provinciale Statenverkiezingen die we met een enorme overwinning afsloten. Vervolgens valt het kabinet, dus de spandoeken en vlaggen waren amper de schuur in of ze moesten er alweer uit voor de volgende campagne. Straks Tweede Kamerverkiezingen, daarna weer een formatie… Ik ken alleen maar hectiek. Ik weet nog dat Jesse Klaver in het begin tegen mij zei: Joh, je moet niet denken dat het hier altijd zo gaat hoor, met vier of vijf grote debatten in een paar maanden. Normaal heb je er één, twee, misschien drie per jaar. Wij dachten toen nog: gelukkig, er komt wat rust. Maar die rust is nooit gekomen.”

‘Ik ga minimaal één keer per jaar naar de huisarts om mijn bloeddruk te laten controleren. Ik heb een hoge bloeddruk, dus ik slik daar medicijnen voor’

Verkiezing na verkiezing, formatie na formatie. Dat klinkt niet alleen hectisch, maar ook ronduit stressvol. Hoe houd je dat vol?
“Het voordeel is dat je eigenlijk constant in een soort campagnestand staat. De campagne wordt gewoon een beetje verlengd. Je draait op een bepaalde energie. Zonder gekheid, het zou fijn zijn als ik af en toe een rustmoment had. Maar er is altijd wat aan de hand. Elke keer als we denken: nu wordt het rustiger, gebeurt er weer iets en ga je weer door. Naast die grote crisissen heb je ook nog gewoon de reguliere debatten en het normale Kamerwerk dat gedaan moet worden.”

Laat je na zo’n periode je hart weleens checken?
“Ik ga wel trouw minimaal één keer per jaar naar de huisarts om mijn bloeddruk te laten controleren. Ik heb een hoge bloeddruk, dat zit in de familie, dus ik slik daar medicijnen voor. Het is een sluipmoordenaar, dus dat moet je echt goed in de gaten houden. Gelukkig is mijn bloeddruk nu goed, hoor. Maar je hebt al snel de neiging om andere zaken uit te stellen. Dan denk je: dat komt wel, en voor je het weet is er weer een halfjaar voorbij. Zelfs simpele dingen, zoals naar de kapper gaan, schieten erbij in. Dan heb ik ineens enorme uitgroei en moet ik met zo’n spuitbusje aan de slag om het te verbergen. Vreselijk. Henk Vermeer, mijn vicefractievoorzitter, zegt dan: Je moet gewoon een vaste afspraak maken om de zes weken. Hij heeft gelijk.”

Henk is jouw grote steun en toeverlaat?
“Ja, absoluut. My brother from another mother. Het is heel goed dat ik mensen om me heen heb die me op dat soort dingen wijzen, die zeggen: Caroline, dit moet nu even gebeuren.”

Het interview wordt tijdelijk onderbroken door de beëdiging van Lidewij de Vos, de nieuwe fractievoorzitter van Forum voor Democratie (FVD), in de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Van der Plas komt geëmotioneerd terug. 

Wat is er gebeurd?
“Ik ben echt geschokt. We zaten daar in de zaal en er waren maar vier partijen vertegenwoordigd, met één persoon: NSC, VVD, PVV en de SP. Vier van de vijftien fracties! Ik vind dat echt schandalig, dat meen ik serieus. Ik vind het niet kunnen, het is een schoffering. Dit is geen politiek debat, dit is de beëdiging van een nieuwe collega, die ook nog eens fractievoorzitter is geworden. Het is gewoon respectloos.”

Wat zegt dit voor jou over de huidige politieke cultuur?
“Het is gênant. Dat de moeite niet wordt gedaan, of misschien zelfs expres niet wordt genomen… Je kunt het totaal met elkaar oneens zijn, maar dit is een nieuwe collega die wordt beëdigd. Neem nou zo’n Henri Bontenbal van het CDA, de man van het fatsoen… Niemand gestuurd. Het is niet leuk om in een bijna lege zaal beëdigd te worden. Van de 150 Kamerleden zaten er misschien zes mensen. Ik denk dat het haar zeker wat doet, dat kan niet anders.”

