Leidse Laura (30) gewurgd met hondenriem: doet stappenteller echtgenoot Paul V. (37) de das om?

Een normaal gezinnetje. Vader, moeder, twee kinderen. Een ‘koningskoppel’ noemden ze het vroeger, als ouders gezegend zijn met een zoon en een dochter. Laura van Zaal uit Leiden heeft alle redenen om haar familiegeluk met de buitenwereld te delen. En dat doet ze, zoals miljoenen andere mensen, met berichtjes en foto’s op Facebook.

De vrolijkheid spat er vanaf. Soms bijna letterlijk, bijvoorbeeld op kiekjes van een vakantie in Italië, waar de kinderen enthousiast een bommetje maken in het zwembad. Ook andere foto’s getuigen van een fijn gezinsleven. Een verjaardag, een hockeytraining, een tripje naar Rome. “Zo mooi!” schrijft Laura bij een foto van de Trevi-fontein. Maar sinds 29 januari 2024 is het stil op Laura’s Facebook-pagina. Een blik op haar profiel maakt duidelijk waarom: ‘Ter nagedachtenis van Laura van Zaal’ staat erboven.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Die maandag de 29ste januari 2024 is de dag waarop er op gruwelijke wijze een einde komt aan het gezinsgeluk. Of eigenlijk was dat al eerder gebeurd, ergens in april 2023, toen de relatie van Paul V. en Laura op de klippen was gelopen. Paul was tijdelijk op zolder gaan wonen, Laura keek uit naar een nieuwe start. Maar dan is er die ochtend dat telefoontje.

Om 07.24 uur meldt Paul V. aan de alarmcentrale dat er iets ergs is gebeurd met zijn partner Laura. Hij heeft haar in de woonkamer aangetroffen, half liggend tussen de muur en de bank, met een hondenriem om de nek die is vastgemaakt aan een verwarmingsbuis. Een poging tot zelfmoord, zo wil V. doen geloven. Want wat zou het anders moeten zijn?

De ambulance en politie zijn er snel, daar aan die autoluwe Lepelaarsoord in de Leidse Merenwijk. Voor buurtbewoners in het normaal zo rustige buurtje een tumultueus begin van de dag. En het wordt er niet minder op als even later ook een traumahelikopter met veel geraas neerstrijkt op een naburig veldje. Want Laura vertoont nog tekenen van leven en binnen in dat rijtjeshuis wordt hard gevochten voor haar leven.

Even later wordt de 30-jarige moeder in zorgwekkende toestand en met grote spoed en naar het ziekenhuis gebracht. Terwijl het geluid van de ambulancesirene langzaam wegebt, buigt de politie zich over de situatie binnen. Een standaardprocedure die gebruikelijk is bij een zelfmoord, want het zou niet de eerste keer zijn dat een misdrijf op deze manier wordt verdoezeld. 

Mannen in witte pakken

Het drama hakt er stevig in bij de omwonenden, vooral als een dag later het nieuws naar buiten komt dat Laura het niet heeft gehaald. Veel buurtbewoners kennen het gezin van ‘dag’ en ‘hallo’. Vriendelijke mensen, zo klinkt het, met leuke schoolgaande kinderen. En dan opeens dit. “Arme Paul,” zo is de teneur onder het toegestroomde buurtbewoners.

“Zondag liep Laura hier nog met haar twee kinderen door de straat en zwaaide vriendelijk,” zegt een buurvrouw daags na het drama tegen een verslaggever van Omroep West. Haar dochter blijkt een vriendinnetje te zijn van Laura’s dochter. “Ze zitten hier verderop samen op school en daar is gisteren verteld dat er een moeder is overleden. Ik ben hierheen gekomen om een kaartje in de brievenbus te doen en zag toen de blauwe politiezegel op de voordeur. Ik ben helemaal in shock nu ik dit zie.”

