/https%3A%2F%2Fcdn.pijper.io%2F2025%2F06%2Ftlu1WBKizKkIhH1751018570.jpg)
You’re gonna need a bigger boat. Wie kent ’m niet, de iconische oneliner van politiechef Brody, trillend van angst, met pal achter hem de opengetrokken bek van een haai van heb ik jou daar. Toen mensen voor het eerst naar Jaws keken, klampten de meesten zich vast aan hun bioscoopstoel. Sommigen verlieten de zaal zelfs huilend. Velen stapten daarna jarenlang geen oceaan meer in. De impact van Steven Spielbergs klassieker– deze week exact vijftig jaar oud - was in 1975 behoorlijk. Jaws was de allereerste zomerblockbuster, maar ook het begin van een cultureel trauma: de haai als bloeddorstig moorddier. De film - op basis van de gelijknamige roman van Peter Benchley – leidde tot haaienjachten wereldwijd.
Diezelfde Benchley zou later spijt betuigen: “Als ik had geweten wat ik nu weet over haaien, had ik dat boek nooit geschreven.” Toch was zijn boek géén totale fictie. Want Spielberg en Benchley baseerden hun verhaal op een reeks angstaanjagende, echte shark attacks uit het begin van de twintigste eeuw: de Jersey Shore-aanvallen van 1916.
De oostkust van de Verenigde Staten werd geteisterd door een moordgolf die niets met misdaad te maken had, maar alles met vinnen en tanden. In twaalf dagen werden vijf mensen aangevallen, vier van hen dodelijk. Deze bloederige reeks begon op het strand van Beach Haven en verplaatste zich vervolgens naar een riviermonding in Matawan, waar een 11-jarige jochie werd gegrepen. Ook diens redder, een volwassen man, staarde kort daarna in de oneindige diepte van een haaienbek.

Het was een tijd waarin de meeste mensen nog dachten dat haaien ongevaarlijk waren voor mensen. De paniek sloeg dus flink toe. Zwembaden stroomden vol. Stranden liepen leeg. President Woodrow Wilson werd ingelicht. Vissers gingen met geweer en harpoen de zee op. De angst zat diep en bleef sluimeren, totdat die dus in 1975 explodeerde in de bioscoop. Maar de bloederigste vervolgen op de beruchte Jersey Shore-aanvallen gebeurden niet eens op het witte doek. Een bloemlezing van de dodelijkste en meest spraakmakende ontmoetingen tussen haai en mens.
Bemanning USS Indianapolis gedecimeerd door bloeddorstige haaien
Locatie: Stille Oceaan
Slachtoffers: Honderden
Haaisoort: Waarschijnlijk oceanische witpunthaai en tijgerhaaien
Een van de bloedigste episodes uit de menselijke geschiedenis krijgt tijdens WOII ook een van de bloederigste staartjes uit de menselijke geschiedenis. Het is bijna te bizar voor woorden: na het afleveren van de atoombom die op Hiroshima zal vallen, worden de verantwoordelijken verslonden door haaien. Het is de zomer van 1945, de Tweede Wereldoorlog is al op zijn retour, als de USS Indianapolis, een zware Amerikaanse kruiser, op een geheime missie wordt gestuurd richting Japan. Zelfs de bemanningsleden weten niet wat het vervoert: onderdelen voor de eerste atoombom op Japan. De bom wordt afgeleverd, de missie is volbracht.

Op de terugweg gaat het finaal mis. Kort na middernacht, wordt het oorlogschip getorpedeerd door een Japanse onderzeeër. Twee explosies scheuren het schip aan stukken. Binnen twaalf minuten zinkt het, zonder dat een noodsignaal wordt verzonden. Van de 1.196 bemanningsleden springen er ongeveer 900 het water in. De meesten hebben geen reddingsvest, geen eten, nauwelijks drinken en zijn zwaar gedesoriënteerd. Wat volgt, tart elke verbeelding.
Onder een meedogenloze tropenzon, drijvend op open zee, zonder bescherming, wachten de mannen op redding die maar niet komt. Sommigen sterven van dorst, anderen raken krankzinnig en vallen hun kameraden aan. En dan is er de echte hel: de haaien. Elke nacht en dag cirkelen oceanische witpunthaaien en tijgerhaaien rond de overlevenden. Ze slaan toe, eerst bij gewonden en doden, later bij alles wat beweegt. Mannen worden letterlijk onder water getrokken terwijl hun kameraden moeten toekijken. Soms blijft alleen een drijvende helm of een bloedspoor achter. Getuigen beschreven hoe het water om hen heen ’s nachts gloeide van fosforescentie en bloed. De mannen werden, zoals marinehistoricus Richard Hulver later beschreef, “’s nachts wakker door het gegil van kameraden die onder water werden getrokken.”

