Roel Eleveld is miljonairscoach en helpt mensen die de Postcode Loterij winnen

Wat een van de mooiste momenten is in het werk van winnaarsbegeleider Roel Eleveld, de man die kersverse miljonairs bijstaat namens de Postcode Loterij? Dat zijn de paar uur op nieuwjaarsdag vóórdat ergens in Nederland een geldbom ontploft. Intern bij de Postcode Loterij is dan net bekend waar de Kanjerprijs gaat vallen, de jaarlijkse uitreiking die afgelopen januari 59,7 miljoen euro bedroeg, maar de rest van Nederland weet dan nog van niets, inclusief de bewoners van de winnende postcode. 

Zo ging dat ook op woensdagochtend 1 januari, toen de computer de winnende postcode ‘7707 AZ’ uitspuwde. Balkbrug heette de plaats, een dorpje van vierduizend inwoners in de provincie Overijssel. Voor een team van de Postcode Loterij, de loterij die sinds 1989 bestaat en in 1996 met de Kanjerprijs begon, is dat - na een maandenlange voorbereiding - het startpunt van een paar hectische uren.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Meteen wordt de befaamde rode truck in gang gezet naar het winnende postcodegebied, waar tv-ploegen, productiemedewerkers en ambassadeurs (dit jaar Caroline Tensen, Quinty Trustfull en Nicolette van Dam) zich ergens in de nabijheid verzamelen. En dus ook Eleveld, die sinds vorig jaar - na het pensioen van zijn voorganger Bea Post – de taak heeft om nazorg te bieden voor mensen die ineens een bedrag met zeven cijfers op hun bankrekening tegemoet kunnen zien.

“Het mooiste is altijd als we vooraf met een paar mensen incognito door de prijswinnende straat lopen,” vertelt Eleveld in een vergaderruimte op de bovenste etage van de Postcode Loterij, een enorm gebouw aan de Amsterdamse Zuidas. “Wij weten dan intussen welke huisnummers de grote prijzen gaan winnen, maar de mensen zelf weten dat nog niet. Dat is dan wel mooi.” 

‘Als de tv-ploeg zegt: het moet nog een keer over, dan ben ik er om te zeggen: Jongens, deze vrouw staat te trillen op haar benen, laten we stoppen’

Drents praten

En daarbij zijn er natuurlijk ook nog de doodgewone taferelen op een doodgewone nieuwjaarsdag waarvan het genieten is. Een kat die in het raamkozijn zijn pootjes schoonlikt, hardlopers die blijk geven van hun goede voornemens en een ouder echtpaar dat vanuit hun woonkamer naar buiten zit te turen. Allen niet wetend dat hun postcode binnen afzienbare tijd met een fortuinlijke knal het nieuwe jaar zal inluiden, waarmee even gewone mensenlevens voorgoed zullen veranderen. 

Het gelukkige postcodegebied van dit jaar, Balkbrug, hoefde Eleveld niet op te zoeken, want de winnaarsbegeleider komt zelf uit De Wijk, een Drents dorp op zo’n dertien kilometer van Balkbrug. Back to his roots dus. “Ik voelde mij gelijk weer thuis,” herinnert Eleveld zich. “Ik ging zelfs Drents praten. Ik ben al te lang weg om het nog goed te spreken, maar mensen begonnen gewoon Drents terug te praten tegen mij. Het gaf mij wel een trots gevoel. Overijssel was ook wel weer een keer aan de beurt.”

Als Eleveld en wat collega’s incognito een inspectieronde hebben gedaan, wordt snel overgegaan tot actie. Immers, de rode kanjertruck staat dichtbij, dus haast is geboden voordat het nieuws uitlekt. Dan wordt aangebeld bij de bewuste huisnummers. Hebben we hier écht te maken met de heer of mevrouw Van Dijk? Heeft diegene netjes zijn loten betaald? En leent de situatie zich ervoor om met een cameraploeg en een ambassadeur langs te komen?

“Soms maken we wel eens mee dat mensen ziek zijn of liever niet op tv willen. Dat kan,” schetst Eleveld. Al viel hij in dit geval met zijn neus in de voor hem bekende Overijsselse gastvrijheid. “We gingen aanbellen en mensen vroegen niet eens van: heb je je legitimatie bij je? Maar nee, het was meteen: Kom binnen, wil je een kopje koffie? Het was supergemoedelijk. Waar ik een beetje op had gehoopt en had verwacht, is ook echt uitgekomen.” 

