Lineker vertrekt bij de BBC: dit wist je nog niet over de Engelse voetbalheld

Hij durft de belofte best aan. Leicester City is dan wel voortvarend aan het seizoen begonnen, maar de ploeg die in de vorige jaargang ternauwernood aan degradatie wist te ontsnappen kan dit natuurlijk nooit volhouden. “Yes! Als Leicester City kampioen wordt, presenteer ik de eerste uitzending van Match of the Day van volgend seizoen in mijn onderbroek,” twittert Gary Lineker daarom onbevreesd.

Het is 14 december 2015, zijn favoriete club heeft net met 2-1 gewonnen van Chelsea en voert de Premier League nu aan. Een gigantische verrassing, al is de competitie nog niet eens halverwege. Deze club weghouden van de onderste regionen is al een fikse opgave, vraag maar aan Ruud van Nistelrooij, die dit jaar met Leicester degradeerde. De start is tien jaar terug sensationeel, maar het is onbestaanbaar dat de ploeg van Claudio Ranieri zich in een titelrace mengt. Laat staan dat Leicester City zowel Manchester City, Liverpool, Chelsea, Arsenal, Manchester United als Tottenham Hotspur achter zich houdt. Onmogelijk, maar een half jaar later twittert Lineker opnieuw.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

“Dit is de grootste sportstunt van mijn leven, and it’s only my team.” De gastheer houdt woord en presenteert de eerste Match of the Day van het nieuwe seizoen inderdaad in een witte onderbroek, uiteraard van de regerend landskampioen: Leicester City. Het is zijn opvallendste optreden in een kwart eeuw analyses en samenvattingen aan elkaar praten. Weten de jongere kijkers eigenlijk wel dat het vertrouwde gezicht een van de beste Britse spitsen aller tijden was?

Maradona afgetroefd

Met rechts, met het hoofd, met links, soms via een gortdroog balletje en dan weer met een vlammend schot. Lineker scoort uit alle hoeken en standen, op iedere denkbare manier. Weliswaar minder stilistisch uitgevoerd dan Dennis Bergkamp, maar ook Lineker kiest in een een-tegen-een-duel met een keeper opvallend vaak voor de stift. Hoewel hij meestal met 10 op de rug speelt, is hij een pure nummer 9. Een veelvraat, de Harry Kane van zijn tijd.

Vanuit de jeugdopleiding van Leicester City haalt het lokale talent het betaalde voetbal. Hij helpt zijn ploeg aan promotie naar het hoogste niveau en scoort ook daar aan de lopende band. De topscorer van de Engelse competitie verdient een transfer naar Everton en ook daar sleept hij de topscorerstrofee in de wacht. Inmiddels is hij dan ook de vaste spits van het Engelse elftal, op het WK van 1986 maakt hij zijn entree op een eindronde. Het is het toernooi van Diego Maradona, met twee doelpunten voor de eeuwigheid – dé handsbal en dé solo  – stuurt hij Engeland in de kwartfinale naar huis. U weet het, het Argentinië van Maradona kroont zich uiteindelijk tot wereldkampioen, maar topschutter van het toernooi wordt hij niet, die eer is voor Lineker.

Op het EK van 1988 is hij wederom getuige van een fraai stukje voetbalgeschiedenis. Waar Lineker op de paal schiet, laat Marco van Basten aan de andere kant van het veld een hattrick aantekenen. Zonder goals van Lineker mag Engeland naar huis, wederom uitgeschakeld door de latere kampioen. En jawel, ook bij het WK’90 is dat het Engelse lot.

Lineker scoort in de halve finale tegen Duitsland (1-1), benut ook zijn penalty in de strafschoppenserie, maar als vanzelfsprekend gaat Duitsland door. Het is namelijk Lineker die na afloop zegt: “Voetbal is een simpel spel met 22 spelers en uiteindelijk winnen de Duitsers altijd.” Wel is Lineker ook dit WK vijf keer trefzeker en mede daardoor is hij nog altijd de Engelsman met de meeste WK-goals. Gek genoeg weet hij ook op zijn tweede EK helemaal niet te scoren. Roemloos wordt Engeland in ’92 uitgeschakeld in de poule, Lineker zwaait gelijk af als international en doet dat met klinkende cijfers: 80 caps, 48 goals. Well done!

Shit happens

Populair gezegd was het zelden shit met Lineker in het shirt van The Three Lions. Of nou ja, één keer wel, maar dan vooral in het broekje. Op het WK’90 heeft Lineker zijn land op voorsprong gezet tegen de Ieren, maar even later schuift de aanvaller wat merkwaardig met zijn billen over het gras, veegt met zijn handen over het veld en rent dan weer terug naar de spitspositie. Twintig jaar na dato geeft hij bij de BBC voor eens en altijd opheldering over dit aparte tafereel.

“Ik probeerde een tegenstander te tackelen, strekte mij uit zover ik kon en ontspande me vervolgens. Toen is het gebeurd…” Hij heeft die dag in het stadion van Cagliari niet alleen een WK-doelpunt achtergelaten, maar ook een bruine substantie.