Pas op de vierde dag wordt de ramp bij toeval ontdekt, wanneer een vliegtuig in de verte drijvende lichamen spot. Schepen worden gestuurd, reddingsvlotten uitgezet. Wat ze aantreffen is een nachtmerrie: uitgedroogde, verbrande en bebloede mannen die worden omringd door haaien en lijken. Van de 900 die het zinken overleefden, worden er uiteindelijk slechts 316 gered.
De ramp werd lange tijd verzwegen. Kapitein Charles B. McVay III werd zelfs voor de krijgsraad gesleept wegens ‘falen zijn schip zigzaggend te laten varen.’ Hoewel hij steun kreeg van zelfs de Japanse onderzeeërkapitein die hem tot zinken bracht, werd hij veroordeeld. In 1968 pleegde McVay zelfmoord. Pas in 2000 sprak het Amerikaanse Congres hem postuum vrij. De ondergang van de USS Indianapolis is niet alleen een van de dodelijkste maritieme rampen in de Amerikaanse militaire geschiedenis, maar ook het grootste haaienaanval-incident op mensen ooit geregistreerd.
Jonge visser overleeft aanval en wordt haaienambassadeur
Locatie: Zuid-Australië
Slachtoffer: Rodney Fox
Haaisoort: Grote witte haai
Op een warme zomerdag in 1963 doet de 23-jarige Rodney Fox mee aan een speerviswedstrijd bij Aldinga Beach aan de zuidkust van Australië. De oceaan is kalm, de sfeer ontspannen. Fox duikt onder om een vis te achtervolgen. Plots voelt hij een knal, alsof hij is aangereden door een auto. Wat hij niet meteen beseft, is dat de klap veroorzaakt is door een grote witte haai die zich in hem heeft vastgebeten, hem omklemd heeft met zijn kaken, en hem met brute kracht door het water sleurt. Hij weet zich los te worstelen, maar de haai komt terug. In een wanhopige poging zich te verdedigen, duwt hij zijn arm diep in de bek van het dier. Uiteindelijk zwemt de haai weg met zijn speer en een deel van zijn wetsuit in de bek. Fox drijft bloedend naar de oppervlakte.
Zijn middenrif en longen zijn doorboord, zijn buik tot op het bot opengereten, zijn schouderblad gespiest, zijn milt en slagader blootgelegd, zijn ingewanden steken uit zijn lijf. Dit zou hij normaal gesproken nooit overleven, maar artsen weten hem door een marathonoperatie van meer dan vier uur toch nog te redden. Er zijn 360 hechtingen voor nodig.

Een weldenkend mens loopt na zo’n ervaring met een grote boog om de kust heen. Bij Rodney Fox gebeurt iets anders: die raakt juist geobsedeerd door haaien en door de vraag waarom ze aanvallen. Binnen een paar jaar ontwikkelt hij de allereerste onderwaterkooi waarmee mensen veilig met witte haaien kunnen duiken. Hij wordt wereldwijd bekend als haaiendeskundige en werkt samen met onderzoekers, filmploegen (zoals die van National Geographic en zelfs Spielberg voor Jaws) en natuurbeschermers.
Fox drijft bloedend naar de oppervlakte. Zijn ingewanden steken uit zijn lijf. Dit zou hij normaal gesproken nooit overleven
Wat begon als een nachtmerrie, wordt zijn levensmissie. In talloze interviews benadrukt Fox dat hij geen haat voelt tegenover de haai die hem bijna doodde: “Die haai deed gewoon wat haaien doen. Ik was de indringer.” Hij ziet zijn ervaring als een kans: een manier om angst om te zetten in begrip — en om anderen te laten zien dat haaien geen monsters zijn, maar fascinerende, gevaarlijke, maar onmisbare dieren in onze oceanen.
Tijgerhaai scheurt linkerarm van kind op surfplank
Locatie: Kauai, Hawaï
Slachtoffer: Bethany Hamilton, 13 jaar
Haaisoort: Tijgerhaai (4 meter lang)
Op een vroege ochtend in oktober 2003 peddelt de 13-jarige Bethany Hamilton op haar surfplank door de golven bij Tunnels Beach, aan de noordkust van het Hawaiiaanse eiland Kauai. De zee is kalm, de lucht blauw, en Bethany doet wat ze het liefste doet: surfen. Het meisje ligt ontspannen op haar plank, haar linkerarm in het water bungelend, wachtend op de volgende golf. In een oogwenk wordt die rust wreed doorbroken: een enorme tijgerhaai, naar schatting ruim vier meter lang, grijpt haar arm met één krachtige beet en trekt die er in één ruk af.
“Ik voelde geen pijn,” schrijft Bethany later in haar autobiografie, “alleen een razendsnelle ruk. Toen zag ik hoe het water om mij heen felrood kleurde.” De haai verdwijnt. Haar vrienden en familieleden op het strand reageren razendsnel en maken van een surfplank een geïmproviseerde brancard. Ze wikkelen een surfkoord om haar stomp om het bloeden te stoppen. Bethany is dan al bijna twee liter bloed verloren.