Eigenlijk ging het juist weer goed met Laura, zo vertellen intimi aan de recherche. Ze keek uit naar haar nieuwe leven zonder haar ‘controlerende’ echtgenoot

Die shock wordt nog groter als buurtbewoners twee dagen lang mannen en vrouwen in witte pakken bezig zien in de woning. Dit kan maar één ding betekenen; de recherche is op omstandigheden gestuit die vragen oproepen. Dit kan van alles zijn; het gedrag van Paul V., ongerijmdheden in zijn verklaringen of de aangetroffen situatie, getuigenissen van familie of andere aanwijzingen die twijfels oproepen over het zelfmoord-scenario.

De Forensische Opsporing gaat zoals altijd minutieus te werk. In alle rust wordt het huis van zolder tot benedenverdieping grondig onderzocht op sporen. Ook de ‘gegevensdragers’ van het stel, zoals mobieltjes en computers, gaan mee voor onderzoek.

Schooltassen klaargezet

De eerste onderzoeksresultaten leiden er al snel toe dat Paul V. als verdachte wordt aangemerkt. Op woensdag 7 februari, dus ruim een week na het drama, wordt hij aangehouden. Bij een van de eerste verhoren – het zouden er in totaal acht worden, een negende weigerde hij – vertelt hij dat hij die ochtend vanaf de zolder naar beneden was gekomen en Laura half liggend, met een hondenriem om de nek, in de woonkamer had aangetroffen.

Ze had zich verhangen aan een verwarmingsbuis. De kinderen waren op dat moment nog boven, hun schooltasjes met broodtrommels waren even tevoren door Laura klaargezet in de gang. Paul was onmiddellijk ‘in paniek’ naar de keuken gelopen om een mes te pakken en de riem los te snijden. Daarna had hij 112 gebeld.

Voor Paul is het eigenlijk geen verrassing dat Laura een wanhoopsdaad heeft gepleegd, zo vervolgt hij zijn verhaal in de verhoorkamer. Want zijn ex had een zware rugzak met veel geestelijke ballast mee te torsen. Op haar 16de misbruikt, PTSS omdat ze in 2023 een dodelijk ongeluk had zien gebeuren, een alcoholprobleem en goed voor zo’n twee flessen wijn per dag, obesitas, depressies en een abortus. De rechercheurs horen het allemaal geduldig aan, maar weten wel beter. In de dagen tussen Laura’s overlijden en Pauls aanhouding had het team niet stilgezeten. Op basis van gesprekken met familie en vrienden hebben ze een beeld gekregen van het slachtoffer, dat haaks staat op de beweringen van Paul V. 

Eigenlijk ging het juist weer goed met Laura, zo vertellen intimi aan de recherche. Ze keek uit naar haar nieuwe leven zonder de ‘controlerende’ Paul, die altijd maar moest weten waar ze was en wat ze deed. “Ze stond eindelijk weer positief in het leven,” zo vertelt een van de getuigen. En waarom zou ze de schooltassen klaarzetten om even later zelfmoord te plegen, met de hartverscheurende zekerheid dat de kinderen hun moeder dood zouden aantreffen? 

Verder weet de familie van het slachtoffer te vertellen dat Laura klaar was voor een frisse start; ze had net een jaarabonnement afgesloten bij een sportschool en een smartwatch aangeschaft met allerlei gezondheids- en fitnessfuncties. Een dag voor het drama had Laura nog een appje gestuurd naar haar moeder, om te vertellen hoeveel zin ze had in haar nieuwe leven zonder Paul.

En een drankprobleem? Dat bleek in ieder geval niet uit de lever van Laura: die was niet afwijkend en paste bij haar lichaamsomvang. Wat ook opvalt is dat Laura geen afscheidsbrief heeft achtergelaten, iets wat meer regel dan uitzondering is bij suïcides. Maar Paul houdt voet bij stuk; het was toch echt zelfmoord.

Gegoogeld naar verwurging

Maar de Leidenaar heeft, net als veel andere verdachten van zware misdrijven, één makke; hij onderschat het geduld, de toewijding en opsporingstechnieken van de recherche. Het is geen kwestie van zijn woord tegen dat van de speurders. Het zijn keiharde feiten die V. in een hoek drijven. Zo staat hij met de mond vol tanden als de recherche hem confronteert met de zoekgeschiedenis in zijn telefoon.