“Ik kon er niks aan doen. Gelukkig had het de nacht ervoor geregend op het veld en kon ik mezelf zo wat schoonmaken. Maar het was me het rotzooitje wel.” Het moet onaangenaam voetballen zijn met poep in de broek, al werd voor Lineker de Cruijffiaanse voordeeltheorie weer eens bewezen. “Ik heb nog nooit zoveel ruimte gekregen van de verdedigers, haha!” Ach ja, shit happens.

Het is juist na zijn overtuigende optredens in het Engelse elftal dat FC Barcelona besluit de spits te kopen. De Catalanen kennen het dan dramatische track-record van Britse voetballers in het buitenland, want in een cultuur waar niet iedereen Engels spreekt en het niet de gewoonte is om na een training gezamenlijk talloze pints achterover te slaan voelen de Britse voetballers zich niet zo thuis. Maar na het WK van 1986 is Barcelona overtuigd.

Hij liet in Cagliari niet alleen een WK-doelpunt achter, maar ook een bruine substantie. 'Ik kon er niks aan doen, maar het was me het rotzooitje wel'

Het is zeker niet zo dat Lineker hopeloos mislukt in Spanje, maar het is ook niet dat hij zich in die drie seizoenen voegt bij de roemruchte eregalerij van Nou Camp. Daar zijn de 58 doelpunten (in 150 wedstrijden) net niet goed genoeg voor. Wat ook niet helpt is dat Lineker geen kampioenschap kan vieren, drie keer op rij is het Real Madrid van Leo Beenhakker te sterk. Wel kan de Europa Cup II worden bijgezet in het museum, en een Spaanse beker, maar bovenal is Linekers hoofd verrijkt met een waanzinnig avontuur.

“Barcelona is zó’n grote club, misschien wel te groot voor mij. De mensen denken dat spelers in Engeland onder druk staan, maar in Spanje… Alles is daar zoveel groter dan hier,” vertelde hij enkele jaren geleden bij de BBC. “Wij hebben hier onze televisieshows, maar in Barcelona verschijnen dagelijks twee kranten met veertig pagina’s over vrijwel alleen de club. Elke dag! Terwijl er soms niks valt te melden, ik kan me nog herinneren dat op de voorpagina eens stond dat coach Terry Venables diarree had en de training daarom miste…”

Japans avontuur

Lineker bedoelt maar te zeggen: die krankzinnige aandacht leidt tot dito verwachtingen van het publiek. “Mensen denken vaak: wat geweldig als er 120.000 mensen in het stadion voor je juichen en schreeuwen. Ja, dat was zo tegen Real Madrid, maar bij de andere wedstrijden was dat anders. Bijna iedereen op de tribune was lid van de club en behoort tot het welvarende deel van de stad.

Het is niet zoals in Engeland waar de working class in het stadion zit, het zijn vooral de mensen die ook naar de opera gaan. Daar zijn ze stil en verwachten ze vermaakt te worden. Dat wilden ze in het stadion ook. Als wij niks brachten, klonk er binnen vijf of tien minuten al gefluit. En als het echt slecht ging, wapperden ze met witte zakdoekjes. Dat is inmiddels wel wat veranderd, maar nog steeds zijn de verwachtingen torenhoog in Barcelona.” Lineker had het voor geen goud willen missen, maar na drie Spaanse jaren is het tijd om huiswaarts te keren, naar Tottenham Hotspur in dit geval.

In Engeland pakt hij de scorende draad weer op en in Londen beleeft hij drie fijne seizoenen. Hij verstevigt zijn status als publiekslieveling, de keurige Lineker roept geen controverse op. Sterker nog: vergeleken bij ploeggenoot Paul Gascoigne is de spits een koorknaap. Dat onderschrijft de opvallendste statistiek uit zijn carrière: Lineker ontving geen enkele gele of rode kaart. Geen enkele!

Na drie jaar Tottenham is het beste er wel af. In de zomer van 1992 bedankt hij voor het Engelse elftal en zegt hij het Europese topvoetbal helemaal gedag. Lineker tekent bij Nagoya Grampus Eight in Japan. “Ik was bijna 31 en had nog een jaar contract bij Tottenham, maar het werd fysiek allemaal minder en wilde niet aftakelen,” schreef hij zelf in een BBC-artikel.

“Japan kwam op het juiste moment. Natuurlijk kreeg ik een flinke smak geld, maar na mijn tijd in Barcelona was ik sowieso geïnteresseerd in reizen en het ontdekken van andere culturen. Dit leek me een prachtig avontuur en de ideale manier om mijn carrière af te sluiten, in een land dat me altijd al fascineerde en waar mijn gezin veilig zou zijn.” Dat is de theorie, zoals zo vaak blijkt de praktijk weerbarstiger. Dat begint al op zijn eerste werkdag. “Op de dag van mijn debuut was er eerst een aardbeving en schudde het hele hotel, daarna verloren we met 5-0 en kreeg ik geen enkele bal.” Welkom in Japan!

