Moord op Betty blijft mysterie: ‘gouden tip’ van huurmoordenaar blijkt vals, onderzoek zit muurvast

Hij wist het zeker, en hij zou het tipgeld aan een goed doel geven. Dat laatste leek nog even te wijzen op de eerlijkheid van de man die vorig jaar beloofde de dader van zijn om het leven gebrachte landgenote Bernadett Szabó aan te wijzen. Maar kennelijk was de Hongaarse huurmoordenaar Caba Dér toch zelf uit op de beloning van 30.000 euro voor de gouden tip in de moordzaak. Want zijn informatie bleek niet op waarheid te berusten. Tenminste, de Amsterdamse politie ontdekte bij het natrekken van zijn tip dat de man die deze Dér op het oog had, niet de dader kon zijn geweest. 

In de nacht van donderdag 19 februari 2009 werd het lichaam van Bernadett Szabó rond een uur ’s nachts aangetroffen in haar peeskamer op de Oudezijds Achterburgwal nummer 38. Haar collega’s misten haar die avond en namen een kijkje. Ze vonden haar, vermoord, badend in het bloed. Ze bleek met tientallen messteken om het leven te zijn gebracht.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

De moordzaak zorgde voor angst onder de dames achter de ramen op de Amsterdamse Wallen. Betty was pas 19 jaar, had net drie maanden een kind (waarvan ze uit de ouderlijke macht was ontzet) en zocht wanhopig naar een manier om uit de prostitutie te geraken. Betty werd herdacht bij het vrouwelijke beeld van ‘Belle’ op het Oudekerksplein, dat als ondertitel heeft: ‘Respect sexworkers all over the world’. 

De politie hield kort na de moord een 46-jarige man aan. Maar die moest al snel weer worden vrijgelaten. Justitie lichtte dat toe: “De verdenking tegen hem blijkt echter onvoldoende om hem langer vast te houden. We sluiten hem nog niet uit als verdachte, maar we kijken ook naar andere mogelijkheden.”

De politie deed vervolgens onderzoek naar de klanten van Betty en hun DNA, maar dat was onbegonnen werk: Betty ontving zo’n twintig klanten per dag achter haar raam. Ook de beelden van camera’s op de Wallen hielpen de rechercheurs niet verder. Drie maanden na de moord verstuurde de politie een zogenaamde sms-bom naar 12.500 mensen, met de vraag of zij misschien meer wisten.

De reacties daarop waren wisselend. Er komen tips binnen, maar er klaagt ook een aantal mensen over bij de politie omdat ze helemaal niet op de Wallen waren geweest. De politie reageert ad rem en stelt volgens de Amsterdamse stadszender AT5 de ‘bezorgde echtgenotes van Amsterdam’ gerust. “Om ruzie thuis te voorkomen: ook mensen die op het Damrak waren, kregen een sms.” Ook op een uitzending van Opsporing Verzocht komen nog tips binnen, maar geen daarvan leidt tot de oplossing van de moord op Betty. Haar dossier wordt een cold case. Justitie looft nog een beloning van 15.000 euro uit voor de gouden tip die leidt tot de oplossing van de zaak.

Sekswerker op de Wallen

Betty wordt geboren in het arme, noordoostelijke deel van Hongarije in de stad Nyíregyháza. Samen met haar familie leeft ze in armoede. Ondanks de soms lastige omstandigheden en beperkte mogelijkheden, weet ze goed te presteren op school. Haar vrije tijd vult ze met tuinieren en het bespelen van haar viool, waarmee ze prijzen wint. Als Betty wat ouder wordt, ziet ze steeds meer verschillen tussen haar klasgenootjes en zichzelf.

Ze heeft geen geld om spullen te kopen die anderen wel kunnen betalen. Ze gooit haar leven abrupt om, valt in korte tijd 25 kilo af en vertrekt op haar 18de naar Amsterdam. Haar ouders zien haar op een dag voor hun huis in een zwarte auto met drie mannen stappen, en vertrekken. Om haar nooit meer terug te zien. In Amsterdam wacht haar een volledig ander leven. Betty begint als sekswerker op de Wallen.