Paul V. had gezocht naar artikelen waarin wordt uitgelegd hoe je een moord door verwurging kunt laten doorgaan voor een zelfmoord. En ook had hij gegoogeld naar afbeeldingen van een strop. Waarom? V. probeert zich eruit te redden door te zeggen dat het Laura zelf moet zijn geweest die op zijn telefoon naar die termen had gezocht. Maar dat verhaal kan snel onderuit worden gehaald: de recherche heeft vastgesteld dat dat niet kan, omdat V. op die moment zelf met zijn telefoon bezig was, bijvoorbeeld toen hij zat te chatten met een online date.

En zo zijn er meer feiten en omstandigheden die een zelfmoord onwaarschijnlijk maken. Wat bijvoorbeeld te denken van de getuigenverklaring van de buren, die op die fatale ochtend rond 07.00 uur twee keer een angstwekkende gil hebben gehoord, die werd gevolgd door een doodse stilte? Ook de wijze waarop Laura zich zou hebben verhangen roept vragen op. Technisch onderzoek heeft uitgewezen dat er nauwelijks gewicht hing aan de hondenriem, op het moment dat deze werd doorgeknipt.

Laura kan dus nooit met haar volle gewicht aan de verwarmingsbuis hebben gehangen, zo zou de officier van justitie later tijdens een regiezitting bepleiten. Feit is wel dat Laura door strangulatie of verwurging is omgekomen, zo heeft sectie uitgewezen, maar de vraag is hoe. Paul V. houdt stug vol dat het zelfmoord was, maar justitie denkt daar dus duidelijk anders over.

Op de fatale ochtend heeft de stappenteller van Paul V. nauwelijks bewegingen geregistreerd, terwijl hij claimt volop in de weer te zijn geweest

Tijdens een van de tussentijdse zittingen tovert het OM nog een troef uit de hoge hoed. Paul V. heeft steeds beweerd dat hij ’s avonds naar de zolder was gegaan, ’s ochtends naar beneden was gekomen, in de woonkamer Laura had aangetroffen en vervolgens naar de keuken was gelopen om een mes te pakken. Dat zijn dus aardig wat bewegingen. De stappenteller op Pauls telefoon geeft echter een heel ander beeld.

Die laat zien dat er op 28 januari 2024, een dag dus voor Laura’s overlijden, na 18.30 uur geen stappen meer zijn geregistreerd. Opvallend, zo meet het OM, want normaliter – in ieder geval de maand voorafgaand aan het drama – registreerde de telefoon tot zeker na 22.00 uur bewegingen. Daar komt nog eens bij dat uit onderzoek verder is gebleken dat er die nacht in de woonkamer drie keer Netflix is gestreamd.

‘Helder’

En de stappenteller laat nog meer zien. Ook op de ochtend heeft het toestel nauwelijks bewegingen geregistreerd, terwijl Paul V. claimt volop in de weer te zijn geweest. Omdat bewijs natuurlijk nooit kan worden geleverd louter aan de hand van een stappenteller – er zijn immers altijd afwijkingen mogelijk – zal onder leiding van de rechter-commissaris een schouw worden verricht, waarbij zal worden gekeken naar de hoeveelheid stappen de V. moet hebben gezet om van de zolder naar de woonkamer te lopen, in de keuken een mes te pakken en vervolgens de voordeur te openen. 

Aan stappen zetten hoeft verdachte Paul V. voorlopig niet te denken, want voorlopig blijft hij vastzitten. Toen hem dat bij een van de zittingen duidelijk werd gemaakt reageerde de Leidenaar zakelijk en uiterlijk onbewogen, met een afgemeten ‘Helder’. De zaak komt op 4 juni opnieuw voor de rechter, maar de inhoudelijke behandeling zal nog wel even op zich laten wachten omdat er nog veel aanvullend onderzoek moet worden gedaan.