Het lijkt exemplarisch voor de verharding. De FVD’ers zijn ‘complotgekken’, dus die hoef je niet met respect te behandelen.
“Precies. Maar je doet iemand dit wel aan hè? Ook al zou je alles onzin vinden wat ze zegt. Je laat iemand in een vrijwel lege zaal die eed afleggen. Dan hebben we het over menselijkheid. Weet je, ik denk ook weleens bij Forum: jezus, wat roepen jullie nu weer? Maar dit heeft daar niks mee te maken. Dit is gewoon een kwestie van fatsoen.”

Over andere politici gesproken: wat vind je van de komeetachtige opkomst van Henri Bontenbal en het CDA?
“Ik denk vooral: volgens mij is het CDA inmiddels redelijk links. En mensen vergeten snel. Het CDA heeft decennialang in kabinetten gezeten en is daar hard voor afgestraft. Nu is er een nieuwe persoon waarvan men blijkbaar denkt: die vertrouw ik wel. Terwijl hij bij De Oranjezomer een niet al te best optreden had. Maar goed, blijkbaar kun je met weinig doen of weinig laten zien tóch ineens op 25 zetels in de peilingen staan.”

Je waarschuwt dus eigenlijk: een stem op het CDA is een stem op een links kabinet met GroenLinks-PvdA?
“De kans is best groot dat we een kabinet krijgen van GroenLinks-PvdA, D66, CDA en VVD. Dat noemen ze dan een ‘middenkabinet.’ Nou, ik vind GroenLinks-PvdA niet echt midden, dat is gewoon een extreemlinks blok. Henri Bontenbal spreekt zich er niet tegen uit; hij heeft zelfs gezegd dat het een middenpartij is waar hij prima mee kan samenwerken. Als je CDA stemt, krijg je GroenLinks erbij. Die PvdA’ers zijn toch al weggelopen, dus laten we het beestje maar bij de naam noemen. Ik hoop dat kiezers zich dat realiseren. Veel mensen denken nog dat het CDA rechts van het midden zit, maar volgens mij zitten ze er inmiddels links van.”

‘Geert Wilders zei letterlijk: ik zit niet meer in de coalitie, hoor. Ik ben er net uitgestapt, dus het boeit me niet wat jullie doen’

Tegelijkertijd peilt jouw eigen BBB iets lager. Nu sta je op zeven zetels. Voelt dat oneerlijk?
“Nee, niet oneerlijk. Wij zijn gewoon keihard aan het werk. We hebben goede bewindspersonen in het kabinet en we willen de klus klaren. We hebben de afgelopen maanden laten zien dat we goed aan de slag zijn. Mona Keijzer komt met goede voorstellen voor wonen, onze staatssecretaris Jean Rummenie betekent enorm veel voor de visserij, onze landbouwminister Femke Wiersma is bezig om Nederland van het stikstofslot te krijgen en Gijs Tuinman heeft stad en land afgereisd met zijn plan Ruimte voor Defensie. Mensen beginnen dat te zien en dat uit zich in de weer stijgende peilingen. In mei stonden we op twee zetels, nu op zeven. We zijn de enige coalitiepartij die niet op veel verlies staat.”

De man die dit kabinet liet klappen was Geert Wilders. Met een links kabinet in zicht zul je wel ongelooflijk kwaad op hem zijn?
“Weet je, die kwaadheid is wel voorbij. Die dag zelf was ik echt woedend. Ik dacht: jezus, zijn beslissing doet al ons werk teniet. De asielwet die we met noodmaatregelen door de Tweede Kamer hebben gekregen moet nu nog door de Eerste Kamer. De kans dat dit nu nog gebeurt, is klein. Hij heeft daarmee niet alleen zijn eigen glazen, maar ook die van heel Nederland ingegooid.”