In het ziekenhuis blijkt de schade enorm: haar hele linkerarm is tot aan de schouder weg, en haar lichaam is uitgeput. De artsen noemen het een wonder dat ze de aanval heeft overleefd, zeker omdat ze zo enorm veel bloed heeft verloren. Het is vooral te danken aan het snelle ingrijpen van de omstanders dat haar leven kon worden gered.
Slechts vier weken na de aanval staat Bethany weer op een surfplank. Aanvankelijk met hulp, maar uiteindelijk zelfstandig. “Surfen is wie ik ben. Ik wilde dat niet opgeven alleen maar omdat ik een tegenslag had gehad,” schrijft ze. Ze heeft haar surfhouding moeten aanpassen om haar balans op de plank te hervinden. Het valt niet mee, maar ze weigert op te geven. Tegen alle verwachtingen in begint ze weer mee te doen aan wedstrijden. Niet om medelijden te kweken, maar om keihard de concurrentie aan te gaan met andere surfers. In 2007 wint ze zelfs haar eerste nationale kampioenschap.

In de jaren daarna groeit ze uit tot een professionele topsurfer én een inspiratiebron wereldwijd. Bethany’s verhaal gaat de wereld over. Ze schrijft het boek Soul Surfer, dat later wordt verfilmd. Ze wordt uitgenodigd in talkshows, spreekt voor tienduizenden mensen en richt een stichting op om jonge slachtoffers van trauma’s te helpen. In interviews noemt ze haar aanval vaak “een kans om sterker terug te komen.” Ze surft nog steeds, ook op de grootste golven ter wereld, met één arm en heel veel wilskracht.
Een serie dodelijke aanvallen het eiland Réunion
Locatie: Réunion, Indische Oceaan
Slachtoffers: Meer dan 12 doden sinds 2011
Haaisoort: Met name stierhaaien
Voor surfers is het een paradijs: kristalhelder water, perfecte golven, palmbomen langs uitgestrekte stranden. Maar sinds 2011 is het Franse eiland Réunion in de Indische Oceaan berucht geworden als een van de gevaarlijkste plekken ter wereld voor haaienaanvallen. Wat begon als een reeks geïsoleerde incidenten, groeide uit tot een bloederige golf van geweld die levens kostte, gezinnen verscheurde en het toerisme op zijn grondvesten deed schudden. In slechts tien jaar tijd vonden er meer dan 30 haaienaanvallen plaats op Réunion – waarvan er minstens 12 dodelijk waren.

Veel van de slachtoffers waren jonge surfers en bodyboarders, vaak lokale bewoners die de zee kenden als hun broekzak. Maar tegen wat onder het wateroppervlak loerde, was niemand opgewassen. In 2013 werd de 15-jarige Edouard Leclerc doodgebeten terwijl hij vlak bij de kust aan het surfen was. Zijn arm werd afgerukt, hij bloedde dood voordat hij aan land kon worden gebracht. In 2015 stierf de 13-jarige Elio Canestri, een opkomend surfkampioen, op vrijwel identieke wijze. Zijn dood sloeg in als een bom — niet alleen op het eiland, maar wereldwijd in de surfgemeenschap.
Biologen wezen al snel naar de explosieve toename van haaien in het gebied, vooral stierhaaien – een agressieve soort die goed gedijt in ondiep, troebel water, en die bekendstaat om aanvallen op mensen. Overbevissing, overmatige bescherming van het mariene ecosysteem en lozingen van visresten droegen bij aan een ecologisch evenwicht dat volledig uit balans raakte.
De impact van de ‘haaiencrisis’ op Réunion was enorm. Kinderen mochten niet meer zwemmen. Surfscholen gingen dicht. Sommige stranden kregen permanente waarschuwingsborden. Het toerisme – een van de belangrijkste inkomstenbronnen – stortte in. Lokale ondernemers gingen failliet. Surfers protesteerden en eisten bescherming, terwijl natuurbeschermers fel in verweer gingen tegen het doden van haaien. De autoriteiten probeerden van alles: strandnetten, haaiendetectiesystemen, zelfs drones. Met succes: sinds 2019 vond er geen shark attack meer plaats.
De lifeguard die zichzelf niet redden kon
Locatie: Goat Island, Hawaï
Slachtoffer: Tamayo Perry, 49 jaar
Haaisoort: Onbekend
Een van de meest recente opzienbarende shark attacks is die waarbij surfer Tamayo Perry het slachtoffer werd. Deze Hawaïaan was geen onbekende. Tamayo groeide op in Oahu en werd al vroeg een legende in de surfgemeenschap aan de Hawaïaanse noordkust-. Hij trotseerde de gigantische golven van Pipeline en was jarenlang een gewaardeerde lifeguard. Zijn indrukwekkende verschijning en charisma brachten hem ook naar Hollywood: hij speelde een piraat in Pirates of the Caribbean: on Stranger Tides en verscheen in series als Hawaii Five-0.