Elke acht dagen wordt een vrouw vermoord

Femicide, oftewel de moord op vrouwen vanwege hun gender, is een groeiend probleem in Nederland. Elk jaar verliezen tientallen vrouwen hun leven, vaak in de context van huiselijk geweld. In 2022 bijvoorbeeld werden 48 vrouwen vermoord, een flinke stijging ten opzichte van 2021, toen er 38 slachtoffers vielen. Dit betekent dat er elke acht dagen gemiddeld één vrouwelijk moordslachtoffer valt. De meeste daders zijn (ex-)partners of familieleden. Tussen 2018 en 2022 was bijna 80% van de moorden op vrouwen het werk van iemand uit de huiselijke kring. Vooral vrouwen tussen de 20 en 60 jaar zijn vaak slachtoffer. In deze leeftijdsgroep was in de periode van 2014 tot 2023 bijna 70% van de moorden het werk van een partner of ex-partner. Femicide is dus een pijnlijke realiteit in Nederland. De cijfers benadrukken de dringende behoefte aan meer bescherming voor vrouwen, betere preventie en strengere maatregelen tegen huiselijk geweld. 

Ook Thea Kramer zou zelfmoord hebben gepleegd

De verdwijning van de 38-jarige Thea Kramer uit Vught staat bekend als een klassiek voorbeeld van een gecamoufleerde zelfmoord. Haar echtgenoot, voormalig marinier Leen S., gaf haar in oktober 1991 als vermist op. Hij vertelde bij de politie dat hij Thea op de 4e van die maand op de trein naar hun vroegere woonplaats Rotterdam had gezet, waar ze uit nostalgische overwegingen nog eens wilde rondkijken. Daarna was het stil gebleven. Wat er verder met haar gebeurd was? “Geen idee,” zo hield S. vol. Omdat volgens politieprotocol ‘een volwassene het recht heeft om te verdwijnen’ volgde er geen diepgaand onderzoek.

Leen S. speelde zijn rol als bezorgde echtgenoot met verve. Hij bleef alleen achter met hun jonge kinderen en moest verder leven in onzekerheid over het lot van zijn vrouw, althans, dat was het verhaal waarmee hij bij familie en vrienden begrip en medelijden probeerde te wekken. Maar niet iedereen geloofde hem. Thea’s vader Gerard bijvoorbeeld had al vanaf het begin zo zijn twijfels en bleef jarenlang bij de recherche aandringen op een hernieuwd en grondig onderzoek. Pas in 1996, vijf jaar na de verdwijning, werd het onderzoek eindelijk heropend.

Bij graafwerkzaamheden in de tuin van de voormalige woning van het echtpaar werd Thea’s lichaam aangetroffen. Haar stoffelijke resten waren verpakt in plastic, met een zak strak om haar hoofd gebonden. Leen S. moest bij de recherche tekst en uitleg geven en verklaarde dat hij haar in 1991 bij thuiskomst hangend aan een touw had aangetroffen. Om zijn kinderen, die elk moment thuis konden komen, de gruwelijke aanblik van deze ‘zelfmoord’ te besparen, had hij het lichaam snel in de tuin begraven.

De rechtbank hechtte geen geloof aan dit verhaal en veroordeelde Leen S. in 1997 tot zeven jaar gevangenisstraf. Tot verbijstering van Thea’s nabestaanden werd S. later in hoger beroep vrijgesproken, omdat volgens het Hof de doodsoorzaak niet meer met zekerheid kon worden vastgesteld. Wel kreeg de oud-marinier 21 maanden opgelegd voor het heimelijk wegmaken van een stoffelijk overschot. Na zijn detentie maakte S. carrière in de offshore-business en inmiddels geniet hij van zijn pensioen. Hij wel.

