MISDAADCOLUMN: Gevaarlijke 'therapeuten' die van de geestelijke nood een verdienmodel maken

“Een gelukscoach is vaak een mentale kwakzalver.” Je kunt het maar beter duidelijk zeggen zal psychiater en Telegraaf-columniste Esther van Fenema hebben gedacht. En gelijk heeft ze. Echte zorg moet steeds vaker concurreren met zelfbenoemde therapeuten die een luxueuze 6-daagse Mandali-experience of een Happy Healing Experience aanbieden. Die goeroes gaan soms ver in hun claims. Laatst zag ik er één op Instagram. Met wat tingeltangelmuziek op de achtergrond beweerde een mevrouw dat een trauma tussen de oren zit. “Je kunt het ook zien als een ervaring, iets wat vanuit het universum tot je is gekomen. Iets wat je kunt omarmen.” Ze zei het echt.

Waar haalt zo’n mens het lef vandaan om PTSS af te doen als een ‘leermoment’ of ‘diep spirituele ervaring’? Leg het de mensen maar eens uit die in Bangkok halfdood onder een ingestort gebouw vandaan zijn getrokken. Of maak het de mensen maar eens wijs die onlangs op de Dam door een Oekraïense gek werden neergestoken. Zouden die echt geholpen zijn met een weekje chillen op fluwelen kussen tussen de wierookwalmen? Slapen die beter na twee weken heilzaam zwijgen op een Levenshoeve, te midden van de ontspannende oerkrachten uit Drentse veengrond? Is een retreat het antwoord op de geestelijke nood, die steeds meer Nederlanders lijkt te treffen?

Esther van Fenema is er duidelijk over in haar column. “Na zo’n intensieve ervaring worden deelnemers soms aan hun lot overgelaten, wat gevaarlijk kan zijn. Zeker voor mensen die in een kwetsbare mentale toestand verkeren. Bij de behandeling van trauma, bijvoorbeeld, is zorgvuldigheid essentieel. Trauma is geen kwestie van ‘even loslaten’. Het is een complex proces, een soort granaat die je voorzichtig moet ontmantelen op basis van wat de patiënt aankan zonder in crisis te raken.” Veel duidelijker had de columniste het niet kunnen zeggen lijkt me, al is het bij de alternatieve ‘genezers’ vast tegen het zere been. Die hebben namelijk het incasseringsvermogen van een gemiddelde paragnost. Geen dus.

Waar haal je het lef vandaan? Zeg maar eens tegen de mensen die zijn neergestoken door die Oekraïense gek dat het een leermoment is of een spirituele ervaring

Het wekt waarschijnlijk weinig verbazing dat ik vanuit mijn achtergrond bij de politie en in de misdaadverslaggeving genoeg mensen met een trauma ben tegengekomen. Een collega-agent moest op een ochtend naar een akker waar een kindje van drie onder een landbouwwerktuig terecht was gekomen, waarmee de vader aan het eggen was. Er was niets van de peuter over, alleen wat resten van de rubberen kaplaarsjes. Die collega is er nooit meer bovenop gekomen. Zou een Happy Healing Experience hem hebben geholpen? Ook denk ik aan de ouders van vermiste kinderen, van wie ik er heel wat heb ontmoet. Het verdriet  en de gekmakende onzekerheid die zij met zich meedragen, gun je niemand. Of moeten ze het maar zien als ‘een ervaring, iets wat vanuit het universum tot hen is gekomen, iets wat je kunt omarmen’?

Geestelijke nood is een verdienmodel geworden. Je kunt geen boekwinkel binnenlopen of je struikelt over de zelfhulpboeken, met titels als The Let Them Theory, Dingen die je alleen ziet als je er de tijd voor neemt of Doe en denk als een kat. Prima leesvoer voor overspannen managers en overbezorgde helikoptermoeders. Maar voor mensen die écht totaal zijn vastgelopen is er maar één route en dat is de weg naar de reguliere zorg. Die mag dan overbelast zijn met lange wachtlijsten, het is nog altijd beter dan een geldverslindende poppenkast. Of zoals Esther van Fenema het zegt: “We leven in een maatschappij die snel resultaat wil, maar soms is het beste wat je kunt doen een stap terugnemen. Genezing kost tijd en zorgvuldigheid. Het is belangrijk om te erkennen dat er geen snelle oplossing is voor diepgewortelde psychische problemen.”