Leukemie zoon

Die valse start kan hij makkelijk relativeren, want het gezin Lineker heeft in de maanden voor de verhuizing veel serieuzer leed moeten verstouwen. Bij de paar weken oude George worden bultjes waargenomen, het lijkt in eerste instantie niks schokkends, maar dat is het wel: leukemie. Zeven maanden lang mag zijn zoon het ziekenhuis niet verlaten en moet de baby chemokuren ondergaan.

“Het was zo’n zware periode voor mijn vrouw en mij, we kregen een paar keer te horen dat George de nacht niet zou doorkomen.” Lineker voetbalt een paar maanden niet meer, maar als zijn zoon toch opkrabbelt en ook naar huis mag, besluit het gezin alsnog naar Japan te vliegen. “George moest om de paar weken zijn bloed laten checken, maar we hebben het thuis een paar maanden aangekeken en het ging goed. Die checks konden ook in Japan en de behandelingen daar zouden van de hoogste kwaliteit zijn.”

In de tijd dat ze het afwachten met George leert Lineker Japans. Althans, dat is de bedoeling. “Ik kon een tafel in een restaurant reserveren en een taxi de weg wijzen, maar een écht gesprek voeren lukte niet. Het was zoveel moelijker dan Spaans.” Maar de taalbarrière is niet de reden dat Lineker het net in Japan nauwelijks weet te vinden. De gezondheid van George ook niet, want junior is er helemaal bovenop gekomen.

Diverse teenblessures zorgen dat zijn loopbaan langzaam uitdooft. Voor de BBC heeft hij al wat televisiewerk gedaan tijdens het WK van 1994 in Amerika en dat bevalt van beide kanten uitstekend, Lineker heeft een nieuwe bestemming en is geknipt om de Engelse samenvattingen aan elkaar te praten en als gespreksleider van de analisten te fungeren. Op de gentleman is niks aan te merken en als hij die ene keer in onderbroek presenteert blijkt hij nog altijd in jaloersmakende conditie te verkeren. Hij zit er in ieder geval niet zo volgevreten bij als sommige, niet nader te noemen,  Nederlandse oud-topspelers.

Nazi-Duitsland

Vooruit, toch zorgt zelfs Lineker eens voor een rel. Op Twitter heeft hij het Britse asielbeleid – geen asiel verlenen aan illegalen en asielzoekers op een vliegtuig zetten naar Rwanda – vergeleken met de praktijken van Nazi-Duitsland. Dit valt vooral bij de rechtse politici helemaal verkeerd en de BBC zet hem tijdelijk op non-actief. Een gezicht van de staatszender moet zich namelijk niet politiek uitlaten. De analisten en veel commentatoren zijn solidair met Lineker en werken ook niet tijdens zijn schorsing. Snel wordt het probleem uitgesproken en zit de topspits van weleer weer op zijn vertrouwde stek.

Op Twitter vergelijkt hij het Britse asielbeleid met de praktijken van Nazi-Duitsland. Dit valt vooral bij rechtse politici verkeerd en de BBC zet hem op non-actief

Het is een voetnoot in een kwart eeuw Match of the Day die verder rimpelloos is verlopen. “Het is een genoegen en privilege geweest om zo’n iconisch programma voor de BBC te presenteren. Maar aan alles komt een einde,” zegt hij in zijn podcast The Rest Is Football. “Ik heb mijn voetbalcarrière beëindigd toen het juist voelde en ik voel nu ook dat het ‘t juiste moment is.” Overigens blijft hij in een andere, kleinere rol wel verbonden aan het programma. Want Match of the Day en Lineker, het is simpelweg een match made in heaven. 

Ook even het gezicht van de eredivisie

Het is zo’n feitje waarvan je denkt: dat kan niet kloppen. Of heeft u wel enige herinnering aan Gary Linekers analyses van onze eigen eredivisie? Het werd in de zomer van 2008 nog zo ronkend aangekondigd: Eredivisie Live strikt Lineker als analist. Leuk bedacht om de nieuwe voetbalzender in de etalage te zetten, maar het is een mismatch van jewelste.

Lineker is in eigen land druk met de verrichtingen van Steven Gerrard, Frank Lampard, Wayne Rooney en al die andere Premier League-kanonnen. Vanuit Engeland stuurt hij dan een filmpje met een analyse die waarschijnlijk is gebaseerd op een samenvatting, maar de Brit heeft natuurlijk geen idee wat de specifieke kwaliteiten zijn van de linksbacks van RKC en FC Twente, laat staan welke rol SC Heerenveen en FC Utrecht precies spelen in ons voetballandschap.

Of zoals Johan Derksen het na een paar maanden schrijft in Voetbal International: “Gary Lineker is een perfecte anchorman voor de BBC, maar voor Nederlandse begrippen is hij niets meer dan een vriendelijke babbelkous die oppervlakkige uitspraken doet, omdat hij het Nederlandse voetbal nauwelijks kent.” De samenwerking wordt binnen een seizoen gestaakt en dat is voor alle partijen beter.