Zeg je dat ook tegen hem? Zo van: Geert, wat ben je ontzettend stom geweest?
“Ik heb hem die ochtend, nadat hij de stekker eruit trok, nog gesproken. Maar het interesseerde hem helemaal niks. Hij zei letterlijk: Het interesseert me niet. Ik ben het zat. Ik zit niet meer in een coalitie hoor. Ik ben er net uitgestapt, dus het boeit me niet wat jullie doen.”

Hij denkt zelf blijkbaar dat het een heel slim besluit was.
“Hij krijgt er nu weer wat zetels bij, maar feitelijk staat hij nog steeds op verlies ten opzichte van de verkiezingen. Er is dus echt een groep mensen die zegt: We hebben jou het vertrouwen gegeven en dat doen we niet nog een keer.”

Maar als je echt een streng asielbeleid wil, waar moet je dan heen? Er is blijkbaar geen andere partij die dat gat effectief vult. Jullie worden misschien toch vooral gezien als ‘de boerenpartij.’
“Dat wordt wel minder. Ons DNA is en blijft opkomen voor de boeren, het platteland en de regio. Maar we hebben ons enorm verbreed. We zitten vol op het woondossier en hebben ministers op diverse posten. Wij zijn óók voor een heel streng asielbeleid, maar het moet wel uitvoerbaar zijn. Dat is het cruciale verschil. Je kunt van alles roepen, zoals ‘Hongarije doet het ook’, maar wij zijn geen Hongarije. We willen geen roekeloos beleid. Wat je wil bereiken, moet je ook daadwerkelijk kunnen realiseren. Als mensen dat serieus willen, moeten ze bij BBB zijn. Als je alleen wil dat iemand zegt wat hij vindt, prima, maar met alleen roepen kom je er niet.”

Recent was er veel ophef na de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude, wat leidde tot een ‘alle mannen zijn slecht’-discussie. Wat vind jij daarvan?
“Dat is hypocriet en het gaat weer een kant op die nergens toe leidt. Deze discussie helpt niet. Mijn zoon is bijvoorbeeld niet slecht. Hij zegt ook: Ik word nu als slecht en als een gevaar neergezet. Je zet een hele groep mannen weg, wat weer leidt tot polarisatie. Er zijn slechte mannen, er zijn slechte vrouwen. Er zijn slechte mensen.”

Is het onderliggende probleem niet gewoon een migratieprobleem, zoals ook bij de toenemende onveiligheid voor de Joodse- en LHBTI-gemeenschap in Amsterdam?
“Wat we zien is dat we mensen hiernaartoe halen die onze culturele waarden niet delen. Dat geldt natuurlijk niet voor iedereen, dat zeg ik er altijd bij. Maar kijk naar die jonge, alleenstaande mannen. Mijn zoon is conducteur op de trein, hij ziet dit dagelijks gebeuren. Op de lijnen richting de Randstad is het structureel: meisjes die worden aangerand en lastiggevallen, conducteurs die worden mishandeld. Hij heeft nooit een normale dag. Agressie, verwarde mensen… hij ziet het allemaal.

Als het gaat om de moord op dat meisje: we moeten ervoor waken te zeggen dat alle asielzoekers onze vrouwen verkrachten, want dat is niet zo. Maar de statistieken laten wel zien dat het aantal geweldsincidenten door mannen met een migratieachtergrond gewoon hoger is. Als je daar niet meer over mag praten, kun je het nooit oplossen. En dat zie je ook in Amsterdam met de homo-acceptatie, die onder die groepen flink is gedaald. Dan wordt er van alles bijgehaald, zoals: Ja, maar in de Biblebelt vinden ze het ook moeilijk. Dat kan zijn, maar in die dorpen heb je niet het gevoel dat je elk moment in elkaar geslagen kunt worden. Dat is een wezenlijk verschil.”

