MISDAADCOLUMN: Topcriminelen als 'Bolle Jos' zouden glansrijke carrières kunnen hebben in de bovenwereld

Laat ik maar meteen iets opbiechten: ik ben in de loop der jaren gefascineerd geraakt door een bepaald aspect uit de wereld van topcriminelen. Dan heb ik het over hun drive. Niet dat ik hun daden goedkeur, integendeel. Het zijn gewetenloze, gewelddadige figuren die levens verwoesten en families ruïneren. Daar is niets romantisch of heroïsch aan. Maar toch. Iets aan hun levensweg, hun keuzes, hun meedogenloze manier van overleven spreekt tot de verbeelding. Misschien wel omdat het zo radicaal afwijkt van het gewone leven.

Neem mannen als Klaas Bruinsma, Willem Holleeder, Ridouan Taghi of ‘Bolle Jos’ Leijdekkers. Geen domme jongens, die per ongeluk op het criminele pad zijn beland. Geen types die begonnen met wat jointjes op het schoolplein en er langzaam in zijn meegesleurd. Nee hoor: dit zijn strategen. Machtsdenkers. Mensen met een ijzeren discipline, een scherp oog voor hiërarchie, organisatorisch talent en een ijzingwekkend charisma waar je niet omheen kunt. Je komt niet aan de top van de onderwereld met alleen branie. Je moet iets kunnen, iets durven, iets hébben. En misschien nog belangrijker: je moet een rotsvaste overtuiging hebben dat niemand je kan stoppen.

En dat maakt het zo fascinerend. Want waarom kozen ze voor dit leven? Waarom niet gewoon een legale onderneming? Waarom geen tech-startup, een consultancybureau of een carrière in de accountancy? De capaciteiten lijken er immers te zijn. Je ziet bij veel van deze drugsbazen een bijna klinische efficiëntie, een tomeloze ambitie, gevoel voor strategie en een feilloos inzicht in mensen en hun zwakheden. Vaardigheden die in de gewone wereld garant staan voor glansrijke carrières.

Deze mannen willen alles of niets. Niet een doorzonwoning in Almere-Buiten, maar een villa in Dubai of een kogel in je kop. Er is geen middenweg

Misschien is het antwoord pijnlijk simpel: de bovenwereld zit niet op ze te wachten. En zij niet op de bovenwereld. Want wie met doodsverachting leeft en ’s ochtends niet weet of hij de avond haalt, kan weinig met functioneringsgesprekken, jaarplannen en een lease-Opel. Deze mannen willen alles of niets. Niet een doorzonwoning in Almere-Buiten, maar een villa in Dubai of een kogel in je kop. Er is geen middenweg. Alleen pieken of kapotgaan. En wie geboren is voor het grote spel, heeft weinig geduld voor kleine regels. Zoals wijlen Marco Ebben, die ooit zou hebben gezegd: “Liever jong sterven na een meeslepend leven, dan oud worden in sleur.”

Daarnaast speelt ook status een rol. In de onderwereld bouw je snel aanzien op. Iedereen ziet je succes. Geld, auto’s, macht. In de reguliere samenleving duurt zoiets jaren en zelfs dan is het vaak saai. Misschien kiezen topgangsters niet alleen voor criminaliteit vanwege het snelle geld, maar ook omdat ze daar iemand zijn. Dat maakt ze onvoorspelbaar en gevaarlijk. Maar ergens, hoe ongemakkelijk ook, valt er iets te leren van hun energie. Niet van hun keuzes, wel van hun drive. Hun vastberadenheid. Hun absolute afkeer van middelmaat. Want zeg nu zelf: hoeveel mensen ken je die écht risico nemen in het leven? Niet met een bungeejump of het uitlopen van het Pieterpad, maar door écht alles op het spel te zetten?

De meeste mensen proberen schade te beperken. Doe maar gewoon. Voor topcriminelen geldt het tegenovergestelde. En hoe bizar ook: daar zit iets bewonderenswaardigs in. Iets wat schuurt, maar blijft hangen. En het wrange is: ze slagen daar vaak nog in ook. Maar stel dat diezelfde drive, dat lef, dat strategisch vermogen in de ‘normale’ wereld werd ingezet, zouden ze dan ook aan de top komen? Of zouden ze, ondanks alles, worden afgewezen na ronde twee van een sollicitatie omdat ze ‘niet in het profiel passen’? Misschien is dat wel het meest wrange: dat zulke uitzonderlijke capaciteiten alleen tot bloei komen in een wereld waar ze uiteindelijk alles vernietigen. Inclusief zichzelf.