Niet lekker geslapen

Maar ja, vroeg of laat moet Eleveld het alvast iets in de week leggen bij nietsvermoedende Nederlanders. “Meneer/mevrouw, u heeft een mooie prijs gewonnen,” zegt hij dan. Veel meer kan hij dan nog niet melden, omdat een kwartier later al een ambassadeur met een gouden enveloppe op de deurmat staat. “De eerste reactie is altijd ongeloof,” lacht Eleveld. “Zo van: dit kan niet waar zijn?! Meestal zeggen ze: Ik zie het altijd op televisie, maar het is nooit bij mij. Nou, denk ik dan: hier zijn we dan!” 

Als de cameraploeg is vertrokken en de gelukkige bewoners hun exacte geldbedrag te zien hebben gekregen (“Wat staat er nou: driehonderdduizend…? Nee, drie miljoen!”), dan begint Elevelds werk eigenlijk pas echt. “Dan ga ik uitleggen hoe het een beetje werkt en wat die mensen ongeveer kunnen verwachten,” vertelt hij. “Maar dat heeft nauwelijks zin. Je kunt die mensen op dat moment toch niet bereiken. Dan zeg ik: Geniet ervan! Meestal maken we een afspraak voor de volgende dag, 2 januari, als we met al die mensen bij elkaar komen voor een gezamenlijk ontbijt. Dan vraag ik: Heeft u lekker geslapen? Nee? Dat had ik al voorspeld!”

Op 2 januari herhaalt Eleveld, zelf al meer dan dertig jaar werkzaam bij de Postcode Loterij, zijn verhaal van de dag ervoor nog een keer. Dan vertelt hij dat de landelijke pers altijd erg geïnteresseerd is in het verhaal van kersverse miljonairs, dat prijswinnaars geheel vrij zijn in wat ze wel en niet doen qua publiciteit en dat de Postcode Loterij gratis financiële begeleiding aanbiedt middels PricewaterhouseCoopers, een onafhankelijk bureau dat vrijblijvend advies geeft. Eleveld: “Ik zeg ook altijd: Jongens, schrijf in de tussentijd even alle vragen op die je te binnen schieten. Dat zijn er heel veel. Het gaat van hot naar her. Maar wat ik vooral zeg: Geniet ervan, doe even relaxed. Dat is al best moeilijk.”

Met rust laten

Eleveld is dag in, dag uit beschikbaar voor mensen die ooit met hun neus in de boter zijn gevallen. Hij dankt zijn baan aan zijn voorganger Post, die in 1991 het idee opvatte om aan nazorg te doen met de Postcode Loterij. Aanleiding was een alleenstaande mevrouw uit Halfweg, die in één klap een miljoen gulden won. Ze wist zich er geen raad mee. Post ging de situatie aan het hart. Ze reed nog eens terug naar de bewuste dame, probeerde haar gerust te stellen, maar merkte dat zij te weinig financiële kennis had om de vrouw goed te adviseren. Vandaar de samenwerking met PwC. Toen Post vorig jaar met pensioen ging, nam Eleveld, die al in de schaduw van zijn voorganger miljonairs begeleidde, het stokje over. 

Welke lessen Eleveld heeft meegekregen van Post? Eleveld, gekleed in een groen rib-overhemd en een bruine broek, denkt even na terwijl hij in zijn inmiddels lege beker thee kijkt. “Wat ik van Bea heb geleerd, is dat je moet handelen vanuit het belang van de deelnemer,” antwoordt hij. Hij legt uit: “Hoewel ik natuurlijk bij de Postcode Loterij werk, kijk ik ook zeker naar de deelnemer. Als de tv-ploeg zegt: het moet nog een keer over, dan ben ik er om te zeggen: Jongens, deze vrouw staat te trillen op haar benen, laten we ermee stoppen. Ik spring in de bres voor de deelnemers.” 

Een opleiding voor winnaarsbegeleiding bestaat niet, stelt Eleveld. “Wat belangrijk is voor dit werk, is de interactie met mensen,” meent hij. “Dat moet je kunnen en leuk vinden. Daarnaast moet je sociaal invoelend zijn, empathisch. Als iemand al acht interviews heeft gegeven, dan moeten we diegene misschien even met rust laten en iemand anders vragen. Dat moet je aanvoelen.” 