Femicide voorkomen is moeilijk

Aan femicide gaan vaak signalen van dreiging vooraf, zoals stalking of mishandeling. Toch lukt het de politie lang niet altijd om erger te voorkomen. Een van de grootste problemen is dat veel vrouwen geen melding durven te doen van geweld of dreiging. Ze zijn bang, schamen zich of zijn financieel of emotioneel afhankelijk van hun partner. Zonder een melding of duidelijk bewijs van serieus gevaar kan de politie vaak weinig doen. Zelfs als er wel meldingen zijn, is het niet altijd duidelijk hoe ernstig de situatie is.

De politie noteert het soms als losse incidenten waardoor een patroon van controle en geweld niet altijd wordt herkend. En juist dat patroon is vaak de ultieme red flag. Het drama rond de 16-jarige scholiere Hümeyra uit Rotterdam laat zien hoe tragisch de gevolgen kunnen zijn. Het meisje werd in 2018 door haar ex-vriend doodgeschoten in de fietsenstalling van haar school. De man had haar maandenlang gestalkt en bedreigd. Hümeyra en haar omgeving hadden meerdere keren hulp gezocht, maar haar zorgen werden niet serieus genoeg genomen. De dader had zelfs nog de kans gezien om een wapen te regelen en zijn ex bij het Designcollege op te wachten.

Het drama zorgde voor een harde les; politie en andere instanties werken vaak langs elkaar heen. Informatie wordt niet altijd gedeeld, waardoor belangrijke signalen nogal eens worden gemist. Ook is er niet altijd genoeg kennis bij agenten om subtiele vormen van dreiging – zoals controle of stalking – te herkennen als potentieel levensgevaarlijk. En dan is er nog de moeilijke positie van het slachtoffer zelf. Aangifte doen van een ex die je lastigvalt wordt als spannend en soms gevaarlijk ervaren.

Vrouwen zijn bang dat het de situatie alleen maar erger maakt of trekken hun aangifte al dan niet onder dwang weer in. Kortom: het voorkomen van femicide is ingewikkeld. Het vraagt niet alleen om scherpere risicobeoordeling door de politie, maar ook om betere samenwerking tussen hulpdiensten én meer steun voor vrouwen die in zo’n benarde positie zitten. De zaak van Hümeyra heeft laten zien hoe hard dat nodig is. Maar tegelijk laat het drama rond Laura van Zaal zien dat er niet elk geval van femicide een gewelddadige voorgeschiedenis heeft. 

Naschrift redactie Panorama – Zaak Laura van Zaal

Naar aanleiding van reacties op ons artikel “Leidse Laura (30) gewurgd met hondenriem: doet stappenteller echtgenoot Paul V. (37) de das om?” willen wij graag enkele zaken nuanceren.

Het betreffende artikel is geschreven en gepubliceerd vóór een gerechtelijke schouw op 20 mei jl. Ontwikkelingen uit die schouw, die volgens de verdediging het scenario van cliënt Paul V. ondersteunen, konden op dat moment dus niet in het artikel worden meegenomen. Inmiddels zijn wij ervan op de hoogte dat deze schouw aanleiding geeft tot discussie over de interpretatie van het stappenteller bewijs. Dit onderstreept het belang van zorgvuldig juridisch onderzoek en het feit dat de rechter zich nog moet uitspreken over de schuldvraag.

Daarnaast heeft de verdediging ons erop gewezen dat hun visie op de zaak in het oorspronkelijke artikel onvoldoende naar voren kwam. Hoewel het Openbaar Ministerie een belangrijke bron vormt bij dit soort misdaadjournalistieke reconstructies, erkennen wij dat hoor en wederhoor cruciale onderdelen zijn van verantwoorde berichtgeving. In dit geval hadden we de verdediging vooraf beter kunnen betrekken, hoewel naar ons oordeel de vermeende onschuld van V. in het stuk zeker is benoemd.

Tot slot: het verhaal dat wij hebben gepubliceerd, net als de reactie van de verdediging, is hoe dan ook een momentopname in een lopend strafproces. Pas wanneer de rechter zich over de zaak heeft uitgesproken, kunnen er definitieve conclusies worden getrokken. Tot die tijd blijven wij verslag doen van relevante ontwikkelingen, met ruimte voor verschillende perspectieven.

— Redactie Panorama