Betty’s collega’s misten haar die avond en namen een kijkje. Ze vonden haar badend in het bloed. Ze bleek met tientallen messteken om het leven te zijn gebracht

“Ze is een opvallende verschijning met haar vriendelijke lach en grote tatoeage van een draak op haar buik en borst,” schreef de politie destijds in een opsporingsbericht. Betty raakt zwanger tijdens haar periode in Amsterdam en krijgt, omdat ze door blijft werken tijdens haar zwangerschap, de bijnaam ‘Pinguïn’. Haar zoontje wordt tot groot verdriet van Betty vlak na de geboorte opgenomen in een Nederlands pleeggezin.

De zaak van ‘Betty’ wordt voor het grote publiek pas 15 jaar na haar tragische dood nieuw leven ingeblazen, als het cold case-team van de Amsterdamse politie in 2024 met een bijzondere actie komt. Ze laat in het red light district een week lang een hologram van Betty projecteren, inclusief een tijdlijn van haar leven. Een gelijkenis van Betty tikt virtueel op het raam naar klandizie, en gebaart binnen te komen, zoals gebruikelijk in de rosse buurt.

Betty heeft een topje aan, om haar levensgrote tatoeage van een draak te laten zien. Een tatoeage die de pooiers van de vrouwen bij hen laten zetten, om te laten zien in wiens macht zij zijn. Gevoel voor drama kon de makers van het hologram niet worden ontzegd. Ze lieten het hologram van Bernadett tegen het raam ademen, waarna in het beslagen deel het woord HELP verscheen. De bedoeling van het tonen van het hologram was om het geheugen van bezoekers van de Wallen, of mensen die mogelijk meer over de moord weten, op te frissen. Het hologram leverde, naast wereldwijde aandacht voor het opsporingsmiddel zelf, volgens de politie tientallen tips op. Een van die tips was afkomstig uit het moederland van Bernadett, Hongarije. 

Lachende killer

In dat land besloot een levensgevaarlijke man na de hernieuwde aandacht voor de zaak, via zijn advocaat contact te zoeken met de Amsterdamse politie. De Hongaars-Servische Caba Dér zit in zijn vaderland in de gevangenis. Hij werd in 2019 veroordeeld voor twee moorden, waarvan eentje in Amsterdam. Dat was de moord op de 62-jarige Ivan Serdarusic, op 30 juli 2018.

Deze Kroatische drugscrimineel werd toen op een vol terras van een Italiaans restaurant in de Beethovenstraat van dichtbij door het hoofd geschoten. Caba Dér bleek de koelbloedige moord op zijn geweten te hebben. In maart 2019 werd hij aangehouden in Praag. Hij bleek een professionele hitman te zijn, die door heel Europa al meerdere malen had toegeslagen.

Hij zou volgens de instanties verantwoordelijk zijn geweest voor zo’n twaalf moorden. Caba Dér kwam bekend te staan als ‘de lachende killer’, omdat hij in Amsterdam lachend op zijn doelwit Serdarusic af zou zijn gelopen. Uitgerekend deze meervoudige moordenaar kwam met een tip in de zaak van zijn in 2009 om het leven gebrachte landgenote Betty. En hij wees uitgerekend de man aan die hij eind juli 2018 zelf het licht uit de ogen had geschoten: Serdarusic, die andere crimineel.

De tip was geen vage aanwijzing: de huurmoordenaar liet zijn advocaat maar liefst 11 handgeschreven velletjes met informatie over de dader aan de Amsterdamse politie overhandigen. Hij wilde zijn geweten kennelijk laten spreken: “Mijn moreel kompas zegt dat de moord op onschuldige vrouwen en kinderen absoluut ontoelaatbaar is. Daarom heb ik besloten in de zaak van Bernadett Szabó de Nederlandse opsporende autoriteit te helpen om de verschrikkelijke, huiveringwekkende moord op dit jonge meisje op te lossen.”

De Telegraaf legde de hand op de verklaring van Caba Dér. Hij schreef over Serdarusic: “Betty Szabó is vermoord door een doortrapte, verachtelijke misdadiger. In de Nederlandse hoofdstad waren veel mensen doodsbang voor haar moordenaar.”

‘Ze is vermoord door een doortrapte, verachtelijke misdadiger. In de Nederlandse hoofdstad waren veel mensen doodsbang voor haar moordenaar’

De Hongaar zegt van de dood van Betty te hebben gehoord toen hij in Amsterdam was vanwege de voorbereidingen van de huurmoord op de Kroatische drugshandelaar, aldus de krant. Serdarusic had er volgens hem plezier in om mensen in elkaar te laten slaan, te martelen of te laten martelen: “De moordenaar van Bernadett was een emotioneel labiele, eenzame persoon die als gevolg van emotionele schade die hij had opgelopen in relatie tot vrouwen geestelijk gestoord gedrag en woede-uitbarstingen vertoonde. Hij had de neiging om prostituees te vernederen.”