Baan opgezegd

Eleveld heeft in de loop der jaren een mooi inkijkje kunnen krijgen in het DNA van de Nederlander. “En nu moet ik je toch een beetje teleurstellen,” begint hij grijnzend te vertellen. “Nederlanders zijn over het algemeen vrij nuchter, vrij behoudend. Het zijn geen mensen die, als ze eenmaal een grote prijs hebben gewonnen, een eiland op de Bahama’s kopen of gelijk drie nieuwe auto’s op de oprit hebben staan.”

Eleveld vertelt met smaak over een reünie-uitzending die hij onlangs maakte in Vrouwenpolder, een dorp in Zeeland waar tien jaar geleden de PostcodeKanjer viel. Ook daar vielen prijzen van ruim een miljoen euro per lot. “Voor die uitzending hadden we een aantal prijswinnaars uitgenodigd, waarmee we in hetzelfde café als tien jaar geleden bij elkaar kwamen. Dan vraag je: Hoe is het nu, tien jaar later? Een stel zei: We zijn nog precies hetzelfde, maar wat we nu wel elk jaar doen, is een cruise maken. Dat vind ik wel mooi om te horen.” 

Als een prijswinnaar z’n geld ergens aan uitgeeft, dan is het wel aan een nieuw huis of een nieuwe auto. In Geldermalsen, waar vorig jaar de hoofdprijs viel, is de helft van de prijswinnaars intussen verhuisd. “Ook al zeggen mensen dat ze zo’n gezellige buurt en gezellig straatje hebben, toch is er altijd de neiging om groter en luxer te gaan wonen. Ik weet dat er mensen zijn die binnen een week een nieuw huis hadden gekocht.” Maar dat is wel zeldzaam. Eleveld: “In heel het land proef je de mentaliteit van doe-maar-normaal-dan-doe-je-al-gek-genoeg. Eigenlijk vind ik dat wel een mooie eigenschap.” 

Neem bijvoorbeeld Marietine en Klaas, een stel zestigers uit Balkbrug. Zij speelden beiden mee met een lot bij de Postcode Loterij, waarmee ze begin dit jaar in totaal 6,7 miljoen euro wonnen. In het dagelijks leven waren ze allebei vrachtwagenchauffeur. Vroeg op, lange dagen en ze waren de jongsten niet meer. “Die hebben hun baan opgezegd,” weet Eleveld. “Ze zijn al op leeftijd, dus ze dachten: ik ga alleen werken als ik zin heb. Ze hebben zich nu ingeschreven als oproepkracht, zodat ze nog een paar uur in de week kunnen werken - als ze het leuk vinden. Dat zie je toch wel vaker. Dat mensen minder gaan werken.” 

Bedelbriefjes in de bus

Of Eleveld de mooiste baan van Nederland heeft? Hij geeft er niet echt antwoord op. “Je maakt mensen altijd blij,” weet hij. “Dat is leuk. Het maakt mij zelf ook blij.” Sterker: hoewel Eleveld al meer dan honderd mensen miljonair heeft zien worden, raakt hij nog regelmatig geroerd door gelukkige winnaars. “Mij schieten de tranen nog regelmatig in de ogen,” bekent hij. “Niet zozeer omdat ik zie dat mensen het soms goed kunnen gebruiken, maar meer door de reacties van mensen, het ongeloof op de gezichten. Soms doen mensen de deur open en die beginnen spontaan te huilen, anderen zien het totaal niet aankomen. O, komt dit geldbedrag goed uit? Hoezo dan? Die beginnen dan meteen hun levensverhaal te vertellen. Dat raakt mij dan.” 

Wat er zoal op prijswinnaars afkomt? “Dat kun je je niet voorstellen,” vervolgt Eleveld. “De eerste tijd is heel hectisch. Want iedereen feliciteert je, iedereen komt langs. Ook mensen die je al jaren niet hebt gezien of gesproken. En in de eerste periode moet ook een aantal beslissingen worden genomen. Wat gaan we nu daadwerkelijk doen met het geld? Gaan we verbouwen? Een nieuw huis kopen? Of iets voor de kinderen kopen? De meeste mensen hebben er stiekem al over nagedacht als ze een grote prijs winnen, dus als we mensen ernaar vragen, heeft negentig procent meteen al een bestemming. Of ze dat dan ook doen, is weer een tweede.” 