‘Ik heb onlangs nog een hele concrete, harde doodsbedreiging gekregen. Niet zomaar een Twitterberichtje, maar een handgeschreven brief, met een postzegel erop’

Een politicus die een enorme impact had, is Pieter Omtzigt. De ‘redder van Nederland’ is vertrokken en laat zijn partij in chaos achter. Hoe kijk je terug op de samenwerking?
“Kijk, hij is nu weg en ik wil niet natrappen. Maar de coalitieperiode met NSC onder zijn leiderschap was af en toe een struggle. Er was veel emotie. Ik denk dat Pieter gewoon nog niet uit zijn burn-out was. Hij had zich, ook voor zijn eigen gezondheid, veel eerder moeten terugtrekken. Dat is voor niemand goed geweest, in de eerste plaats voor hemzelf niet. Toen hij afscheid nam, zei ik nog tegen hem: Pieter, stop nu ook echt. Ga op vakantie, schilder je huis, maar maak een knip. Hij zei toen al: Ik weet niet of ik dat kan.”

Heb je nog contact met hem?
“Ik ben heel benieuwd hoe het nu met hem gaat. Ik wil hem wel een appje sturen, maar ik twijfel. Rakel ik dan weer dingen op? Misschien is mijn appje net een trigger voor hem, en dat wil ik niet op mijn geweten hebben. Aan de andere kant kan ik me voorstellen dat hij denkt: ik hoor van niemand iets. Ik denk dat ik het toch maar even ga doen. Want wat er nu met zijn partij gebeurt, is gruwelijk om te zien. Ik gun Pieter dit niet. Om te zien hoe de partij die je hebt opgebouwd, waar je zo in geloofde, in een paar weken tijd compleet instort… dat moet verschrikkelijk voor hem zijn. Ik ben ervan overtuigd dat NSC geen zetel meer haalt bij de volgende verkiezingen.”

De polarisatie raakt je ook persoonlijk. Hoe zit het met de bedreigingen? Maken je zoons zich zorgen?
“Ja, ze maken zich zeker zorgen. Ik heb onlangs nog een heel concrete, harde doodsbedreiging gekregen. Niet zomaar een Twitterberichtje, maar een handgeschreven brief, met een postzegel erop, verstuurd naar het partijkantoor. Daar ga ik aangifte van doen. Je moet dat altijd serieus nemen, want voor hetzelfde geld is het menens. We hebben gezien met Volkert van der Graaf en met gewelddadige dierenactivisten dat het echt gevaarlijk kan zijn.”

Voel je je onveilig? 
“Mijn zoon woont nog thuis en we hebben wel maatregelen getroffen. Maar alleen al het feit dát je maatregelen moet treffen is natuurlijk bizar.”

Is het erger geworden dan in de tijd dat je de grootste partij van Nederland was in de peilingen?
“De debatten zijn feller geworden en er zijn nieuwe, polariserende discussies bijgekomen, zoals het conflict in het Midden-Oosten. Ik draag dit lintje, van Bring Them Home, voor de Israëlische gijzelaars. Hier in Den Haag kan dat, maar in Amsterdam zou ik dit niet dragen. Net zoals je daar niet meer met een keppeltje of een davidster kunt lopen. Ik heb de laatste tijd meerdere keren meegemaakt dat ik op straat verbaal werd belaagd door mensen die mij beschuldigen van genocide en babymoord.

Zelfs in de file op de A10 in Amsterdam kwam er iemand naast me rijden, deed zijn raampje open, begon te schreeuwen en reed weer weg. Ik werd zomaar uitgescholden voor babymoordenaar. Er zit ontzettend veel agressie in de samenleving. Ik ben daardoor wel waakzamer geworden. Ik ga minder onbevangen ergens naartoe en soms kies ik er bewust voor om maar gewoon niet te gaan.”