Dat laatste gebeurde volgens hem ook bij Szabó: “Bernadett zou hem meerdere malen hebben gevraagd om zich fatsoenlijk en normaal te gedragen, maar dat beviel de vrouwenmoordenaar niet. Hij ontstak in woede en heeft haar meedogenloos afgeslacht.” 

Betty werd met meer dan zeventig messteken om het leven gebracht.

Beloning: 30.000 euro

Dér zegt zijn informatie te hebben gekregen via een wapenhandelaar die hem in juli 2018 in Amsterdam wapens leverde. Die zou hem ook hebben verteld dat Serdarusic haar heeft vermoord met het mes dat hij van de wapenhandelaar had gekregen: “Dit mes had hij in een handdoek gewikkeld. Hij vertelde mij dat de vrouwenmoordenaar vervuld leek van waanzinnige haat en woede. Hij zag in zijn blik en hoorde in zijn stem een haat die hij nooit eerder in zijn leven had meegemaakt.”

De wapenhandelaar zei volgens Dér dat de vrouwenmoordenaar teleurgesteld was in vrouwen en dat hij de uit die teleurstelling voortkomende frustratie op de kwetsbare Bernadett heeft afgereageerd. Over Bernadett Szabó zou hij hebben gezegd dat hij haar ‘een sympathiek en lief meisje’ vond. Tot zover de verklaring van de huurmoordenaar, die de inmiddels tot 30.000 euro opgehoogde beloning voor de gouden tip het liefst al eventjes wilde ontvangen, vóór hij zijn informatie deelde. 

De Amsterdamse politie reisde ondanks al deze slechte voortekenen af naar Hongarije, legde contact met de dubieuze tipgever, en ging vervolgens aan de slag met zijn informatie. Het resultaat daarvan was helaas, maar niet onverwacht, teleurstellend. Het cold case-team trok alles na wat Dér vertelde. De sporen uit de peeskamer werden vergeleken met die van Serdarusic, maar een overeenkomst met vingerafdrukken of DNA werd niet gevonden.

Ook op de camerabeelden uit de omgeving zag men hem niet. Zijn telefoon straalde niet aan bij een zendmast in de buurt van de Wallen. Er was dus geen enkel bewijs dat de informatie van de huurmoordenaar klopte. Ook de man die het moordwapen zou hebben geleverd en hem over de gruwelijke moord vertelde, werd niet getraceerd. Wel werd een persoon gevonden die het zou kúnnen zijn geweest, maar Dér herkende hem niet op foto’s tijdens een fotoconfrontatie. Het cold case-team besteedde twee maanden tijd aan het onderzoek naar de informatie van de huurmoordenaar. Ze is er nu voor 99 procent zeker van dat de man die Dér aanwijst, niet de moordenaar van Betty was. 

Het coldcaseteam is er voor 99 procent zeker van dat de man die Dér aanwijst, niet de moordenaar is

Terug naar Hongarije

Maar wie is het dan wel? In de film Dirty Window die documentairemaker Walter Stokman in 2012 over Betty produceerde, komt een sekswerker aan het woord die op de avond van de moord vlak naast Betty werkte. Ze vertelt hoe zij en een collega toen dachten dat Bernadett al naar huis was, omdat het licht in haar kamer uit was. Ze vermoedden dat hun collega een slechte dag achter de rug had gehad en al naar huis was gegaan, omdat ze moe was. “Mijn zuster riep toen: Ben je daar? Er kwam geen antwoord. Toen deed zij Betty’s deur open volgde er een harde schreeuw. En ze riep me. Kom hier, kom hier!” 

De prostituee die haar vond schrok zo, dat ze alleen nog kruipend naar haar collega kon bewegen, om bleek en met haar adem stokkend te zeggen: “Kijk, wat er is gebeurd.” De collega vertelt dat ze daarop alleen even kort de deur durfde te openen, en Betty kort zag liggen. Daarop belden ze beiden om te zeggen dat ze Betty dood hadden gevonden. De collega van Betty vertelt hoe aardig en vriendelijk zij was, en dat ze haar kindje terug wilde krijgen van jeugdzorg. En hoe ze genoeg geld wilde verdienen om een huis in Hongarije te kunnen kopen, om daar met haar kind naar terug te kunnen keren: “Ze wilde stoppen, maar kon geen uitweg vinden.”