'Als je in de voetbalkantine bent en je geeft geen rondje, dan ben je een enorme krent. En als je drie rondjes geeft, dan zeggen ze: nou nou'

Of er allerlei gelukszoekers boven op de nieuwe miljonairs duiken? Het gezicht van Eleveld betrekt. “Nou nee, dat is best gek,” vertelt hij. “Op de een of andere manier gebeurde dat in het verleden veel meer dan nu. Vroeger kregen mensen soms van die bedelbriefjes in de bus, met daarop teksten als: Ik zag u op televisie en nu wil mijn kind graag een fietsje. Maar dat gebeurt niet meer. Ik adviseer mensen ook altijd: ga nooit geld uitlenen. Als mensen iets willen geven, dan kun je ze beter iets tastbaars schenken. Dan kun je daar ook met plezier aan terugdenken.” 

Consumptiebonnen

Of er ook verhalen bekend zijn van miljonairs die niet met geld om kunnen gaan en alsnog bankroet raken? “Nou, die melden zich niet bij mij,” lacht Eleveld. Serieus: “Mensen zijn over het algemeen toch nuchter, behoudend. Ze kopen wel een slagje duurder. Ik noem maar wat: in plaats van een BMW 3 kopen ze dan een BMW 5. Intussen blijven ze wel gewoon boodschappen bij de Aldi doen.” 

Dat ingetogen gedrag bespeurt Eleveld ook altijd op de ‘lotgenotendag’, een tweejaarlijkse reünie van oud-winnaars. In januari verzamelden de rijkaards zich in de Ziggo Dome voor een concert van André Rieu. Van alle edities, van 1996 tot nu, waren er zo’n driehonderd prijswinnaars present. “Die mensen zijn dan hartstikke blij als ze een kaart met consumptiebonnen krijgen,” zegt Eleveld een tikje verbaasd. “Terwijl ze in feite de hele bar leeg zouden kunnen kopen. Dat is zo typisch. Het zijn geen big spenders die hun creditcard laten wapperen.” 

Aan de andere kant: je kunt het als nieuwbakken miljonair nooit goed doen, weet Eleveld. Want ja, hoe moet je je gedragen als heel de buurt weet dat je een bedrag met zeven cijfers op je bankrekening hebt gekregen? “Mensen vragen mij wel eens of ze het aan hun collega’s moeten vertellen,” bekent Eleveld.

“Dan zeg ik: Wij zijn van de Postcode Loterij, dus wij publiceren sowieso de winnende postcode. Doe daar niet te ingewikkeld over. Het beste wat je kunt doen, is op de eerste dag dat je weer gaat werken een grote taart meenemen en zeggen: Jongens, ik heb wat te vieren, deze is van mij. Dan ben je gelijk klaar.” Maar makkelijk is het niet. “Een oud-winnaar heeft wel eens tegen mij gezegd dat je het nooit goed genoeg kunt doen,” herinnert Eleveld zich. “Als je in de voetbalkantine bent en je geeft geen rondje, dan ben je een enorme krent. En als je drie rondjes geeft, dan zeggen ze: Nou nou. Je moet dat als het ware in één keer afkopen. Dan ben je ze net voor.” 

Eerste rang zitten

De hamvraag is natuurlijk: maakt geld gelukkig? “Dat is wel een leuke vraag,” zegt Eleveld, die zijn woorden zorgvuldig weegt. “Ik zeg altijd dat geld niet gelukkig maakt, maar dat het wel een boel dingen makkelijker maakt. Het ligt ook heel erg aan jezelf of je gelukkiger wordt. Maar het maakt dingen zeker makkelijker en eerder te bereiken.” 

Wat Eleveld zelf zou doen met een miljoen? Na een korte denkpauze zegt hij: “Ik zou denk ik toch dat tweede huisje in Spanje kopen. Gewoon, een mooi huis aan de kust met een extra balkon of dakterras. Als ik zoveel geld heb, wil ik wel eerste rang zitten. En dan lekker business class ernaartoe vliegen.” Zingend: “Keep on dreaming!”