Op 23 juni 2024 is Tamayo aan het surfen bij Goat Island, een afgelegen plek aan de oostkust van Oahu, waar hij vaak te vinden is. Volgens ooggetuigen en eerste hulpverleners wordt Tamayo plotseling aangevallen door een grote haai. De aanval is bruut: hij verliest een arm en een been. Ondanks zijn ervaring en kracht heeft hij geen kans. Surfers die in de buurt zijn, slaan alarm. Reddingswerkers halen hem uit het water — maar Tamayo is dan al overleden. Zijn lichaam is zwaar verminkt. Het nieuws slaat in als een bom. Niet alleen op Oahu, maar wereldwijd. Een dodelijke haaienaanval op het eiland is al in meer dan twintig jaar niet voorgekomen. Zijn collega’s bij Ocean Safety noemen hem “een held, een broer en een beschermer van de kust.”
Gefilmde aanval op Rus wordt viral bloedbad
Locatie: Rode Zee, bij Hurghada, Egypte
Slachtoffer: Vladimir Popov, 23 jaar
Haaisoort: Tijgerhaai
Op 8 juni 2023 verandert een rustige stranddag aan de Rode Zee in een gruwelverhaal dat de hele wereld rondgaat. De 23-jarige Vladimir Popov uit Rusland is samen met zijn vader op vakantie in de Egyptische badplaats Hurghada. De lucht is strakblauw, het water kristalhelder en toeristen dobberen ontspannen op luchtbedden. Niks aan het handje, zo lijkt het. Totdat, vanuit het niets, een donkere schaduw opdoemt onder Vladimir. Een tijgerhaai, naar later blijkt, een volwassen vrouwtje van zo’n drie meter lang.

De haai cirkelt om hem heen, snel, dreigend. Mensen op het drukke strand kijken toe, in eerste instantie niet zeker van wat ze zien. Is het een grap? Een dolfijn? Dan klinkt een gil die door merg en been gaat. De haai grijpt de jonge Rus. Een korte, felle beet in zijn onderlichaam. Vladimir probeert nog te ontsnappen, spartelt in paniek, roept om hulp. Strandgangers beginnen te gillen, iemand filmt.

Zijn vader, slechts tientallen meters verderop, staat als aan de grond genageld. Hij ziet zijn zoon worden meegesleurd, heen en weer geschud als een stuk vlees. De aanval is niets minder dan een openbaar bloedbad. De haai trekt Vladimir onder water, laat hem even los, bijt opnieuw. Binnen 30 seconden is het voorbij. Het water kleurt rood, Vladimir verdwijnt onder de oppervlakte.
'Papa, help!' schreeuwt de jonge Rus nog, net voor hij naar beneden wordt getrokken en het water rood kleurt van het bloed
De aanval gaat als viral filmpje de hele wereld over. Miljoenen mensen stuitten swipend op gruwelbeelden van een spartelende jonge Rus die wanhopig om zich heen slaat. “Papa, help!” schreeuwt hij, net voor hij naar beneden wordt getrokken en het water rood kleurt van het bloed.

Met de dader loopt het ook niet goed af. Kort na de aanval wordt de tijgerhaai gevangen door wraakzuchtige vissers, die het beest vervolgens op het strand morsdood knuppelen. Bij het opensnijden van de maag treffen onderzoekers Popovs hoofd, armen en torso aan. Andere lichaamsdelen worden door lokale vissers uit de zee gehaald.
Het gedrag van deze tijgerhaai, een soort die niet bekend staat om mensenaanvallen, is volgens experts mogelijk beïnvloed door het illegaal dumpen van visresten in de buurt van het strand, wat haar naar ondieper water zou hebben gelokt.
Online onbeperkt lezen en Panorama thuisbezorgd?
Abonneer nu en profiteer!
Probeer direct- ANP, Adobe Stock