De vrouw vertelt hoe het spookbeeld van de vermoorde Betty haar nog steeds achtervolgt. “Ik ben bang in het donker. En als er een man achter me loopt, schrik ik.” De film toont haar vader in Hongarije bij Betty’s graf. Hij zegt: “Het is mijn dochter, maar ze is begraven door de maffia.” Kennelijk doelend op de pooier van Betty die haar begrafenis had overgenomen. De vader van Betty zegt dat de dood van zijn dochter pijn doet, maar dat die pijn op den duur zal slijten. Een ding begrijpt hij alleen niet: “Waarom moest ze dood?” De politie in Amsterdam weet dat ook nog steeds niet, en moet nu opnieuw de draad oppakken in het onderzoek. 

‘Moorden op prostituees moeilijk op te lossen’

Journalist Eric Slot is de beheerder van de website Moordatlas.nl, waarop hij nauwgezet alle moorden bijhoudt die door de jaren heen plaatsvinden. Hij vertelt hoe er op de Amsterdamse Wallen in het verleden volop werd gemoord, maar dat prostitutiemoorden de laatste decennia haast niet meer voorkomen. In de vorige eeuw was het gebied rond de Wallen nog de vierkante kilometer met de meeste moorden van het hele land, legt Slot uit. “Dan ging het om caféruzies, liquidaties, prostitutiemoorden en vooral heel veel drugsruzies onder heroïneverslaafden. Maar die junks zijn uitgestorven, en prostitutiemoorden zijn een zeldzaamheid geworden,” stelt hij vast. “In de zestien jaar na de moord op Betty is er nog maar één keer een sekswerker om het leven gekomen door geweld.” 

Dat was Simona Duna, die werkte onder de naam Gabriela. Ze werd in maart 2020 in haar appartement op de Wallen in elkaar geslagen door de Volendammer Kees M., die later beweerde dat ze hem probeerde af te persen met een filmpje. Dat filmpje kon de politie overigens niet op haar telefoon terugvinden. De twee waren in haar huis beland, omdat de peeskamers op de Wallen al bijna dicht waren en ze geen hotel konden vinden. De 41-jarige Gabriela raakte door het geweld van M. in een coma, en overleed vijf maanden later. 

Kees M. kreeg in hoger beroep zes jaar cel opgelegd. Niet voor moord, maar voor mishandeling met de dood tot gevolg. Simona Duna had een dochtertje van vier jaar oud.

Eric Slot legt uit dat moorden op prostituees over het algemeen moeilijker zijn op te lossen: “Dat komt omdat er doorgaans geen relatie is tussen de sekswerker en de klant: het slachtoffer en de dader. Het is een vluchtig contact, en er bestaat meestal geen band tussen de twee. Dan ben je als recherche vooral afhankelijk van wat er aan sporen in zo’n kamer is achtergebleven, tussen het DNA van al die andere mannen.” Toch is er volgens Slot op forensisch gebied in deze tijd wel veel meer mogelijk. “Ook vanwege al die camera’s in deze buurt.”

Indrukwekkend opsporingsmiddel

Journalist Eric Slot was onder de indruk van het in dit artikel beschreven hologram dat de politie vorig jaar van Betty inzette. “Misschien wordt de moord er niet mee opgelost, maar dan heeft de politie toch maar mooi met een nieuw opsporingsmiddel kunnen experimenteren, dat zelfs internationaal de aandacht kreeg.” De verklaring van de huurmoordenaar in de zaak van Betty vond Slot in eerste instantie interessant: “Dat soort kansen moet je in een zaak nooit wegwuiven. Wie weet wat er uitkomt? De politie moet alles onderzoeken.”

Toch wantrouwde Slot de uitgebreide verklaring van Caba Dér ook: “Vaak gaan mensen die vals verklaren in een zaak heel erg in detail, omdat ze willen dat hun getuigenis echt lijkt. De verklaring van Dér bleek inderdaad lariekoek te zijn. Helaas zijn er altijd gekken die voor een deal of het tipgeld onzin verkopen aan de politie. Die er vervolgens veel tijd aan kwijt is.”